پیام کلیدی
• مداخلات روان‌شناختی (صحبت‌درمانی/مشاوره) ممکن است نشانه‌های افسردگی را در بزرگسالان مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی کاهش دهند.
• برای تعریف بهترین درمان روان‌شناختی برای این جمعیت از قبیل مدت، دفعات و نوع مداخله، انجام مطالعات بیشتری مورد نیاز است.
بیماری مادرزادی قلبی چیست؟
بیماری مادرزادی قلبی اصطلاحی است که برای طیف وسیعی از نقایص تولد که عملکرد قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهند، استفاده می‌شود.
چرا انجام این مرور مهم است؟
گاهی اوقات، بزرگسالان جوان و بزرگسالانی که با مشکلات قلبی متولد می‌شوند، دچار افسردگی می‌شوند. علاوه بر مصرف داروهای ضد افسردگی، درمان‌های دیگری برای کمک به کاهش افسردگی وجود دارند، از جمله انواع مختلف صحبت‌درمانی‌ها (به نام درمان روان‌شناختی). مزایای درمان با صحبت‌درمانی (talking therapy) ممکن است شامل کاهش افسردگی و بهبود کیفیت زندگی باشد، اما درمان شاید به تسکین افسردگی کمک نکند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
هدف از انجام این مرور، ارزیابی تاثیرات (هم آسیب‌ها و هم مزایا) مداخلات روان‌شناختی در درمان افسردگی در بزرگسالان جوان و بزرگسالان مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی بود.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
جست‌وجوهای انجام‌شده را در متون علمی پزشکی تا مارچ 2023 به‌روز کردیم. مطالعاتی را انتخاب کردیم که با معیارهای ما مطابقت داشتند، خطر سوگیری (bias) را برای افسردگی ارزیابی کردیم، نتایج این مطالعات را مقایسه کرده و اعتماد خود را به شواهد بر اساس این مطالعات رتبه‌بندی کردیم (برای مثال روش‌های ارزیابی و حجم نمونه).
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
سه مطالعه را با مجموع 480 شرکت‌کننده مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی پیدا کردیم که به بررسی تاثیر مداخلات روان‌شناختی (صحبت‌درمانی/مشاوره) بر افسردگی پرداختند. مداخلات روان‌شناختی میان 90 دقیقه و 3 ماه به طول انجامیدند. این مطالعات در کانادا، سوئد و هلند انجام شدند. مطالعات توسط گرانت‌های ارائه‌شده از سوی شورای ملی پژوهشی در کشورهای مربوطه، حمایت مالی شدند.
نتایج مرور مذکور نشان می‌دهند که یک مداخله روان‌شناختی ممکن است به کاهش نشانه‌های افسردگی در بزرگسالان مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی کمک کند. با این حال، نوع و طول مدت مداخله میان مطالعات متفاوت بود، بنابراین این امر امکان‌پذیر است که برخی از مداخلات تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در کاهش افسردگی ایجاد کنند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
فقط سه مطالعه با معیارهای این مرور مطابقت داشتند، و قطعیت شواهد در سطح پائین قرار داشت. شواهد کافی برای دستیابی به نتیجه‌گیری در مورد تاثیر مداخلات روان‌شناختی (صحبت‌درمانی/مشاوره) بر کیفیت زندگی وجود نداشت.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا مارچ 2023 به‌روز است.
مداخلات روان‌شناختی در مقایسه با مراقبت‌های معمول ممکن است افسردگی را در بزرگسالان مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی کاهش دهند. با این حال، سطح قطعیت شواهد پائین است.
برای تعیین نقش مداخلات روان‌شناختی در این جمعیت، تعیین مدت زمان مطلوب آنها، روش تجویز، و تعداد جلسات مورد نیاز برای کسب بیشترین مزیت، انجام پژوهش‌های بیشتری مورد نیاز است.
علیرغم پیشرفت‌های ایجادشده در مراقبت‌های پزشکی، کیفیت زندگی بزرگسالان و نوجوانان مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی به شدت تحت تاثیر شرایط آنها قرار دارد و اغلب منجر به افسردگی می‌شود. روان‌درمانی، درمان شناختی رفتاری و صحبت‌درمانی‌های (talking therapy) دیگر ممکن است در درمان افسردگی هم در بزرگسالان و هم در جوانان مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی موثر باشند. هدف از این مرور، بررسی تاثیرات درمان‌هایی مانند روان‌درمانی، درمان‌های شناختی رفتاری و صحبت‌درمانی‌ها برای معالجه افسردگی در این جمعیت بود.
ارزیابی تاثیرات (هم آسیب‌ها و هم مزایا) مداخلات روان‌شناختی برای کاهش نشانه‌های افسردگی در نوجوانان (سنین 10 تا 17 سال) و بزرگسالان مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی. مداخلات روان‌شناختی شامل درمان شناختی رفتاری، روان‌درمانی، یا درمان از طریق «صحبت‌درمانی/مشاوره» برای افسردگی هستند.
جست‌وجوهای انجام‌شده را از مرور کاکرین در سال 2013 با جست‌وجو در CENTRAL، چهار بانک اطلاعاتی دیگر و نمايه‌نامه استنادی مقالات کنفرانس‌ها تا 7 مارچ 2023 و دو پایگاه ثبت کارآزمایی بالینی تا فوریه 2021 به‌روز کردیم. هیچ محدودیتی را از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نکردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) که مداخلات روان‌شناختی را با عدم انجام مداخله در جمعیتی با بیماری‌های مادرزادی قلبی، در سنین 10 سال و بالاتر، و مبتلا به افسردگی مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم تمام عناوین و چکیده‌ها را غربالگری کرده و گزارش‌های دارای متن کامل را برای گنجاندن ارزیابی کردند. در صورت نیاز، اطلاعات بیشتری از نویسندگان درخواست شد. داده‌ها در دو نسخه استخراج شدند. از روش‌های استاندارد کاکرین بهره بردیم. پیامد اولیه، تغییر در میزان افسردگی بود. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از: قابلیت پذیرش مداخله درمانی، کیفیت زندگی، بستری مجدد در بیمارستان، حوادث قلبی‌عروقی غیرکشنده، عامل خطر رفتاری قلبی‌عروقی، اقتصاد سلامت، مورتالیتی قلبی‌عروقی، مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality). از سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد مربوط به تنها پیامد اولیه استفاده کردیم.
سه RCT جدید (480 شرکت‌کننده) را شناسایی کردیم. شرکت‌کنندگان، بزرگسالان مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی بودند. مطالعات واردشده از نظر مدت مداخله (90 دقیقه تا 3 ماه) و دوره پیگیری (3 تا 12 ماه) با افسردگی ارزیابی‌شده پس از مداخله و در دوره پیگیری متغیر بودند. ارزیابی خطر سوگیری (bias)، در کل خطر پائین سوگیری را برای پیامد اصلی افسردگی تشخیص داد.
مداخلات روان‌شناختی (صحبت‌درمانی/مشاوره) ممکن است افسردگی را بیش از مراقبت معمول، هم در دوره پیگیری سه ماهه (تفاوت میانگین (MD): 1.07-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.84- تا 0.30-؛ P = 0.006؛ I 2 = 0%؛ 2 RCT؛ 156 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)، و هم پیگیری 12 ماه (MD: -1.02؛ 95% CI؛ 1.92- تا 0.13-؛ P = 0.02؛ I 2 = 0%؛ 2 RCT؛ 287 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) کاهش دهند.
شواهد کافی برای دستیابی به نتیجه‌گیری در مورد تاثیر مداخلات روان‌شناختی بر کیفیت زندگی وجود نداشت.
دیگر پیامدهای مورد نظر، در مطالعات واردشده گزارش نشدند.
به دلیل کم بودن تعداد مطالعات موجود، آنالیز زیر گروه را انجام ندادیم. یک مطالعه در انتظار طبقه‌بندی است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.