การติดตามการเติบโตและการส่งเสริมคืออะไร
เด็กจำนวนมากที่อายุต่ำกว่า 5 ปี ซึ่งอาศัยอยู่ในประเทศที่มีรายได้น้อยและปานกลางไม่ได้รับสารอาหารที่เพียงพอ สิ่งนี้สามารถนำไปสู่การเจ็บป่วยที่เพิ่มขึ้น การพัฒนาทางจิตที่บกพร่อง (ซึ่งทำให้ประสิทธิภาพการเรียนและการทำงานลดลงในภายหลัง) และการเสียชีวิต การติดตามและส่งเสริมการเจริญเติบโต (GMP) เป็นวิธีที่ซับซ้อนที่เกี่ยวข้องกับการวัดการเจริญเติบโตของเด็กเป็นระยะๆ และบันทืกการวัดไว้บนแผนภูมิ รวมกับกิจกรรมส่งเสริมโภชนาการต่างๆ อย่างไรก็ตาม ไม่มีแนวทางมาตรฐานที่อธิบายวิธีการนำ GMP ไปใช้ หรือการออกแบบกิจกรรมส่งเสริม และแม้แต่วัตถุประสงค์ของ GMP ก็ยังไม่มีความชัดเจน
เราต้องการค้นหาอะไร
เรามุ่งเป้าที่จะประเมินประสิทธิผลของ GMP สำหรับเด็กในการระบุและจัดการกับการเติบโตที่ช้า การปรับปรุงแนวทางปฏิบัติในการให้อาหารทารกและเด็ก และส่งเสริมการติดต่อและการใช้บริการด้านสุขภาพในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปีในประเทศที่มีรายได้ต่ำและปานกลาง
เราทำอะไรบ้าง
เราค้นหาฐานข้อมูลต่างๆ ที่มีทั้งผลลัพธ์ที่เผยแพร่และไม่ได้เผยแพร่ เรารวมการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (โดยที่ผู้วิจัยสุ่มจัดสรรผู้เข้าร่วมไปยังกลุ่มการรักษาที่แตกต่างกัน); controlled before-after studies (โดยผู้วิจัยจะวัดผลลัพธ์ในกลุ่มการรักษาที่แตกต่างกันก่อนและหลังการแทรกแซงเพื่อดูว่ามีการเปลี่ยนแปลงหรือไม่) และ Cohort (โดยที่ผู้วิจัยติดตามบุคคลที่มีและไม่มีการสัมผัสกับสิ่งแทรกแซงโดยเฉพาะในช่วงเวลาหนึ่ง ในกรณีนี้การสัมผัสจะเป็น GMP) เรารวมผลลัพธ์แบบเล่าเรื่องเพื่อให้ภาพรวมของผลการวิจัย
ผู้วิจัยค้นพบอะไร
เรารวบรวมการศึกษา 6 ฉบับ การดำเนินการเหล่านี้ดำเนินการในพื้นที่ชนบทที่ขาดแคลนทรัพยากรและมีภาวะทุพโภชนาการในระดับสูง เราจัดกลุ่มการค้นพบตามประเภทของวิธีการที่ใช้ ซึ่งแตกต่างกันไปในแต่ละการศึกษา
ผลการศึกษาที่สำคัญ
มีหลักฐานที่จำกัดและไม่แน่นอนเกี่ยวกับประสิทธิผลของ GMP
โปรแกรม GMP ที่จัดให้ในศูนย์สุขภาพชุมชนและพื้นที่ที่ใช้พบปะกันเมื่อเปรียบเทียบกับการดูแลมาตรฐาน
การศึกษา 3 ฉบับประเมินผลกระทบของโปรแกรม GMP ที่ให้ในศูนย์สุขภาพชุมชนและพื้นที่ที่ใช้พบปะกัน เปรียบเทียบกับการดูแลมาตรฐาน
เมื่อดูแนวทางปฏิบัติในการให้อาหารทารกและเด็กในช่วง 24 เดือน เราไม่แน่ใจว่า GMP มีผลกระทบใดๆ ต่อเปอร์เซ็นต์ของทารกที่ได้รับของเหลวอื่นนอกเหนือจากนมแม่หรือไม่ (ซึ่งเป็นกรณีของทารก 49.7% ในกลุ่ม GMP และ 70.5% ของทารกในกลุ่มควบคุมในการศึกษา 1 ฉบับ) เมื่อดูการใช้บริการสุขภาพที่ 24 เดือน เราไม่แน่ใจว่า GMP มีผลกระทบต่อร้อยละของเด็กที่ได้รับวิตามินเอหรือไม่ (72.5% ของกลุ่ม GMP และ 62.9% ของกลุ่มควบคุมในการศึกษา 1 ฉบับ) หรือมีผลต่อร่อยละของเด็กที่ได้รับการถ่ายพยาธิ (29.2% ของกลุ่ม GMP และ 14.6% ของกลุ่มควบคุมในการศึกษา 1 ฉบับ) ไม่มีการศึกษารายงานการเจริญเติบโตของเด็กที่ 12 หรือ 24 เดือน แนวทางปฏิบัติในการให้อาหารทารกและเด็กที่ 12 เดือน หรือการใช้บริการด้านสุขภาพที่ 12 เดือน
โปรแกรม GMP ที่จัดขึ้นในศูนย์สุขภาพชุมชนและพื้นที่ประชุม โดยให้อาหารเพิ่มเติมแก่เด็กๆ เมื่อเทียบกับการดูแลมาตรฐาน
การศึกษา 2 ฉบับประเมินผลกระทบของโปรแกรม GMP ที่ให้ในศูนย์สุขภาพชุมชนและพื้นที่การประชุม โดยการจัดหาอาหารเพิ่มเติมให้กับเด็ก เปรียบเทียบกับการดูแลมาตรฐาน
เมื่อดูการเติบโตของทารกและเด็กในวัย 12 เดือน เราไม่แน่ใจว่า GMP สร้างความแตกต่างใดๆ กับน้ำหนักต่ออายุโดยเฉลี่ยหรือไม่ (การศึกษา 1 ฉบับ) และ GMP อาจสร้างความแตกต่างเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยกับความสูงเฉลี่ยตามอายุ (การศึกษา 1 ฉบับ) การศึกษา 2 ฉบับ รายงานมาตรการผลลัพธ์ที่เกี่ยวข้องกับแนวทางปฏิบัติในการให้อาหารทารกและการให้อาหารเด็กในช่วง 12 เดือน และเราไม่แน่ใจว่า GMP มีผลกระทบใดๆ หรือไม่ ไม่มีการศึกษารายงานการใช้บริการทางสุขภาพของเด็กที่ 12 หรือ 24 เดือน แนวทางปฏิบัติในการให้อาหารทารกและเด็กที่ 24 เดือน หรือการเจริญเติบโตของทารกและเด็กที่ 24 เดือน
ข้อจำกัดของหลักฐานคืออะไร
เราไม่มั่นใจในหลักฐานเนื่องจากเรามีความกังวลอย่างมากเกี่ยวกับความน่าเชื่อถือของผลลัพธ์ที่รายงาน เนื่องจากในการศึกษาทั้งหมด มีแนวโน้มว่าผู้เข้าร่วมจะทราบว่าหมู่บ้านของตนได้รับมอบหมายให้อยู่ในกลุ่มการรักษาแบบใดก่อนที่จะเลือกเข้าร่วม จึงควรต้องแปลผลด้วยความระมัดระวัง
หลักฐานนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน
หลักฐานเป็นปัจจุบันถึงวันที่ 3 พฤศจิกายน 2022
Read the full abstract
ภาวะทุพโภชนาการในช่วง 1000 วันแรกของชีวิตเป็นรูปแบบที่พบบ่อยที่สุดของภาวะทุพโภชนาการในเด็ก และเป็นปัญหาสำคัญในประเทศที่มีรายได้ต่ำและปานกลาง (low-and middle-income countries; LMICs) ผลกระทบของภาวะโภชนาการไม่เพียงพอในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี มีหลากหลายและรวมถึงความอ่อนแอและความรุนแรงของการติดเชื้อที่เพิ่มขึ้น พัฒนาการทางร่างกายและการรับรู้บกพร่อง ซึ่งทำให้ประสิทธิภาพการใช้ชีวิตในโรงเรียนและการทำงานลดลง และเสียชีวิต การติดตามและส่งเสริมการเติบโต (Growth monitoring and promotion; GMP) เป็นวิธีการแทรกแซงซึ่งประกอบด้วยการวัดและบันทึกแผนภูมิการเติบโตอย่างสม่ำเสมอรวมกับมีการส่งเสริมกิจกรรม ผู้กำหนดนโยบาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหน่วยงานช่วยเหลือระหว่างประเทศ มีการตีความและการรับรู้วัตถุประสงค์ของ GMP ที่แตกต่างกันและเปลี่ยนแปลงได้ ประสิทธิผลของ GMP เพื่อเป็นแนวทางการป้องกันภาวะทุพโภชนาการยังคงเป็นประเด็นที่ถกเถียงกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับประโยชน์ที่เพิ่มของการติดตามการเจริญเติบโต เมื่อเทียบกับการส่งเสริมเพียงอย่างเดียว
วัตถุประสงค์
เพื่อประเมินประสิทธิผลของการติดตามและส่งเสริมการเจริญเติบโตของเด็กเพื่อระบุและจัดการกับการเติบโตที่สะดุด ปรับปรุงแนวทางปฏิบัติในการให้อาหารทารกและเด็ก และส่งเสริมการติดต่อและการใช้บริการด้านสุขภาพในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปีในประเทศที่มีรายได้ต่ำและปานกลาง
วิธีการสืบค้น
เราใช้วิธีการค้นหาแบบมาตรฐานและครอบคลุมตามวิธีการของ Cochrane วันที่ค้นหาล่าสุดคือ 3 พฤศจิกายน 2022
เกณฑ์การคัดเลือก
เรารวมการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (RCTs) การศึกษาตามกลุ่ม และการศึกษาก่อน-หลัง ที่เปรียบเทียบ GMP กับการดูแลมาตรฐานหรือการให้ความรู้ด้านโภชนาการเพียงอย่างเดียว ในเด็กที่ไม่ได้เข้าโรงพยาบาลที่มีอายุต่ำกว่า 5 ปี
การรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล
เราใช้วิธีการมาตรฐานของ Cochrane เพื่อดำเนินการสังเคราะห์เชิงบรรยาย (narrative synthesis) ผลลัพธ์หลักของเราคือตัวชี้วัดสัดส่วนร่างกาย แนวทางปฏิบัติในการให้อาหารทารกและเด็ก และการใช้บริการด้านสุขภาพ ผลลัพธ์รอง ได้แก่ ความถี่และความรุนแรงของการเจ็บป่วยในเด็ก และการเสียชีวิต เราใช้ GRADE เพื่อประเมินความเชื่อมั่นของหลักฐานสำหรับผลลัพธ์หลักแต่ละรายการ
ผลการวิจัย
เรารวบรวมการศึกษา 6 ฉบับ ที่รายงานในเอกสารตีพิมพ์ 8 ฉบับ เราจัดกลุ่มผลการวิจัยตามวิธีการที่ใช้ (intervention)
การติดตามและส่งเสริมการเจริญเติบโตตามชุมชน (โดยไม่ใช้อาหารเสริม) เทียบกับการดูแลมาตรฐาน
เราไม่แน่ใจว่า GMP เมื่อเปรียบเทียบกับการดูแลมาตรฐานจะปรับปรุงแนวทางปฏิบัติในการให้อาหารทารกและเด็กหรือไม่ โดยวัดที่ 24 เดือนตามสัดส่วนของทารกที่ได้รับของเหลวนอกเหนือจากนมแม่ที่นำมาใช้ตั้งแต่เนิ่นๆ (49.7% และ เทียบกับ 70.5%; การศึกษา 1 ฉบับ; ผู้เข้าร่วม 4296 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) เราไม่แน่ใจว่า GMP ปรับปรุงการใช้บริการด้านสุขภาพหรือไม่ โดยวัดที่ 24 เดือนโดยสัดส่วนของเด็กที่ได้รับวิตามิน A (72.5% เทียบกับ 62.9%; การศึกษา 1 ฉบับ; ผู้เข้าร่วม 4296 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) และสัดส่วนของเด็กที่ได้รับการถ่ายพยาธิ (29.2% เทียบกับ 14.6%; การศึกษา 1 ฉบับ; ผู้เข้าร่วม 4296 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) ไม่มีการศึกษารายงานตัวชี้วัดทางสัดส่วนร่างกายที่เลือก (คะแนน z-score น้ำหนักเทียบอายุ หรือ z-score ส่วนสูงเทียบอายุ) ที่ 12 หรือ 24 เดือน แนวทางปฏิบัติในการให้อาหารทารกและเด็กที่ 12 เดือน หรือการใช้บริการด้านสุขภาพที่ 12 เดือน
การติดตามและส่งเสริมการเจริญเติบโตตามชุมชน (ร่วมกับอาหารเสริม) เทียบกับการดูแลตามมาตรฐาน
การศึกษา 2 ฉบับ (มีผู้เข้าร่วม 569 คน) รายงานคะแนนเฉลี่ยตามน้ำหนักสำหรับอายุ z-score ที่ 12 เดือน โดยให้หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก: ในการศึกษา 1 ฉบับ มีความแตกต่างเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยระหว่าง GMP และการดูแลมาตรฐาน (ค่าเฉลี่ยความแตกต่าง (MD) −0.07, ช่วงความเชื่อมั่น 95% (CI) −0.19 ถึง 0.06); ในการศึกษาอื่น คะแนนเฉลี่ยของน้ำหนักต่ออายุ z-score แย่ลงในทั้งสองกลุ่ม แต่เราไม่สามารถคำนวณผลสัมพันธ์ได้ GMP เทียบกับการดูแลมาตรฐานอาจสร้างความแตกต่างเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยกับคะแนนเฉลี่ยส่วนสูงเทียบกับอายุที่ 12 เดือน (MD −0.15, 95% CI −0.34 ถึง 0.04; การศึกษา 1 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 337 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) การศึกษา 2 ฉบับ (ผู้เข้าร่วม 564 คน) รายงานมาตรการผลลัพธ์ที่เกี่ยวข้องกับแนวทางปฏิบัติในการให้อาหารทารกและเด็กที่ 12 เดือน ซึ่งแสดงให้เห็นความแตกต่างเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยระหว่างกลุ่ม (หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) ไม่มีการศึกษาใดรายงานการใช้บริการด้านสุขภาพที่ 12 หรือ 24 เดือน แนวทางการให้อาหารที่ 24 เดือน หรือตัวชี้วัดสัดส่วนร่างกายที่เลือกที่ 24 เดือน
ข้อสรุปของผู้วิจัย
มีหลักฐานที่ไม่แน่นอนจำกัดเกี่ยวกับประสิทธิผลของ GMP ในการระบุและจัดการกับการเติบโตที่ชะลอตัว การปรับปรุงแนวทางปฏิบัติในการให้อาหารทารกและเด็ก และส่งเสริมการติดต่อและการใช้บริการด้านสุขภาพในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปีในประเทศ LMIC การศึกษาในอนาคตควรสำรวจสาเหตุของผลกระทบที่จำกัดของ GMP ต่อตัวชี้วัดสุขภาพเด็กที่สำคัญ การรายงานมาตรการ GMP และผลลัพธ์ที่สำคัญจะต้องโปร่งใสและสม่ำเสมอ
แปลโดย แพทย์หญิงวิลาสินี หน่อแก้ว โรงพยาบาลมะเร็งอุบลราชธานี Edit โดย พ.ญ. ผกากรอง ลุมพิกานนท์ 13 กันยายน 2024
