ใจความสำคัญ
- การฝึกแรงต้านทานในระหว่างการบำบัดมะเร็งมีแนวโน้มที่จะช่วยปรับปรุงความเหนื่อยล้าและคุณภาพชีวิต
- การฝึกแรงต้านทานหลังการบำบัดมะเร็งอาจช่วยให้คุณภาพชีวิตดีขึ้นได้เล็กน้อย
- การวิจัยเพิ่มเติมอาจช่วยให้เข้าใจผลกระทบของการฝึกแรงต้านทานก่อนการบำบัดมะเร็งได้
ความเหนื่อยล้าจากมะเร็งคืออะไร
ความเหนื่อยล้าจากโรคมะเร็ง คือ ความรู้สึกเหนื่อยล้าอย่างมากและคงอยู่เป็นเวลานาน อาจมาจากมะเร็งหรือการบำบัดมะเร็งหรือทั้งสองอย่าง ความเหนื่อยล้าที่เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งส่งผลต่อทั้งร่างกายและอารมณ์ และทำให้ทำกิจกรรมต่างๆ เป็นประจำได้ยาก มันมากกว่าแค่ความเหนื่อยล้า และไม่หายไปด้วยการพักผ่อน
การฝึกแรงต้านทานคืออะไร และสามารถช่วยได้อย่างไร
การฝึกแรงต้านทานเป็นการออกกำลังกายประเภทหนึ่งที่กล้ามเนื้อของคุณต้องออกแรงต้านแรงต่างๆ เช่น ดัมเบล เครื่องจักร แถบต้านทาน หรือน้ำหนักตัวของคุณเอง การฝึกแรงต้านทานส่งผลต่อหลายสิ่งหลายอย่างที่เชื่อมโยงกับความเหนื่อยล้าที่เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็ง ตัวอย่างเช่น สามารถทำให้กล้ามเนื้อของคุณแข็งแรงขึ้น ป้องกันการสูญเสียกล้ามเนื้อ และปรับปรุงอารมณ์ การนอนหลับ และความฟิตของคุณ ดังนั้น การฝึกแรงต้านทานอาจช่วยปรับปรุงความเหนื่อยล้าที่เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งได้
เราต้องการค้นหาอะไร
เราต้องการทราบว่าการฝึกแรงต้านทานสามารถช่วยลดความเหนื่อยล้าที่เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งได้หรือไม่ เราดูว่าผลดีใดๆต่อความเหนื่อยล้าจะคงอยู่หลังการฝึกหรือไม่ โดยวัดในระยะสั้น (สูงสุด 12 สัปดาห์), ระยะกลาง (เกิน 12 สัปดาห์ถึงต่ำกว่า 6 เดือน) และระยะยาว (6 เดือนขึ้นไป) นอกจากนี้เรายังดูคุณภาพชีวิต ผลที่ไม่พึงประสงค์หรือเป็นอันตราย ภาวะซึมเศร้า และความวิตกกังวลอีกด้วย
เราทำอะไรบ้าง
เราค้นหาการศึกษาที่เปรียบเทียบการฝึกแรงต้านทานกับการไม่ฝึกในคนที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นมะเร็ง ผู้คนสามารถฝึกแรงต้านทานรูปแบบใดก็ได้ โดยเริ่มก่อน ระหว่าง หรือหลังการบำบัดมะเร็ง เราได้สรุปผลการศึกษาดังนี้ เราพิจารณาด้านต่างๆ เช่น วิธีการศึกษาและขนาดของการศึกษาเพื่อประเมินความเชื่อมั่นของเราในหลักฐาน
เราพบอะไร
เราพบการศึกษา 21 ฉบับ โดยมีผู้เข้าร่วม 2221 รายที่มีโรคมะเร็งชนิดต่างๆ การฝึกแรงต้านทานเริ่มขึ้นในระหว่างการบำบัดมะเร็งในการศึกษา 14 ฉบับ และหลังการบำบัดมะเร็งในการศึกษา 7 ฉบับ เราไม่พบการศึกษาเกี่ยวกับการฝึกแรงต้านทานที่เริ่มก่อนการบำบัดมะเร็ง การศึกษาส่วนใหญ่รายงานผลในลักษณะผลในระยะสั้น
การฝึกแรงต้านทานเทียบกับการไม่ฝึกในระหว่างการบำบัดมะเร็ง
การศึกษา 12 ฉบับ ให้หลักฐานเกี่ยวกับการฝึกแรงต้านทานสำหรับ ความเหนื่อยล้าในระยะสั้น และอาจมีผลดีเมื่อเทียบกับการไม่ฝึกเลย เราไม่เชื่อมั่นว่าผลจะเกิดขึ้นในระยะกลางหรือระยะยาว
การศึกษา 12 ฉบับ ให้หลักฐานเกี่ยวกับการฝึกแรงต้านทานต่อ คุณภาพชีวิตในระยะสั้น และอาจมีผลดีเพียงเล็กน้อยเมื่อเทียบกับการไม่ฝึกเลย เราไม่เชื่อมั่นว่าผลจะเกิดขึ้นในระยะกลางหรือระยะยาว
มีการศึกษาเพียง 2 ฉบับ เท่านั้นที่รายงาน ผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์หรือเป็นอันตราย ทั้งต่อคนที่ฝึกแรงต้านทานและผู้ที่ไม่ได้ฝึก และเราไม่แน่ใจเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานต่อผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์หรือเป็นอันตราย
การฝึกแรงต้านทานเปรียบเทียบกับการไม่ฝึกหลังจากการบำบัดมะเร็ง
- การศึกษา 3 ฉบับ ได้ให้หลักฐานเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานต่อ ความเหนื่อยล้าในระยะสั้น แต่เราไม่แน่ใจเกี่ยวกับผลของการฝึกดังกล่าว
- การศึกษา 4 ฉบับ ได้ให้หลักฐานเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานต่อ คุณภาพชีวิตในระยะสั้น และเราพบว่าการฝึกแรงต้านทานอาจส่งผลดีเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีผลต่อคุณภาพชีวิตเลยก็ได้
- ไม่มีการศึกษาใดรายงานข้อมูลเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานต่อความเหนื่อยล้าหรือคุณภาพชีวิตในระยะกลางหรือระยะยาว
มีการศึกษาเพียง 3 ฉบับเท่านั้นที่รายงาน ผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์หรือเป็นอันตราย ทั้งต่อคนที่ฝึกแรงต้านทานและผู้ที่ไม่ได้ฝึก และเราไม่แน่ใจเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานต่อผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์หรือเป็นอันตราย
หลักฐานมีข้อจำกัดอะไรบ้าง
โดยรวมแล้วความเชื่อมั่นของเราต่อหลักฐานอยู่ในระดับต่ำ ผู้คนในการศึกษารู้ว่าตนกำลังฝึกแรงต้านทานอยู่หรือไม่ แม้ว่าสิ่งนี้จะหลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่ก็สามารถส่งผลต่อผลลัพธ์ได้ เราไม่พบการศึกษาขนาดใหญ่เพียงพอที่จะให้หลักฐานเกี่ยวกับผลในระยะกลางและระยะยาวของการฝึกแรงต้านทานเพื่อให้เชื่อมั่นเกี่ยวกับผลลัพธ์ของเรา วิธีการที่การศึกษารายงานผลที่ไม่พึงประสงค์หรือเป็นอันตรายไม่สามารถทำให้เราสรุปผลเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานต่อผลเหล่านี้ได้
หลักฐานนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน
หลักฐานเป็นข้อมูลล่าสุดจนถึงเดือนตุลาคม 2023
อ่านบทคัดย่อฉบับเต็ม
อาการอ่อนล้าที่เกี่ยวข้องกับมะเร็ง (Cancer-related fatigue; CRF) เป็นหนึ่งในอาการที่พบบ่อยที่สุดที่เกี่ยวข้องกับมะเร็งและการรักษา การออกกำลังกายประเภทต่างๆ แสดงให้เห็นผลดีต่อ CRF การสังเคราะห์หลักฐานก่อนหน้านี้ให้ผลลัพธ์ที่มีแนวโน้มดีแต่ยังไม่ชัดเจนเมื่อมุ่งเน้นที่ผลของการฝึกแรงต้านทาน
วัตถุประสงค์
เพื่อประเมินผลของการฝึกแรงต้านทานต่อ CRF ในผู้ป่วยโรคมะเร็ง และโดยเฉพาะเพื่อเปรียบเทียบผลของการฝึกแรงต้านทานเปรียบเทียบกับการไม่ฝึกต่อ CRF ที่: ระยะเวลาการรักษาที่แตกต่างกันที่เกี่ยวข้องกับการบำบัดมะเร็ง (ก่อน ระหว่าง หรือหลังการบำบัดมะเร็ง); ระยะเวลาการประเมินที่แตกต่างกัน (สูงสุด 12 สัปดาห์หลังเริ่มใช้ intervention, ระหว่างมากกว่า 12 สัปดาห์ถึงน้อยกว่า 6 เดือนหลังเริ่ม intervention หรือ 6 เดือนขึ้นไปหลังเริ่ม intervention)
นอกจากนี้ เราต้องการเปรียบเทียบผลของการฝึกแรงต้านทานกับการไม่ฝึกต่อคุณภาพชีวิต (QoL) เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ ภาวะซึมเศร้า และความวิตกกังวล
วิธีการสืบค้น
เราได้ดำเนินการค้นคว้าวรรณกรรมอย่างละเอียดในฐานข้อมูล 8 แห่งรวมทั้ง CENTRAL, Medline และ Embase ในเดือนตุลาคม 2023 เราค้นหาทะเบียนการทดลองสำหรับการศึกษาที่กำลังดำเนินการ และเราได้บูรณาการผลลัพธ์จากการอัปเดตการค้นหาของการทบทวน Cochrane ที่เผยแพร่ก่อนหน้านี้
เกณฑ์การคัดเลือก
เราได้รวมการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (randomised controlled trials; RCT) ที่เปรียบเทียบการฝึกแรงต้านทานกับการไม่ฝึกในผู้ใหญ่ที่เป็นมะเร็งชนิดใดๆ ที่ได้รับการฝึกแรงต้านทานที่เริ่มต้นก่อน ระหว่างหรือหลังการบำบัดมะเร็ง RCT ที่ตรงตามเกณฑ์การคัดเลือก จำเป็นต้องมีการประเมิน CRF หรือ QoL การฝึกแรงต้านทานจะต้องมีโครงสร้างที่เป็นระบบ ใช้เวลานานอย่างน้อย 5 ครั้ง และต้องมีการสอนแบบตัวต่อตัวด้วย เราไม่รวมการศึกษาที่มีการสุ่มผู้เข้าร่วมน้อยกว่า 20 รายต่อกลุ่ม
การรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล
เราใช้วิธีการมาตรฐานของ Cochrane สำหรับการวิเคราะห์ เรารวบรวมผลในระยะสั้น ระยะกลาง และระยะยาว (เช่น นานถึง 12 สัปดาห์, ระหว่างมากกว่า 12 สัปดาห์ถึงน้อยกว่า 6 เดือน และระหว่าง 6 เดือนขึ้นไป หลังจากการฝึก) เราได้ประเมินความเสี่ยงของอคติโดยใช้ Cochrane's 'risk of bias' ประเมินและความเชื่อมั่นของหลักฐานโดยวิธี GRADE
ผลการวิจัย
เราได้รวม RCTs 21 ฉบับ โดยมีผู้เข้าร่วมทั้งหมด 2221 ราย ซึ่งมีมะเร็งชนิดต่างๆ ซึ่งได้รับการฝึกแรงต้านทานที่เริ่มต้นระหว่าง (การศึกษา 14 ฉบับ) หรือหลังการบำบัดมะเร็ง (การศึกษา 7 ฉบับ) การศึกษาทั้งหมดไม่ได้ตรวจสอบผลของการฝึกแรงต้านทานที่เริ่มต้นก่อนการบำบัดมะเร็ง เราจะนำเสนอผลลัพธ์เกี่ยวกับ CRF, QoL และเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ ผลลัพธ์เกี่ยวกับภาวะซึมเศร้าและวิตกกังวลมีรายงานไว้ในการทบทวนวรรณกรรมฉบับเต็ม
การฝึกแรงต้านทานระหว่างการบำบัดมะเร็ง
การฝึกแรงต้านทานอาจมีผลดีเมื่อเทียบกับการไม่ฝึกสำหรับ CRF ระยะสั้น (ค่าความแตกต่างเฉลี่ย (MD) ในการประเมิน Functional Assessment of Chronic Illness Therapy - Fatigue scale (FACIT-Fatigue) (FACIT-Fatigue) 3.90, ช่วงความเชื่อมั่น 95% (CI) 1.30 ถึง 6.51; มาตราส่วนจาก 0 ถึง 52 ค่ายิ่งสูงขึ้นหมายถึงผลลัพธ์ยิ่งดีขึ้น ความแตกต่างที่สำคัญน้อยที่สุด (minimal important differenc; MID) 3; RCTs 12 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 1120 ราย; หลักฐานความเชื่อมั่นปานกลาง) หลักฐานมีความไม่เชื่อมั่นอย่างมากเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานเมื่อเทียบกับการไม่ฝึกใน CRF ระยะกลาง (MD ของ Multidimensional Fatigue Inventory คือ −8.33, 95% CI −18.34 ถึง 1.68; มาตราส่วนจาก 20 ถึง 100 ค่าที่สูงขึ้นหมายถึงผลลัพธ์ที่แย่ลง MID 11.5; RCT 1 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 47 คน, หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) หลักฐานมีความไม่เชื่อมั่นอย่างมากเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานเมื่อเทียบกับการไม่ฝึกใน CRF ระยะยาว (MD ของ FACIT-Fatigue คือ −0.70, 95% CI −4.16 ถึง 2.76; RCT 1 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 133 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก)
การฝึกแรงต้านทานอาจมีผลดีเพียงเล็กน้อยเมื่อเทียบกับการไม่ฝึกในคุณภาพชีวิตระยะสั้น (MD ของ EORTC QoL Questionnaire C30 - global health (QLQ-C30) คือ 4.93, 95% CI 2.01 ถึง 7.85; มาตราส่วนจาก 0 ถึง 100 ค่ายิ่งสูงขึ้นหมายถึงผลลัพธ์ที่ดีขึ้น MID 10; RCTs 12 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 1117 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) หลักฐานมีความไม่เชื่อมั่นอย่างมากเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานเมื่อเทียบกับการไม่ฝึก ต่อ QoL ระยะกลาง (MD ของ QLQ-C30 คือ 6.48, 95% CI −4.64 ถึง 17.60; RCT 1 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 42 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำมาก) หลักฐานมีความไม่เชื่อมั่นอย่างมากเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานเมื่อเทียบกับการไม่ฝึกต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาว (MD ของค่า Functional Assessment of Cancer Therapy - Anemia (FACT-An) 0.50, 95% CI −8.46 ถึง 9.46; มาตราส่วนจาก 0 ถึง 188; ค่ายิ่งสูงขึ้นหมายถึงผลลัพธ์ที่ดีขึ้น, MID 7; RCT 1 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 133 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก)
มีเพียง RCTs 2 ฉบับ (ผู้เข้าร่วม 116 ราย) ที่รายงานข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์สำหรับทั้งการฝึกแรงต้านทานและกลุ่มควบคุม หลักฐานมีความไม่เชื่อมั่นอย่างมากเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานเมื่อเทียบกับการไม่ฝึกต่อการเกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ (หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก)
การฝึกแรงต้านทานหลังการบำบัดมะเร็ง
หลักฐานมีความไม่เชื่อมั่นอย่างมากเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานเมื่อเทียบกับการไม่ฝึกใน CRF ระยะสั้น (MD ของค่า Chalder Fatigue Scale คือ −0.27, 95% CI −2.11 ถึง 1.57; มาตราส่วนจาก 0 ถึง 33 ค่าที่สูงขึ้นหมายถึงผลลัพธ์ที่แย่ลง MID 2.3; RCTs 3 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 174 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก)
การฝึกแรงต้านทานอาจมีผลประโยชน์เล็กน้อยหรือไม่มีผลเลยเมื่อเทียบกับการไม่ฝึกในคุณภาพชีวิตระยะสั้น (MD ของ QLQ-C30 คือ 3.87, 95% CI −1.22 ถึง 8.97; RCTs 4 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 243 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ)
การศึกษาทั้งหมดไม่มีการรายงานข้อมูลเกี่ยวกับผลในระยะกลางหรือระยะยาวต่อ CRF หรือ QoL
มีเพียง RCTs 3 ฉบับ (ผู้เข้าร่วม 238 ราย) ที่รายงานข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ทั้งสำหรับการฝึกแรงต้านทานและกลุ่มควบคุม หลักฐานมีความไม่เชื่อมั่นอย่างมากเกี่ยวกับผลของการฝึกแรงต้านทานเมื่อเทียบกับการไม่ฝึกต่อการเกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ (หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก)
ข้อสรุปของผู้วิจัย
การทบทวนวรรณกรรมของเราแสดงให้เห็นผลประโยชน์ของการฝึกแรงต้านทานในระหว่างการบำบัดมะเร็งเมื่อเปรียบเทียบกับการไม่มีการฝึก CRF และ QoL ระยะสั้นสำหรับผู้ป่วยมะเร็ง การฝึกแรงต้านทานหลังการบำบัดมะเร็งอาจมีผลดีเล็กน้อยต่อคุณภาพชีวิตในระยะสั้นเช่นกัน ข้อมูลเกี่ยวกับผลในระยะกลางและระยะยาวยังมีอยู่น้อย
เพื่ออำนวยความสะดวกในการสังเคราะห์หลักฐานที่เกินกว่าการรายงานเชิงบรรยายของข้อมูล นักวิจัยโปรแกรมการฝึกแรงต้านทานควรรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ให้สอดคล้องและสมบูรณ์มากขึ้นสำหรับกลุ่มการศึกษาทั้งหมด รวมถึงกลุ่มควบคุม
แปลโดย ศ.นพ.ภิเศก ลุมพิกานนท์ สาขาวิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 10 ธันวาคม 2024
