ความเป็นมา
คนที่เป็นโรคซึมเศร้าบางคนพบว่ามีความยากลำบากในการรับประทานยารักษาโรคซึมเศร้า (มักเรียกว่า 'ยาต้านอารมณ์ซึมเศร้า') ตามที่แพทย์สั่ง ซึ่งอาจหมายความว่ายาอาจไม่ได้ผลลัพธ์ที่เหมาะสม และผู้ป่วยอาจไม่ดีขึ้นหรืออาจมีอาการแย่ลง อาจเป็นไปได้ว่าเภสัชกรและทีมของพวกเขาสามารถช่วยเหลือผู้ป่วยในการรักษาอาการซึมเศร้าในรูปแบบที่แพทย์ประจำครอบครัว (แพทย์ทั่วไป (GP)) ไม่สามารถทำได้ ร้านขายยาตั้งอยู่ในชุมชนที่ทำให้ผู้ป่วยสามารถเข้าถึงได้ง่ายขึ้นและผู้ป่วยอาจรู้สึกสบายใจที่จะบอกเภสัชกรเกี่ยวกับอารมณ์ของตน อย่างไรก็ตามมีงานวิจัยจำนวนไม่มากที่บอกเราว่าวิธีการนี้ได้ผลหรือไม่
ลักษณะของการศึกษา
เราค้นหาฐานข้อมูลทางการแพทย์สำหรับการศึกษาที่ออกแบบมาอย่างดีซึ่งเปรียบเทียบกลุ่มผู้ใหญ่ที่เป็นโรคซึมเศร้าที่ได้รับความช่วยเหลือเพิ่มเติมเกี่ยวกับยารักษาโรคซึมเศร้าจากร้านขายยากับกลุ่มผู้ใหญ่ที่เป็นโรคซึมเศร้าที่ได้รับการรักษาตามปกติ
หลักฐานที่นำมาทบทวนตั้งแต่เริ่มมีจนถึงปัจจุบันคือถึงวันที่ 14 ธันวาคม 2018
ผลลัพธ์ที่สำคัญและความเชื่อมั่นของหลักฐาน
เราพบการศึกษา 12 เรื่องโดยมีผู้ป่วยวัยผู้ใหญ่มากกว่าจำนวน 2000 คนเข้าร่วมการวิจัย พวกเขาเปรียบเทียบการสนับสนุนตามร้านขายยากับการรักษาตามปกติ เช่นข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับยาของพวกเขาหรือเฉพาะป้ายบอกข้อมูลในการไปรับบริการอื่น ๆ เท่านั้น เราพบว่าการได้รับการสนับสนุนเพิ่มเติมจากเภสัชกรไม่ได้ช่วยลดอาการซึมเศร้ามากไปกว่าการได้รับการรักษาตามปกติ การศึกษายังแสดงให้เห็นว่าผู้ป่วยอาจชอบทั้งสองวิธีเหมือนกันแม้ว่าเราจะไม่แน่ใจเกี่ยวกับผลลัพธ์เนื่องจากหลักฐานมีความเชื่อมั่นในระดับต่ำ
การศึกษาแสดงให้เห็นว่าผู้ป่วยที่ได้รับการสนับสนุนจากร้านขายยาของพวกเขามีแนวโน้มที่จะใช้ยาต้านอาการซึมเศร้าตามที่กำหนดไว้ เราไม่สามารถรวมข้อมูลเกี่ยวกับผลลัพธ์อื่น ๆ ที่เราสนใจได้ (การวินิจฉัยภาวะซึมเศร้า ความถี่ของการนัดพบบุคลากรทางการแพทย์ คุณภาพชีวิต การทำหน้าที่ทางสังคมหรือผลข้างเคียง)
เราไม่พบความแตกต่างในประสิทธิผลระหว่างกลุ่มผู้ป่วยโรคซึมเศร้าได้รับการสนับสนุนเพิ่มเติมจากเภสัชกรเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มที่ได้รับการรักษาตามปกติ
เราไม่พบหลักฐานของความแตกต่างระหว่างการจัดการตามร้านขายยาสำหรับภาวะซึมเศร้าในผู้ใหญ่เมื่อเปรียบเทียบกับการรักษาตามปกติในการเปลี่ยนแปลงอาการซึมเศร้า จากจำนวนผู้เข้าร่วมวิจัยที่ออกจากการทดลองก่อนกำหนดอาจไม่มีความแตกต่างในการยอมรับระหว่างกลุ่มที่ได้รับการจัดการตามร้านขายยาและกลุ่มควบคุม อย่างไรก็ตามมีความไม่แน่นอนเนื่องจากหลักฐานมีความเชื่อมั่นในระดับต่ำ
เป็นเรื่องปกติที่ผู้ป่วยจะไม่รับประทานยาต้านอาการซึมเศร้าตามที่แพทย์สั่ง พบว่ามีประมาณ 50% ของผู้ป่วยที่มีแนวโน้มที่จะหยุดรับประทานยาก่อนเวลาอันควรหลังจาก 6 เดือน เภสัชกรชุมชนอาจได้รับการจัดให้มีบทบาทในการจัดการยาต้านอาการซึมเศร้าเนื่องจากมีความรู้เฉพาะด้านเภสัชบำบัด และประชาชนสามารถเข้าถึงได้ง่าย เภสัชกรอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะที่จะเสนอการให้บริการการจัดการยาต้านอารมณ์เศร้าเชิงรุกแก่ผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าหรือมีอาการซึมเศร้า อย่างไรก็ตามประสิทธิผลและความสามารถในการยอมรับของการจัดการยาต้านอารมณ์เศร้าโดยใช้เภสัชกรที่มีอยู่ยังไม่เป็นที่เข้าใจกันดี ในปัจจุบันยังไม่ชัดเจนว่ารูปแบบวิธีการจัดการยาตามร้านขายยาอาจเป็นประโยชน์ เป็นที่ยอมรับของผู้ป่วย และมีประสิทธิผลซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการจัดการโดยรวมสำหรับผู้ที่เป็นโรคซึมเศร้าอยู่ในระดับใด การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบของการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (RCT) จะช่วยตอบคำถามเหล่านี้และเพิ่มความรู้ที่สำคัญต่อหลักฐานที่มีอยู่ไม่มากในปัจจุบัน
เพื่อตรวจสอบผลของการจัดการยาตามร้านขายยาเปรียบเทียบ กับรูปแบบที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน (เช่นเอกสารข้อมูลผู้ป่วยหรือการจัดการยาโดยวิธีการอื่น ๆ ที่ดำเนินการโดยบุคคลอื่นที่ไม่ใช่เภสัชกรหรือทีมงานเภสัชกรรม) หรือเปรียบเทียบกับกลุ่มที่มีรายชื่อรอเข้ารับการทดลองหรือการรักษาตามปกติ (เช่นคำแนะนำของเภสัชกรตามมาตรฐานหรือ การให้ความรู้เกี่ยวกับยาต้านอารมณ์ซึมเศร้า ป้ายให้ข้อมูลเพื่อสนับสนุนข้อมูลเกี่ยวกับบริการระดับปฐมภูมิที่มีอยู่ การให้คำปรึกษาด้านการใช้ยาโดยย่อ และ / หรือการติดตามการรับประทานยาด้วยตนเองที่เสนอโดยผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพที่ไม่ใช่ทีมเภสัชกร) ในการพัฒนาผลลัพธ์ภาวะซึมเศร้าในผู้ใหญ่
เราสืบค้นงานวิจัยจาก Cochrane Common Mental Disorders Controlled Trials Register (CCMD-CTR) ถึงเดือนมิถุนายน 2016 ห้องสมุด Cochrane (ฉบับที่ 11, 2018); และ Ovid MEDLINE, Embase และ PsycINFO ถึงเดือนธันวาคม 2018 เราสืบค้นวิทยานิพนธ์และฐานข้อมูลวิทยานิพนธ์และทะเบียนการทดลองระหว่างประเทศสำหรับการทดลองที่ยังไม่ได้เผยแพร่ / หรืองานวิจัยที่กำลังดำเนินการอยู่ เราไม่มีข้อจำกัดในการกำหนดเกณฑ์การสืบค้นเกี่ยวกับวันที่ ภาษา หรือสถานะการตีพิมพ์
เรารวม RCTs และ cluster-RCTs ทั้งหมดที่มีการเปรียบเทียบการจัดการยาตามร้านขายยากับการรักษาตามปกติ หรือกลุ่มที่มีรายชื่อรอเข้ารับการทดลอง หรือกลุ่มที่ได้รับการจัดการยาในวิธีการอื่นๆ ในการจัดการภาวะซึมเศร้าในผู้ใหญ่ที่มีอายุมากกว่า 16 ปี เกณฑ์การคัดเลือกงานวิจัยคือ ต้องรายงานอย่างน้อยหนึ่งในผลลัพธ์ต่อไปนี้ ณ เวลาใดก็ได้: การเปลี่ยนแปลงของอาการซึมเศร้า การยอมรับต่อวิธีการจัดการยา การวินิจฉัยภาวะซึมเศร้า การไม่รับประทานยาตามแผนการรักษา ความถี่ของการนัดหมายในสถานบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ คุณภาพชีวิต การทำหน้าที่ทางสังคม หรือการเกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์
ผู้วิจัย 2 คนทำซ้ำกันทุกขั้นตอนของการดำเนินการอย่างเป็นอิสระต่อกัน การเลือกการศึกษา การคัดลอกข้อมูลและการประเมินคุณภาพ (รวมถึง GRADE) เราได้หารือเกี่ยวกับความไม่สอดคล้องกันภายในทีมจนกว่าจะได้ฉันทามติ ในกรณีที่ข้อมูลไม่สามารถใช้การวิเคราะห์เมตต้าได้ เราจะสังเคราะห์ผลลัพธ์แบบพรรณนา
การศึกษาจำนวน 12 เรื่อง (มีผู้เข้าร่วมวิจัยจำนวน 2215 คน) เป็นไปตามเกณฑ์การคัดเลือกและเป็นการเปรียบเทียบการจัดการที่ร้านขายยากับการรักษาตามปกติ การศึกษาจำนวน 2 เรื่อง (ผู้เข้าร่วมวิจัย 291 คน) มีกลุ่มควบคุมที่มีการทำกิจกรรมอื่นๆ ร่วมได้ (ทั้ง 2 การศึกษาใช้แผ่นพับที่มีข้อมูลเกี่ยวกับยาต้านอาการซึมเศร้าที่แพทย์สั่งให้กับผู้ป่วย) ไม่มีการศึกษาใดรายงานการเปลี่ยนแปลงของอาการซึมเศร้า การสังเคราะห์แบบพรรณนาผลลัพธ์เกี่ยวกับการยอมรับรูปแบบการทดลองไม่สามารถสรุปได้ โดยการศึกษา 1 เรื่อง รายงานว่าผู้เข้าร่วมวิจัยสามารถยอมรับการจัดการตามร้านขายยาได้ดีขึ้นแต่การศึกษาอีกเรื่องรายงานผลการศึกษาว่าผู้เข้าร่วมวิจัยในกลุ่มควบคุมที่ได้รับกิจกรรมอื่นร่วมด้วยมีการยอมรับรูปแบบการจัดการยาดีกว่า การศึกษา 1 เรื่องรายงานว่าผู้เข้าร่วมวิจัยในกลุ่มการจัดการยาตามร้านขายยามีความสม่ำเสมอในการรับประทานยาดีกว่าผู้เข้าร่วมวิจัยในกลุ่มควบคุม การศึกษา 1 เรื่องรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์แต่ไม่มีความแตกต่างระหว่างกลุ่ม การศึกษาทั้งหมดที่ทบทวนไม่ได้รายงานผลลัพธ์ด้านอื่น ๆ
การวิเคราะห์เมตต้าที่เปรียบเทียบการจัดการตามร้านขายยากับการรักษาตามปกติไม่พบหลักฐานของความแตกต่างในผลของการทดลองต่อการเปลี่ยนแปลงของอาการซึมเศร้า (เป็นข้อมูลที่มีสองคำตอบ คือ อาการดีขึ้นหรือไม่ ให้เลือกตอบใช่ / ไม่ใช่: อัตราส่วนความเสี่ยง (RR), 0.95, ความเชื่อมั่น (CI) 95% 0.86 ถึง 1.05; RCTs 4 เรื่อง, มีคนผู้เข้าร่วมวิจัย 475 คน; หลักฐานมีคุณภาพระดับปานกลาง; เป็นข้อมูลตัวแปรต่อเนื่อง: ความแตกต่างของค่าเฉลี่ยมาตรฐาน (SMD) -0.04, 95% CI -0.19 ถึง 0.10; RCTs 5 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมวิจัย 718 คน; หลักฐานมีความเชื่อมั่นระดับสูง) หรือยอมรับรูปแบบการจัดการยาที่ร้านขายยาได้ (RR 1.09, 95% CI 0.81 ถึง 1.45; RCTs 12 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมวิจัย 2072 คน; หลักฐานมีความเชื่อมั่นระดับปานกลาง) ความเสี่ยงของการไม่ปฏิบัติตามแผนการรักษาลดลงในผู้เข้าร่วมวิจัยในกลุ่มที่ได้รับการจัดการตามร้านขายยา (RR 0.73, 95% CI 0.61 ถึง 0.87; RCTs 6 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมวิจัย 911 คน; หลักฐานมีความเชื่อมันระดับสูง) เราไม่สามารถวิเคราะห์ด้วยวิธีการวิเคราะห์เมตต้าในข้อมูลเกี่ยวกับการวินิจฉัยภาวะซึมเศร้า ความถี่ของการนัดหมายที่สถานบริการสุขภาพปฐมภูม คุณภาพชีวิต หรือการทำหน้าที่ทางสังคม
แปลโดย สมพร รุ่งเรืองกลกิจ ภาควิชาการพยาบาลจิตเวช คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 10 พฤษภาคม 2021