Pytanie badawcze

Celem tego przeglądu było sprawdzenie, czy stosowanie kwasu acetylosalicylowego (ASA) i innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) może wspomóc profilaktykę otępienia.

Wprowadzenie

Otępienie stanowi globalny problem zdrowotny. Na chwilę obecną nie istnieje sprawdzony lek, który opóźniałby pojawienie się otępienia lub mu zapobiegał. Biologiczne podłoże tego schorzenia jest wciąż słabo zbadane. Jednak istnieją podstawy do uznania, że jedną z przyczyn zmian w mózgu u pacjentów z otępieniem mogą być stany zapalne. Istnieje wiele leków o właściwościach przeciwzapalnych, wśród nich znajdują się ASA i inne NLPZ, często sprzedawane jako środki przeciwbólowe. Chcieliśmy sprawdzić, czy stosowanie tych leków wpływa na rozwój otępienia. Przyjmowanie wymienionych leków ma kilka możliwych skutków ubocznych, takich jak zawał serca i krwawienie, dlatego oceniliśmy je również pod kątem ryzyka wystąpienia szkodliwych skutków ubocznych.

Charakterystyka badań

Do analizy włączyliśmy wszystkie odpowiednie wyniki badań opublikowanych do stycznia 2020 roku. Znaleźliśmy cztery badania spełniające kryteria włączenia do tego przeglądu (obejmujące 23 187 osób). Jedno badanie przeprowadzono w USA i Australii, pozostałe trzy tylko na terenie USA. Badania dotyczyły różnych populacji. W jednym badaniu stosowano ASA u osób zdrowych bez otępienia, chorób układu krążenia lub niepełnosprawności ruchowej. W pozostałych trzech badaniach oceniano skuteczność stosowania NLPZ innych niż ASA u osób zdrowych, których członkowie rodziny cierpieli na chorobę Alzheimera, u osób, które zaobserwowały u siebie zaniki pamięci oraz u osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi (objawiającymi się lekkim, lecz zauważalnym i mierzalnym spadkiem umiejętności poznawczych, w tym zapamiętywania i zdolności myślenia). Wszystkie uwzględnione badania miały ograniczenia. Badanie dotyczące ASA przerwano wcześniej z powodu braku skuteczności. Trzy badania dotyczące pozostałych NLPZ (celekoksyb, naproksen, rofekoksyb) przerwano wcześniej z powodu obaw dotyczących bezpieczeństwa.

Główne wyniki i jakość danych naukowych

W badaniu dotyczącym ASA stwierdzono, że stosowanie małej dawki tego leku (100 mg dziennie) nie zapobiegało wystąpieniu otępienia u starszych zdrowych osób, ale wiązało się z większą częstością zgonów oraz poważnych krwawień, w porównaniu z placebo („niby tabletką”). Jesteśmy bardzo pewni wiarygodności tych wyników. W badaniach dotyczących stosowania NLPZ nie wykazano żadnej różnicy między NLPZ i placebo pod względem wpływu na zmniejszenie liczby osób, u których rozwija się otępienie. W rzeczywistości, w jednym badaniu, to właśnie w grupie leczonych NLPZ u większej liczby osób rozwinęło się otępienie. W jednym z badań dotyczących stosowania NLPZ wykazano więcej przypadków krwawienia z jamy brzusznej. Z kolei w innym badaniu stwierdzono inne dolegliwości ze strony jamy brzusznej, takie jak ból, nudności oraz zapalenie błony śluzowej żołądka. Pozostałe efekty uboczne były podobne w badanych grupach. Byliśmy umiarkowanie pewni większości wyników badań dotyczących NLPZ.

Wnioski

W niniejszym przeglądzie stwierdzono, że nie ma danych naukowych potwierdzonych zasadność stosowania ASA lub innych NLPZ w celu zapobiegania otępieniu. Co więcej, istnieją podstawy do uznania, że stosowanie tych leków może szkodzić pacjentom. Omawiane badania miały ograniczenia, lecz biorąc pod uwagę obawy dotyczące bezpieczeństwa badanych leków, istnieje mała szansa na prowadzenie dalszych badań nad stosowaniem ASA w małych dawkach w profilaktyce otępienia. Jeśli w przyszłości będą planowane badania dotyczące stosowania NLPZ w profilaktyce otępienia, należy brać pod uwagę obawy dotyczące bezpieczeństwa zawarte w tym przeglądzie, jak również w innych badaniach tych samych leków.