Co to jest otwór w plamce żółtej?

Oko skupia i przekształca bodźce świetlne w sygnały nerwowe, które są przetwarzane w mózgu w celu percepcji wzrokowej. Tylna część oka jest wyłożona siatkówką, warstwą komórek nerwowych i wypełniona przezroczystym żelem, zwanym żelem ciała szklistego. Plamka żółta jest centralnym obszarem siatkówki i odpowiada za postrzeganie drobnych szczegółów i widzenie kolorów. Zaburzenia plamki żółtej mogą powodować znaczne upośledzenie wzroku.

Otwór w plamce żółtej jest ważną przyczyną upośledzenia wzroku. Schorzenie to jest związane z wiekiem i dotyka co najmniej 2 na 1000 osób w wieku powyżej 40 lat. Uważa się, że powstawanie otworów w plamce jest wynikiem naturalnie występujących sił pchających i ciągnących wewnątrz oka, które u niektórych osób powodują oddzielenie tkanek w plamce żółtej.

Jak się to leczy?

Otwory w plamce żółtej leczy się tradycyjnie poprzez chirurgiczne usunięcie żelu ciała szklistego w celu złagodzenia sił rozciągających („ciągnących”). Zamiast usuniętego żelu do oka wstrzykiwany jest gaz okulistyczny (wewnątrzgałkowa tamponada gazem), którego celem jest dociśnięcie oddzielonych tkanek i umożliwienie zamknięcia otworu.

Po operacji otworu w plamce żółtej można zalecić ułożenie twarzą w dół na okres do 2 tygodni, aby zwiększyć prawdopodobieństwo pomyślnego zamknięcia otworu w plamce poprzez zapewnienie, że pęcherzyk gazu w oku będzie zawsze wypychany we właściwe miejsce. Jednak ułożenie pacjenta twarzą w dół jest niewygodne i może spowodować obrażenia.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy ułożenie twarzą w dół zwiększa prawdopodobieństwo zamknięcia się otworów po operacji i czy wiąże się to z jakimkolwiek ryzykiem.

Co zrobiliśmy?

Dokonaliśmy przeglądu badań z randomizacją (RCT) obejmujących osoby z idiopatycznymi (o nieznanej przyczynie lub pojawiającymi się samoistnie) otworami w plamce żółtej. W RCT uczestnicy są losowo przydzielani do różnych form terapii. Znaleziono 8 RCT.

Co znaleźliśmy?

W badaniach stosowano różne czasy trwania ułożenia (od 3 do 10 dni ułożenia twarzą w dół) i różne porady dla grup porównawczych, które nie były poddawane pozycjonowaniu twarzą w dół. Ogólnie rzecz biorąc, kiedy porównano ułożenie twarzą w dół i pozycję inną niż ułożenie twarzą w dół, stwierdzono, że pozycja twarzą w dół może nie przynieść korzystnego wpływu na zamykanie otworów. Nie mamy pewności co do wpływu ułożenia twarzą w dół na poprawę widzenia lub jakość życia. Kiedy przyjrzeliśmy się tylko uczestnikom z dużym otworem w plamce (co może dawać mniej korzystne wyniki), największe pojedyncze badanie wykazało pewne korzyści, ale gdy wszystkie 5 badań, w których oceniano duże otwory, zostało ocenionych łącznie, nie mogliśmy być pewni co do wpływ ułożenia twarzą w dół na zamknięcie otworu w plamce lub inne skutki. Stwierdziliśmy, że ryzyko szkód związanych z ułożeniem twarzą w dół jest małe, a poważny problem występuje u mniej niż 1 na 300 uczestników.

Jakie są ograniczenia zgromadzonych danych naukowych?

Ze względu na różnice w sposobie, w jaki w badaniach stosowano ułożenie twarzą w dół oraz w zakresie porad udzielanych uczestnikom grup porównawczych, trudno było połączyć badania do celów analizy. Ponadto w badaniach zastosowano błędne metody. Te niedociągnięcia oznaczają, że nie mamy pewności co do przedstawionych w przeglądzie ogólnych danych naukowych na temat wpływu ułożenia głową w dół na pomyślne zamknięcie otworu w plamce żółtej. Jesteśmy jednak umiarkowanie pewni, że ułożenie twarzą w dół jest czynnością obciążoną małym ryzykiem dla pacjentów.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane są aktualne do 25 maja 2022 r.