Najważniejsze informacje

• Nadal nie jesteśmy pewni, jakie korzyści i szkody wynikają ze stosowania kolchicyny w celu zapobiegania wystąpieniu choroby sercowo-naczyniowej na podłożu miażdżycy.

• Przed wyciągnięciem jakichkolwiek jednoznacznych wniosków należy przeprowadzić dodatkowe badania.

Kolchicyna a choroby układu sercowo-naczyniowego

Choroba sercowo-naczyniowa na podłożu miażdżycy (ang. atherosclerotic cardiovascular disease , ACVD) to schorzenie cechujące się nagromadzeniem lipidów (odkładaniem się tłuszczów, cholesterolu i innych substancji) na ścianach tętnic. Często jest nasilone przez przewlekłe stany zapalne i jest powszechną przyczyną zgonu i chorób na świecie. Kolchicyna to niedrogi lek przeciwzapalny, który stosowano już w starożytnym Egipcie. Do tej pory wykorzystywano ją w leczeniu dny moczanowej, schorzeń wątroby i chorób układowych tkanki łącznej. Od niedawna badacze próbują ustalić, czy za jej pomocą można zapobiegać ACVD.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy zbadać korzyści i szkody wynikające ze stosowania kolchicyny w celu zapobiegania wystąpieniu ACVD (profilaktyka pierwotna) w populacji ogólnej. Profilaktyka pierwotna polega na zapobieganiu chorobie, zanim się ona rozwinie. Nie czeka się z leczeniem do chwili, gdy pacjent jest już chory. Jest to szczególnie ważne w przypadku ACVD, która jest jedną z głównych przyczyn zgonów i niepełnosprawności na świecie. Skupienie się na profilaktyce może zapewnić ludziom dłuższe, zdrowsze życie, co z kolei zmniejszy obciążenie systemu ochrony zdrowia. Do profilaktyki pierwotnej zalicza się m.in. stosowanie leków immunomodulujących, których działanie polega na zmianie reakcji układu odpornościowego. Jednym z tych leków jest właśnie kolchicyna.

Co zrobiliśmy?

Przyjrzeliśmy się skutkom stosowania kolchicyny w profilaktyce pierwotnej ACVD, w tym w zapobieganiu zawałom serca, udarom mózgu, zgonom z przyczyn sercowo-naczyniowych i zgonom z jakiejkolwiek przyczyny. Przyjrzeliśmy się też działaniom niepożądanym, takim jak biegunka czy problemy neurologiczne (drgawki i dezorientacja). Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy na ile wiarygodne są otrzymane dane, opierając się na takich czynnikach jak metody badawcze i wielkość próby.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 15 badań porównujących kolchicynę z placebo (pigułką obojętną dla organizmu), lekami immunomodulującymi i standardową opieką. Łączna liczba uczestników badań wyniosła 1721, a okresy obserwacji trwały od 4 do 728 tygodni. Kolchicynę przyjmowano doustnie w formie pigułki 1 lub 2 x dziennie, w zależności od ustalonego planu leczenia. Uczestnikami badań były osoby dorosłe obciążone dużym ryzykiem wystąpienia ACVD, które jednak nie doświadczyły jeszcze poważnego zdarzenia sercowo-naczyniowego, na przykład zawału serca czy udaru mózgu. Do badanych czynników ryzyka należały: wiek, występowanie chorób w rodzinie, palenie tytoniu, ciśnienie tętnicze, stężenie cholesterolu we krwi oraz obecność innych schorzeń, na przykład cukrzycy.

Podsumowanie wyników

Dane na temat skutków stosowania kolchicyny w celu zapobiegania zdarzeniom sercowo-naczyniowym są bardzo niepewne. Aktualne dane nie wskazują na wyraźne korzyści lub zmniejszenie komplikacji wywołanych przez ACVD; niska jakość danych nie pozwala jednak wysnuć jednoznacznych wniosków. Aby odpowiednio ocenić korzyści i szkody wynikające ze stosowania kolchicyny w profilaktyce pierwotnej ACVD, niezbędne są dalsze badania wysokiej jakości.

Jakie są ograniczenia tych danych naukowych?

Nasze zaufanie do tych danych jest bardzo małe ze względu na wątpliwości co do sposobu przeprowadzania niektórych badań, różnice między ich wynikami oraz zmiany w badanych grupach i metodach leczenia. Wielkość próby była bardzo niewielka, zaś w analizach uwzględniono tylko kilka badań.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane są aktualne do 31 maja 2023 r.