De Cochrane neonatal Group heeft in maart 2021 een review gepubliceerd over opioïdgebruik bij pasgeboren baby’s die aan de beademing moeten. Co-auteurs Olga Romantsik en Matteo Bruschettini hebben een podcast opgenomen in het Engels. Deze podcast is vertaald in het Nederlands en opgenomen door Marlide Jukema, Cochrane Member uit Nederland.

Baby’s die worden opgenomen op de neonatale intensive care, hebben soms ademhalingsondersteuning nodig, zoals mechanische ventilatie. Intubatie, waarbij er een beademingsbuis wordt ingebracht, en mechanische ventilatie kunnen voor pijn en ongemak zorgen. Het is aangetoond dat pasgeboren baby’s heel gevoelig zijn voor pijn. Maar nog belangrijker is het feit dat pijn negatieve effecten kan hebben op de neurologische ontwikkeling van het kind. Het is dus belangrijk om de pijn die wordt veroorzaakt door intubatie en mechanische ventilatie zoveel mogelijk te beperken, soms met behulp van medicatie zoals morfine en fentanyl.
Het blijft echter moeilijk om pijn te meten bij pasgeboren baby’s. Personeel van de neonatale intensive care afdeling wordt speciaal getraind om tekenen van ongemak en te herkennen bij pasgeboren kindjes, zelfs bij ernstig prematuur geborenen. Er zijn meerdere schalen die focussen hoe de baby eruit ziet, het gedrag en op andere objectieve waarden zoals de hartfrequentie. Langdurige pijn is stressvol voor iedereen. dit geldt des te meer voor pasgeboren kindjes, van wie de hersenen nog volop aan het ontwikkelen zijn. Het toedienen van opioïden zoals morfine en fentanyl kan mogelijk de pijn verminderen en de lange termijn ontwikkeling juist verbeteren bij deze pasgeboren kindjes die mechanische ventilatie nodig hebben.
In deze review zijn 23 studies met in totaal 2000 baby’s opgenomen. Het merendeel van de studies ging over premature kinderen, behalve 5 studies waar ook voldragen geboren kinderen waren geïncludeerd. In 15 studies werd morfine of fentanyl vergeleken met ofwel placebo ofwel geen interventie. De andere 8 studies vergeleken morfine en fentanyl met elkaar of met andere pijnstillers en zijn daarom apart geanalyseerd.
De belangrijkste uitkomsten van deze review toonden aan dat het gebruik van morfine of fentanyl weinig tot geen effect heeft in het reduceren van de duur van mechanische ventilatie en de neonatale mortaliteit. Het is niet zeker of opioïden een effect hebben op pijn, aangezien te weinig geïncludeerde studies deze uitkomst rapporteerden. Ook hadden deze studies relevante beperkingen in het ontwerp van de studie en rapporteerden ze tegenstrijdige resultaten.
Slechts 1 studie met 78 baby’s rapporteerde over neurologische ontwikkeling als uitkomst op een leeftijd van 18 tot 24 maanden. Hierbij werd geen verschil gevonden tussen de kinderen die behandeld waren met opioïden ten opzichte van placebo.
Er is verder onderzoek nodig voor een nauwkeuriger antwoord op deze vragen. Toekomstige studies moeten alleen pasgeborenen includeren die uiting geven van pijn terwijl ze mechanisch geventileerd worden. Deze uiting van pijn moet gebaseerd zijn op gevalideerde pijn scores. Specifiek voor ernstige premature kinderen zijn er meer gegevens nodig. Er is behoefte aan studies die kijken naar de lange termijn neurologische ontwikkeling op verschillende leeftijd, eventueel tot adolescentie.

Als je meer wilt leren over dit onderwerp, is het mogelijk om deze review online te vinden op Cochrane Library punt com. Als je naar de website gaat en zoekt naar ‘opioids for newborn infants receiving mechanical ventilation’, zie je een linkje staan naar deze review.