عارف:  در حال حاضر تعداد زیادی مرور کاکرین درباره موضوعات اولویت‌دار مرتبط با کووید-۱۹ وجود دارد که با در دسترس قرار گرفتن شواهد جدید به‌روز می‌شوند. کاکرین در مارس ۲۰۲۲، یافته‌های به روز شده‌ای را در مورد اثرات آنتی‌کوآگولانت‌ها یا ضد انعقادها منتشر کرد. مرکز کاکرین ایران مصاحبه «مایک کلارک» (Mike Clarke)، ویرایشگر پادکست کتابخانه کاکرین با نویسنده اصلی، رونالد فلومیگنان (Ronald Flumignan) از دانشگاه فدرال سائوپائولو (Federal University of Sao Paulo) در برزیل درخصوص جمع‌بندی این شواهد را ترجمه و ضبط کرده است که با صدای عارف عارفان و مهسا اسماعیلی فلاح می‌شنوید.

مهسا: کووید-۱۹ به طور معمول بر ریه‌ها و راه‌های هوایی فرد تأثیر می‌گذارد، اما، علاوه بر این مشکلات تنفسی، از هر شش نفری که با کووید-۱۹ به بیمارستان مراجعه می‌کنند، یک نفر ممکن است دچار لخته شدن خون در رگ‌ها یا شریان‌ها شود. داروهای ضدانعقاد از تشکیل این لخته‌ها جلوگیری می‌کنند اما می‌توانند منجر به عوارض ناخواسته‌ای مثل خونریزی شوند. برخی از دستورالعمل‌ها توصیه می‌کنند به جای آنکه منتظر بمانیم و ببینیم لخته‌های خونی ایجاد می‌شوند یا خیر و سپس آنها را با داروهای آنتی‌کوآگولانت‌ درمان کنیم، این داروها را در افرادی که برای اولین بار با کووید-۱۹ در بیمارستان بستری می‌شوند تجویز کنیم. ما می‌خواستیم بدانیم که آیا استفاده از این رویکرد پیشگیرانه یا پروفیلاکتیک در تجویز آنتی‌کوآگولانت‌ها زمانی که افراد مبتلا به کووید-۱۹ در بیمارستان بستری می‌شوند، تعداد مرگ و میر را کاهش می‌دهد؟ همچنین می‌خواستیم بدانیم که این افراد به حمایت تنفسی کمتری نیاز دارند یا خیر، آیا هنوز لخته‌های خونی مضر در عروق آنها تشکیل می‌شوند یا خیر، آیا دچار خونریزی و حوادث ناخواسته دیگری (مثلا حالت تهوع، استفراغ، مشکلات کلیوی و قطع عضو) می‌شوند یا خیر.

ما به دنبال مطالعاتی بودیم که آنتی‌کوآگولانت‌های داده شده به افراد بستری شده با کووید-۱۹ را برای جلوگیری از لخته شدن خون ارزیابی کرده و دو آنتی‌کوآگولانت‌ را با یکدیگر، یک آنتی‌کوآگولانت‌ را با گروه بدون آنتی‌کوآگولانت‌ یا دارونما مقایسه کرده بودند. پس از آخرین جستجوی ما در آوریل ۲۰۲۱، مرور اکنون شامل هفت مطالعه با تقریباً 16000 نفر مبتلا به کووید-۱۹ است که در واحدهای مراقبت‌های ویژه، بخش‌های بیمارستان یا اورژانس بودند. بیماران به مدت 15 تا 90 روز پیگیری شدند و مطالعات داده‌هایی را در مورد پیامدهای: مرگ و میر، خونریزی، لخته شدن خون، مدت اقامت در بیمارستان و عوارض ناخواسته ارائه کردند. اما در مورد پیامدهایی چون نیاز به پشتیبانی تنفسی، مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹ یا کیفیت زندگی اطلاعات کمی جمع‌آوری شده بود یا اطلاعاتی نبود.

چهار کارآزمایی تصادفی‌سازی‌شده، با حدود 4700 شرکت‌کننده، دوزهای بالای آنتی‌کوآگولانت‌ها را با دوزهای پایین‌ آن مقایسه کرده بودند. نتایج نشان داد میزان مرگ و میر تفاوتی نداشت یا اندکی متفاوت بود در حالی که احتمال خونریزی خفیف در افرادی که دوزهای بالاتر دریافت کرده بودند در مقایسه با دوزهای پائین‌تر، بیشتر بود. در افرادی که دوزهای بالاتری از آنتی‌کوآگولانت‌ها دریافت کرده بودند، آمبولی ریه کمتر بود. آمبولی ریه لخته خون در ریه یا رگ خونی منتهی به ریه است و خونریزی شدید را اندکی افزایش می‌دهد. اما تفاوتی در زمان سپری شده در بیمارستان، میزان ترومبوز ورید عمقی یا سایر رویدادهای ناخواسته در بین دوزهای آنتی‌کوآگولانت‌ها وجود نداشت.

سه مطالعه غیرتصادفی با نزدیک به 11600 شرکت کننده، افرادی را که آنتی‌کوآگولانت‌ مصرف کرده بودند با آنهایی که مصرف نکرده بودند، مقایسه کردند. این مطالعات نشان داد میزان مرگ و میر در افرادی که آنتی‌کوآگولانت‌ دریافت می‌کردند، نسبت به افرادی که آنتی‌کوآگولانت‌ دریافت نمی‌کردند، کمتر بود، اما این شواهد بسیار نامطمئن هستند.

به طور خلاصه، تا این لحظه، ما بسیار مطمئن هستیم که دوزهای بالاتر آنتی‌کوآگولانت‌ها، خطر مرگ‌ومیر را تغییر نمی‌دهند، اما باعث افزایش خطر خونریزی در افراد مبتلا به کووید-۱۹ بستری می‌شوند. علاوه بر این، به نظر می‌رسد احتمالا مرگ و میر در افرادی که آنتی‌کوآگولانت‌ دریافت می‌کنند در مقایسه با افرادی که هیچ آنتی‌کوآگولانتی دریافت نمی‌کنند، کمتر باشد؛ اگرچه اعتماد ما به این شواهد بسیار کم است. 

این نتیجه‌گیری‌ها ممکن است در آینده تغییر کنند، به ویژه به این دلیل که جستجوهای ما 62 مطالعه در حال انجام را با تقریباً 35000 شرکت‌کننده پیدا کرد و ما قصد داریم نتایج این مطالعات را پس از انتشار به مرور خود اضافه کنیم.

عارف: ممنونم مهسا. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شواهد تحقیقاتی فعلی و مشاهده به‌روزرسانی‌ها با در دسترس قرار گرفتن نتایج کارآزمایی‌های در حال انجام، می‌توانید به مرور آنلاین دسترسی داشته باشید. فقط کافی است از Cochrane Library dot com  بازدید کرده و عبارت انگلیسی 'anticoagulants and COVID-19' یا عبارت فارسی «آنتی‌کوآگولانت‌ها و کووید-19» را جستجو کنید.

Podcast translated and edited by Bita Mesgarpour
Podcast recorded by Aref Arefan and Mahsa Esmaeili Fallah