پیام‌های کلیدی
○ در افراد بستری در بیمارستان و مبتلا به COVID-19 متوسط تا شدید، تجویز کلشی‌سین (colchicine) احتمالا فایده چندانی ندارد؛ ما در مورد عوارض جانبی آن مطمئن نیستیم.
○ در افراد غیر-بستری و بدون نشانه بیماری یا COVID-19 خفیف، مطمئن نیستیم که کلشی‌سین از وقوع مرگ‌ومیر یا عوارض جانبی پیشگیری می‌کند یا خیر، اما احتمالا نیاز به بستری شدن یا مرگ‌ومیر و عوارض جانبی جدی را اندکی کاهش می‌دهد.
○ مطالعات آینده باید کیفیت زندگی را در بیماران بدون نشانه یا COVID-19 خفیف و عوارض جانبی غیر-جدی را ارزیابی کنند و به مقایسه کلشی‌سین با سایر داروهای COVID-19، مانند کورتیکواستروئیدها، بپردازند.
کلشی‌سین چیست؟
کلشی‌سین دارویی است که برای کاهش تورم و التهاب استفاده می‌شود و در نتیجه ممکن است درد را تسکین دهد. از این دارو اغلب برای درمان نقرس استفاده می‌شود، وضعیتی که در آن مفاصل افراد متورم و دردناک می‌شوند. از سوی دیگر، مصرف کلشی‌سین می‌تواند برای افراد مبتلا به برخی بیماری‌ها، مانند مشکلات کلیوی یا کبدی، یا اگر بیش از حد از آن استفاده شود، مضر باشد.
کلشی‌سین چگونه می‌تواند COVID-19 را درمان کند؟
از آنجا که کلشی‌سین یک داروی ضد-التهابی است، محققان علاقه‌مند هستند که بدانند ممکن است به کاهش التهاب ناشی از COVID-19 کمک کند یا خیر.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما می‌خواستیم بدانیم که کلشی‌سین در مقایسه با دارونما (placebo) (دارویی که شبیه کلشی‌سین است و طعم آن مشابه با آن اما بدون ترکیب فعال) یا مراقبت معمول به‌تنهایی برای افراد مبتلا به COVID-19 یک درمان موثر محسوب می‌شود یا خیر. افراد مبتلا به بیماری متوسط یا شدید را که در بیمارستان تحت درمان قرار گرفته یا مبتلا به بیماری خفیف بوده و به صورت سرپایی درمان شدند، بررسی کردیم. به‌ویژه در مورد تاثیرات کلشی‌سین بر موارد زیر علاقه‌مند بودیم:
○ تعداد موارد مرگ‌ومیر؛
○ بدتر یا بهتر شدن وضعیت بیماران؛
○ کیفیت زندگی؛
○ عوارض جانبی جدی و غیر-جدی
ما چه کاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که تجویز کلشی‌سین را همراه با ارائه مراقبت معمول با مراقبت معمول (به علاوه/منهای دارونما) مقایسه کردند. مطالعات می‌توانستند در هر نقطه‌ای از جهان انجام شده و شامل شرکت‌کنندگان مبتلا به COVID-19 خفیف یا بدون علامت، متوسط یا شدید، در هر سن، جنسیت یا قومیت باشند.
نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را نسبت به این شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
چهار کارآزمایی تصادفی‌سازی شده واجد شرایط را شناسایی کردیم. سه مورد شامل 11,525 بیمار بستری در بیمارستان و یک مطالعه دربرگیرنده 4488 بیمار غیر-بستری بود. میانگین سنی افراد بستری در بیمارستان 64 سال، و برای افراد غیر-بستری 55 سال گزارش شد. دو مطالعه ترکیب تجویز کلشی‌سین و دریافت مراقبت معمول را با مراقبت معمول به‌تنهایی و 2 مطالعه مصرف کلشی‌سین را با دریافت مراقبت معمول و دارونما مقایسه کردند. هیچ یک از مطالعات گزارشی را درباره کیفیت زندگی ارائه ندادند. همچنین 17 مطالعه در حال انجام و 11 مطالعه تکمیل شده اما منتشر نشده را پیدا کردیم.
نتایج اصلی
افراد بستری در بیمارستان و مبتلا به COVID-19 متوسط تا شدید (3 مطالعه، 11,525 بیمار)
○ کلشی‌سین احتمالا خطر مرگ‌ومیر را در 28 روز پس از درمان کاهش نمی‌دهد (2 مطالعه، 11,445 بیمار).
○ کلشی‌سین احتمالا از بدتر شدن وضعیت بیماران پیشگیری نمی‌کند (2 مطالعه، 10,916 بیمار) و شاید منجر به بهبود آن نشود (1 مطالعه، 11,340 نفر).
○ در مورد تاثیر کلشی‌سین بر عوارض جانبی و عوارض جانبی جدی بسیار نامطمئن هستیم (2 مطالعه، 177 بیمار).
افراد غیر-بستری در بیمارستان و بدون نشانه بیماری یا مبتلا به COVID-19 خفیف (1 مطالعه، 4488 بیمار)
○ ما مطمئن نیستیم که کلشی‌سین از وقوع مرگ‌ومیر تا 28 روز پس از درمان پیشگیری می‌کند یا خیر.
○ کلشی‌سین خطر بستری شدن را در بیمارستان یا وقوع مرگ‌ومیر را احتمالا اندکی کاهش می‌دهد.
○ ما در مورد تاثیر کلشی‌سین بر عوارض جانبی مطمئن نیستیم، اما احتمالا عوارض جانبی جدی را اندکی کاهش می‌دهد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
اطمینان ما به شواهد محدود است. در دو مطالعه از دارونما استفاده نشد، بنابراین همه می‌دانستند کدام بیمار تحت درمان با کلشی‌سین قرار گرفته، که این امر می‌تواند بر نتایج تاثیر گذاشته باشد. حوادث بسیار کمی برای افراد غیر-بستری، مانند بستری شدن در بیمارستان و مرگ‌ومیر، رخ داد تا ما را به شواهد مطمئن کنند. مطالعات از روش‌های مختلفی برای ارزیابی و ارائه گزارش در مورد عوارض جانبی استفاده کردند، بنابراین نتوانستیم مطالعات را در یک مطالعه واحد برای قضاوت ترکیب کنیم.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا تاریخ 21 می 2021 به‌روز است.
یادداشت سردبیری: این یک مرور سیستماتیک زنده و پویا (living systematic review) است. شواهد جدید را به‌طور هفتگی جست‌وجو کرده و هنگامی که شواهد جدید مرتبط شناسایی شدند، این مرور به‌روز خواهد شد. لطفا برای بررسی وضعیت فعلی این مرور به بانک اطلاعاتی مرورهای نظام‌مند کاکرین مراجعه کنید.
بر اساس شواهد موجود، تجویز کلشی‌سین در مقایسه با دارونما یا فقط دریافت مراقبت‌های استاندارد در افرادی که با COVID-19 متوسط تا شدید در بیمارستان بستری می‌شوند، احتمالا تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر مورتالیتی یا پیشرفت بالینی بیمار خواهد داشت. ما نمی‌دانیم که تجویز کلشی‌سین خطر عوارض جانبی (جدی) را افزایش می‌دهد یا خیر.
در مورد شواهد مربوط به تاثیر کلشی‌سین بر مورتالیتی به هر علتی در افراد مبتلا به عفونت بدون علامت یا بیماری خفیف مطمئن نیستیم. با این حال، کلشی‌سین در مقایسه با دارونما احتمالا منجر به اندکی کاهش در میزان بستری شدن یا مرگ‌ومیر بیماران در بیمارستان طی 28 روز، و نرخ عوارض جانبی جدی می‌شود.
هیچ یک از مطالعات داده‌هایی را در مورد کیفیت زندگی بیماران گزارش نکرده یا مزایا و مضرات کلشی‌سین را در مقایسه با سایر داروها، یا دوزهای مختلف کلشی‌سین، مقایسه نکردند.
ما 17 مطالعه در حال انجام و 11 مطالعه تکمیل شده اما منتشر نشده را شناسایی کردیم، که انتظار می‌رود با در دسترس قرار گرفتن نتایج آنها، در نسخه‌های بعدی این مرور گنجانده شوند.
یادداشت سردبیری: با توجه به رویکرد زنده (living approach) این کار، نتایج تازه منتشر شده RCTها را در زمینه تجویز کلشی‌سین به صورت هفتگی بررسی کرده و هنگامی که شواهد یا قطعیت ما در شواهد تغییر کنند، مرور را به‌روز می‌کنیم.
پیشرفت بیماری شدید کروناویروس 2019 (COVID-19) و پیامدهای بالینی ضعیف همراه با آن، با افزایش التهاب و اختلال پیچیده در تنظیم پاسخ سیستم ایمنی بدن مرتبط است. کلشی‌سین (colchicine) یک داروی ضد-التهابی است و تصور می‌شود که می‌تواند پیامدهای بیماری را در COVID-19 از طریق طیف گسترده‌ای از مکانیسم‌های ضد-التهابی بهبود ببخشد. بیماران و سیستم‌های مراقبت سلامت به گزینه‌های درمانی بیشتر و بهتری برای مدیریت COVID-19 و درک کاملی از مجموعه شواهد موجود در این زمینه نیاز دارند.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری تجویز کلشی‌سین به عنوان یک گزینه درمانی برای COVID-19 در مقایسه با یک مقایسه کننده فعال، دارونما (placebo)، یا فقط مراقبت استاندارد، در هر شرایطی، و حفظ به‌روز بودن شواهد، با استفاده از رویکرد مرور سیستماتیک پویا (living systematic review).
برای شناسایی مطالعات کامل شده و در حال انجام، بدون اعمال محدودیت در زبان مطالعه پیرامون بیماری کروناویروس، پایگاه ثبت مطالعات COVID-19 کاکرین (شامل پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE (PubMed)؛ Embase؛ ClinicalTrials.gov؛ پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت، و medRxiv)؛ Web of Science (Science Citation Index Expanded و Emerging Sources Citation Index) و منابع علمی گلوبال COVID-19 سازمان جهانی بهداشت را تا 21 می 2021 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که به ارزیابی تجویز کلشی‌سین برای مبتلایان به COVID-19، صرف‌نظر از شدت بیماری، سن، جنسیت یا قومیت آنها، پرداختند.
مطالعاتی را که پیرامون بررسی اثرات پیشگیرانه کلشی‌سین برای افراد غیر-مبتلا به سندرم حاد تنفسی شدید عفونت کروناویروس 2 (SARS-CoV-2) اما در معرض خطر بالای قرار گرفتن در معرض SARS-CoV-2 انجام شدند، حذف کردیم.
متدولوژی استاندارد کاکرین را دنبال کردیم. از ابزار خطر سوگیری (bias) کاکرین (ROB 2) برای ارزیابی سوگیری در مطالعات وارد شده و از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای رتبه‌بندی قطعیت شواهد برای دسته‌بندی‌های اولویت‌بندی شده پیامد زیر با در نظر گرفتن افراد مبتلا به COVID-19 متوسط یا شدید: مورتالیتی به هر علتی، بدتر شدن و بهتر شدن وضعیت بالینی، کیفیت زندگی، عوارض جانبی و عوارض جانبی جدی، و برای افراد مبتلا به عفونت بدون نشانه یا بیماری خفیف: مورتالیتی به هر علتی، بستری شدن در بیمارستان یا مرگ‌ومیر، برطرف شدن نشانه‌های بیماری، مدت زمان سپری شده تا برطرف شدن نشانه‌های بیماری، کیفیت زندگی، عوارض جانبی، عوارض جانبی جدی، استفاده شد.
سه RCT را با مجموع 11,525 شرکت‌کننده بستری در بیمارستان (8002 مرد) و یک RCT را با 4488 شرکت‌کننده غیر-بستری در بیمارستان (2067 مرد) وارد کردیم. میانگین سنی افرادی که در بیمارستان تحت درمان قرار گرفتند حدود 64 سال، و در مطالعه انجام شده با حضور شرکت‌کنندگان غیر-بستری 55 سال گزارش شد. علاوه بر این، 17 مطالعه در حال انجام و 11 مطالعه تکمیل شده یا خاتمه یافته را، اما بدون نتایج منتشر شده، شناسایی کردیم.
کلشی‌سین همراه با مراقبت‌های استاندارد در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد (به علاوه/منهای دارونما)
درمان افراد بستری در بیمارستان و مبتلا به COVID-19 متوسط تا شدید
مورتالیتی به هر علتی: تجویز کلشی‌سین همراه با ارائه مراقبت‌های استاندارد در مقایسه با ارائه مراقبت‌های استاندارد به‌تنهایی احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در مورتالیتی به هر علتی تا 28 روز ایجاد می‌کند (خطر نسبی (RR): 1.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.93 تا 1.08؛ 2 RCT؛ 11,445 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
بدتر شدن وضعیت بالینی: تجویز کلشی‌سین همراه با ارائه مراقبت‌های استاندارد در مقایسه با ارائه مراقبت‌های استاندارد به‌تنهایی احتمالا منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در بدتر شدن وضعیت بالینی می‌شود که با نیاز جدید به دریافت ونتیلاسیون مکانیکی تهاجمی یا فوت بیمار ارزیابی شد (RR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.96 تا 1.09؛ 2 RCT؛ 10,916 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
بهبود وضعیت بالینی: تجویز کلشی‌سین همراه با ارائه مراقبت‌های استاندارد در مقایسه با ارائه مراقبت‌های استاندارد به‌تنهایی احتمالا به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در این پیامد می‌انجامد، که با معیار تعداد شرکت‌کنندگان زنده ترخیص شده تا روز 28 بدون بدتر شدن وضعیت بالینی وی یا مرگ بیمار سنجیده شد (RR: 0.99؛ 95% CI؛ 0.96 تا 1.01؛ 1 RCT؛ 11,340 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
کیفیت زندگی، شامل خستگی و وضعیت نورولوژیکی: هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که این پیامد را گزارش کرده باشد.
عوارض جانبی: شواهد در مورد تاثیر کلشی‌سین در مقایسه با دارونما بر عوارض جانبی بسیار نامشخص است (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.56 تا 1.78؛ 1 مطالعه؛ 72 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
عوارض جانبی جدی: شواهد در مورد تاثیر تجویز کلشی‌سین همراه با ارائه مراقبت‌های استاندارد در مقایسه با ارائه مراقبت‌های استاندارد به‌تنهایی بر عوارض جانبی جدی بسیار نامعلوم است (0 مورد عارضه در 1 RCT با حضور 105 شرکت‌کننده مشاهده شد؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
درمان افراد غیر-بستری و مبتلا به عفونت بدون علامت SARS-CoV-2 یا COVID-19 خفیف
مورتالیتی به هر علتی: شواهد در مورد تاثیر کلشی‌سین بر مورتالیتی به هر علتی در 28 روز نامشخص است (نسبت شانس پتو (Peto odds ratio): 0.57؛ 95% CI؛ 0.20 تا 1.62؛ 1 RCT؛ 4488 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
بستری شدن در بیمارستان یا مرگ طی 28 روز: کلشی‌سین در مقایسه با دارونما احتمالا نیاز به بستری شدن در بیمارستان یا وقوع مرگ بیمار را در 28 روز اندکی کاهش می‌دهد (RR: 0.80؛ 95% CI؛ 0.62 تا 1.03؛ 1 RCT؛ 4488 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
برطرف شدن نشانه بیماری: هیچ مطالعه‌ای را پیدا نکردیم که به این پیامد پرداخته باشد.
کیفیت زندگی، شامل خستگی و وضعیت نورولوژیکی: هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که این پیامد را گزارش کرده باشد.
عوارض جانبی: شواهد در مورد تاثیر کلشی‌سین در مقایسه با دارونما بر عوارض جانبی نامطمئن است. نتایج از یک RCT به دست آمدند که به ارائه گزارش از وقوع رویدادهای مرتبط با درمان فقط در 4412 شرکت‌کننده پرداختند (شواهد با قطعیت پائین).
عوارض جانبی جدی: کلشی‌سین احتمالا عوارض جانبی جدی را اندکی کاهش می‌دهد (RR: 0.78؛ 95% CI؛ 0.61 تا 1.00؛ 1 RCT؛ 4412 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
کلشی‌سین در مقابل درمان فعال دیگر (به عنوان مثال کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد-ویروسی، آنتی‌بادی‌های مونوکلونال)
هیچ مطالعه‌ای این مقایسه را ارزیابی نکرد.
فرمولاسیون‌ها، دوزها، یا برنامه‌های مختلف تجویز کلشی‌سین
هیچ مطالعه‌ای به ارزیابی این موارد نپرداخت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.