پیام‌های کلیدی
– ودولیزوماب (vedolizumab) در القا و حفظ بهبودی در افراد مبتلا به بیماری کرون (Crohn's disease) در مقایسه با دارونما (placebo) (یک درمان ساختگی) موثر است.
– احتمال بروز عوارض جانبی در افرادی که ودولیزوماب دریافت کنند بیشتر از افراد دریافت کننده دارونما نیست، احتمال بروز عوارض جانبی جدی در طول درمان القایی یا نگهدارنده نیز بیشتر نیست.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
بیماری کرون یک وضعیت التهابی مزمن است که سیستم گوارشی (روده) را درگیر می‌کند. ودولیزوماب یک داروی «بیولوژیکی» است که پروتئین مهمی را به نام α4β7 که در التهاب روده نقش دارد، مسدود کرده و منجر به فعالیت ضد التهابی انتخابی در روده می‌شود. می‌خواستیم بدانیم که ودولیزوماب در درمان بیماری کرون موثر و بی‌خطر است یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جست‌وجوی مطالعاتی بودیم که ودولیزوماب را با دارونما (placebo) در افراد مبتلا به بیماری کرون مقایسه کردند. نتایج آنها را مقایسه و خلاصه کرده، و سطح اعتماد خود را به شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
چهار مطالعه را شامل 1126 شرکت‌کننده یافتیم که تاثیر ودولیزوماب را در القای بهبودی (زمانی که بیماری دیگر فعال نیست) بررسی کردند و سه مطالعه را شامل 894 شرکت‌کننده که تاثیر دارو را در حفظ بهبودی ارزیابی کردند.
ودولیزوماب در مقایسه با دارونما، در القای بهبودی (4 مطالعه با 1126 شرکت‌کننده) و حفظ بهبودی (3 مطالعه با 894 شرکت‌کننده) در بیماری کرون موثرتر بود. ودولیزوماب برای القای پاسخ بالینی (یعنی بیماری رو به بهبودی؛ 4 مطالعه با 1126 شرکت‌کننده) موثرتر از دارونما است. این دارو احتمالا به اندازه دارونما عوارض جانبی کلی ایجاد کرده و به اندازه دارونما عوارض جانبی جدی را حین القا (4 مطالعه با 1126 شرکت‌کننده) یا درمان نگهدارنده (3 مطالعه با 894 شرکت‌کننده) ایجاد می‌کند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
در مورد شواهد مربوط به القا و حفظ بهبودی بسیار مطمئن هستیم. با این حال، در مقایسه ودولیزوماب با دارونما محدودیت‌هایی از نظر عوارض جانبی جدی و کلی وجود داشت که دلیل سطح پائین اطمینان ما به نتایج بود.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا نوامبر 2022 به‌روز است.
داده‌هایی با قطعیت بالا در چهار کارآزمایی القای بهبودی و سه کارآزمایی حفظ بهبودی نشان می‌دهند که ودولیزوماب در القا و حفظ بهبودی در بیماری کرون نسبت به دارونما برتر است. عوارض جانبی کلی احتمالا مشابه بوده و عوارض جانبی جدی ممکن است میان ودولیزوماب و دارونما در هر دو مرحله القا و حفظ درمان مشابه باشند. پژوهش‌های سر-به-سر برای مقایسه اثربخشی و بی‌خطری (safety) ودولیزوماب با دیگر درمان‌های بیولوژیکی مورد نیاز است.
ودولیزوماب (vedolizumab) فعالیت التهابی درون دستگاه گوارش را مسدود می‌کند. مرورهای سیستماتیک اثربخشی ودولیزوماب را در درمان کولیت اولسراتیو و بیماری التهابی روده به‌طور کلی نشان داده‌اند. این مرور سیستماتیک و متاآنالیز، شواهد فعلی مربوط به نقش ودولیزوماب را در القا و حفظ بهبودی در بیماری کرون (Crohn's disease) خلاصه می‌کند.
ارزیابی مزایا و آسیب‌های ناشی از مصرف ودولیزوماب در برابر دارونما (placebo) برای القا و حفظ بهبودی در افراد مبتلا به بیماری کرون.
از روش‌های استاندارد و جامع جست‌وجوی کاکرین استفاده کردیم. تاریخ آخرین جست‌وجو، 30 نوامبر 2022 بود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی را وارد کردیم که ودولیزوماب را با دارونما برای القا یا حفظ بهبودی در افراد مبتلا به بیماری کرون مقایسه کردند.
از روش‌های استاندارد کاکرین بهره بردیم. برای مطالعات القای بهبودی، پیامدهای اولیه 1. بهبودی بالینی بود، و پیامدهای ثانویه عبارت بودند از نرخ‌های 2. پاسخ بالینی، 3. عوارض جانبی، 4. عوارض جانبی جدی، 5. جراحی، 6. بهبودی آندوسکوپیک و 7. پاسخ آندوسکوپیک. برای مطالعات حفظ بهبودی، پیامد اولیه 1. حفظ بهبودی بالینی بود، و پیامدهای ثانویه عبارت بودند از نرخ‌های 2. عوارض جانبی، 3. عوارض جانبی جدی، 4. جراحی، 5. بهبودی آندوسکوپیک و 6. پاسخ آندوسکوپیک. برای بررسی قطعیت شواهد، از سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.
مطالعات القا (4 کارآزمایی، 1126 شرکت‌کننده) و حفظ (3 کارآزمایی، 894 شرکت‌کننده) بهبودی را آنالیز کردیم که نشان‌دهنده افراد در سراسر آمریکای شمالی، اروپا، آسیا و استرالیا به‌طور جداگانه بودند. یک کارآزمایی حفظ بهبودی، ودولیزوماب زیر جلدی را تجویز کرد در حالی که مطالعات دیگر از فرم داخل وریدی آن استفاده کردند. میانگین سنی بیماران میان 32.6 و 38.6 سال متغیر بود.
ودولیزوماب برای القای بهبودی بالینی نسبت به دارونما برتر بود (71 مورد بیشتر در هر 1000 نفر با بهبودی بالینی با ودولیزوماب؛ خطر نسبی (RR): 1.61؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.20 تا 2.17؛ تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا حصول یک پیامد مفید بیشتر (number needed to treat for an additional beneficial outcome; NNTB): 13؛ 4 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بالا) و برای القای پاسخ بالینی برتر از دارونما ظاهر شد (105 مورد بیشتر در هر 1000 نفر با پاسخ بالینی با ودولیزوماب؛ RR: 1.43؛ 95% CI؛ 1.19 تا 1.71؛ NNTB: 8؛ 4 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بالا). برای مرحله القا، ودولیزوماب ممکن است در ایجاد عوارض جانبی جدی مشابه دارونما باشد (9 مورد عارضه جانبی جدی کمتر در هر 1000 نفر با ودولیزوماب؛ RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.62 تا 1.33؛ 4 مطالعه؛ شواهد با قطعیت پائین) و احتمالا در ایجاد عوارض جانبی کلی نیز مشابه دارونما است (6 مورد عارضه جانبی کمتر در هر 1000 نفر با ودولیزوماب؛ RR: 1.01؛ 95% CI؛ 0.93 تا 1.11؛ 4 مطالعه؛ شواهد با قطعیت متوسط).
ودولیزوماب برای حفظ بهبودی بالینی نسبت به دارونما برتر بود (141 نفر بیشتر در هر 1000 نفر با حفظ بهبودی بالینی با ودولیزوماب؛ RR: 1.52؛ 95% CI؛ 1.24 تا 1.87؛ NNTB: 7؛ 3 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بالا). برای مرحله القا، ودولیزوماب ممکن است در ایجاد عوارض جانبی جدی مشابه دارونما باشد (3 مورد عارضه جانبی جدی کمتر در هر 1000 نفر با ودولیزوماب؛ RR: 0.98؛ 95% CI؛ 0.68 تا 1.39؛ 3 مطالعه؛ شواهد با قطعیت پائین) و احتمالا در ایجاد عوارض جانبی کلی نیز مشابه دارونما است (بدون تفاوت (0 مورد) در عوارض جانبی در هر 1000 نفر؛ RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.94 تا 1.07؛ 3 مطالعه؛ شواهد با قطعیت متوسط).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.