پیشینه
ارائه توانبخشی ریوی برای افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (chronic obstructive pulmonary disease; COPD) مفید است. توانبخشی ریوی می‌تواند نشانه‌ها، کیفیت زندگی، تحمل ورزش را بهبود ببخشد و میزان بستری شدن را کاهش دهد. این مرور به این نکته می‌پردازد که ارائه برنامه‌های توانبخشی نگهدارنده مفید هستند یا خیر. توانبخشی نگهدارنده عبارتند از تمرینات ورزشی تحت نظارت که پس از تکمیل برنامه توانبخشی ریوی ارائه می‌شوند. برنامه‌های معمول توانبخشی نگهدارنده، تحت نظارت انجام می‌شوند.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا 31 مارچ 2020 به‌روز است.
ویژگی‌های مطالعه
این مرور، 21 مطالعه را شامل 1799 فرد مبتلا به COPD وارد کرد. برنامه‌های توانبخشی نگهدارنده در فواصل ماهانه یا کوتاه‌تر و تحت نظارت انجام شدند، اما فواصل بین جلسات در دو مطالعه طولانی‌تر بود. همه برنامه‌ها تحت نظارت انجام شدند، اما برخی از آنها به صورت تلفنی، برخی به صورت رو-در-رو و برخی دیگر با ترکیبی از هر دو صورت گرفتند. تمام برنامه‌های نگهدارنده در این مرور ورزش تحت نظارت را به افراد آموزش داد. برخی از برنامه‌ها شامل جلسات آموزشی نیز بودند. اکثر برنامه‌ها بین شش و 12 هفته به طول انجامیدند.
نتایج کلیدی
در پیگیری شش تا 12 ماه، به نظر می‌رسد برنامه‌های نگهدارنده تحت نظارت در مقایسه با مراقبت معمول، کیفیت زندگی و عملکرد جسمانی را تا میزان کمی بهبود می‌بخشند. مطالعات، کاهش بستری شدن، تشدید بیماری یا مورتالیتی را نشان ندادند. هیچ‌گونه عارضه جانبی مرتبط با برنامه‌های نگهدارنده رخ نداد، که نشان دهد این برنامه‌ها بی‌خطر هستند.
قعطیت شواهد
بسیاری از مطالعات دارای خطر بالای سوگیری بودند زیرا شرکت‌کنندگان می‌دانستند که در گروه مداخله قرار گرفتند یا گروه کنترل. برخی از پیامدها مبتنی بر تعداد کمی از مطالعات و بیماران بوده و این امر منجر به نتایج ناسازگار و غیر-دقیق شد. این بدان معناست که نتایج مذکور ممکن است برای همه مدل‌های ارائه برنامه نگهدارنده تحت نظارت اعمال نشوند.
این مرور نشان می‌دهد که برنامه‌های نگهدارنده تحت نظارت برای بیماران COPD پس از توانبخشی ریوی با افزایش عوارض جانبی همراه نیست، ممکن است کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را بهبود بخشد، و احتمالا می‌تواند ظرفیت ورزش را در شش تا 12 ماه بهبود بخشد. تاثیرات مداخله بر تشدید حملات، بستری شدن و مورتالیتی مشابه مراقبت معمول است. با این حال، قدرت شواهد محدود بود زیرا اکثر مطالعات وارد شده دارای خطر بالای سوگیری و حجم نمونه کوچک بودند. فراوانی نظارت مطلوب و مدل‌های برنامه‌های نگهدارنده بهینه تحت نظارت هنوز هم نامشخص است.
توانبخشی ریوی (pulmonary rehabilitation) برای بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (chronic obstructive pulmonary disease; COPD) مزایایی در پی دارد، اما این مزایا در طول زمان حفظ نمی‌شوند. توانبخشی ریوی نگهدارنده به صورت تمرین مداوم تحت نظارت با فراوانی کمتر از برنامه توانبخشی ریوی اولیه تعریف شده است. هنوز مشخص نیست که برنامه نگهدارنده می‌تواند مزایای توانبخشی ریوی را در طول زمان حفظ کند یا خیر. مطالعات مربوط به اجرای برنامه‌های نگهدارنده پس از توانبخشی ریوی، به ویژه در مورد فراوانی نظارت، ناهمگون هستند. علاوه بر این، مدل‌های جدید نگهدارنده (از راه دور و مبتنی بر منزل) در حال ظهور هستند.
هدف از این مرور، تعیین این موضوع بود که برنامه‌های نگهدارنده توانبخشی ریوی تحت نظارت باعث بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQoL)، عملکرد ورزش، و استفاده از خدمات مراقبت سلامت در بیماران مبتلا به COPD در مقایسه با مراقبت معمول می‌شود یا خیر. ثانیا، بررسی تاثیر فراوانی و مدل نظارت (از راه دور یا حضوری) در طول برنامه نگهدارنده تحت نظارت از طریق انجام تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه.
تا 31 مارچ 2020، بدون اعمال محدودیت از نظر زبان یا نوع انتشار، به جست‌وجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه راه‌های هوایی در کاکرین، CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PEDro و دو پلت‌فرم پایگاه‌های ثبت کارآزمایی دیگر پرداختیم. فهرست منابع مطالعات اولیه را برای یافتن منابع بیشتر غربالگری کردیم. چکیده مقالات کنفرانس‌ها و منابع علمی خاکستری را از طریق پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه راه‌های هوایی در کاکرین و CENTRAL جست‌وجو کردیم.
فقط کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده‌ای را وارد کردیم که به مقایسه توانبخشی ریوی نگهدارنده برای COPD با کنترل توجه یا مراقبت معمول پرداختند. پیامدهای اولیه شامل HRQoL، ظرفیت ورزش و بستری شدن در بیمارستان؛ و پیامدهای ثانویه شامل نرخ تشدید حملات بیماری، مورتالیتی، هزینه‌های مستقیم مراقبت، و عوارض جانبی بودند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، عناوین و چکیده‌ها را غربالگری کردند، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. داده‌های نتایج که به اندازه کافی شبیه هم بودند تا تجمیع شوند، با استفاده از یک مدل اثرات-تصادفی متاآنالیز شدند، و مواردی که قابل تجمیع نبودند، در قالب روایت‌گونه (narrative) گزارش شدند. تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه برای فراوانی نظارت (برنامه‌هایی که به صورت ماهانه یا کمتر در برابر تعداد دفعات بیشتر ارائه شدند) و کسانی که از نظارت از راه دور استفاده کردند (به عنوان مثال توانبخشی از راه دور در برابر نظارت حضوری) انجام شد. برای ارزیابی قطعیت شواهد از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) استفاده کردیم.
تعداد 21 مطالعه (39 گزارش) را با 1799 بیمار مبتلا به COPD وارد کردیم. سن شرکت‌کنندگان از 52 تا 88 سال متغیر بود. شدت بیماری بین 24% و 88% از حجم بازدمی اجباری پیش‌بینی شده در یک ثانیه متغیر بود. طول دوره پیگیری از چهار هفته تا 36 ماه متغیر بود. نظارت حضوری در 12 مطالعه، و نظارت از راه دور در شش مطالعه (تلفنی یا از طریق وب) ارائه شدند. چهار مطالعه ترکیبی را از نظارت حضوری و از راه دور ارائه کردند. بیشتر مطالعات، دارای خطر بالای سوگیری عملکرد به دلیل عدم کورسازی شرکت‌کنندگان، و خطر بالای سوگیری تشخیص، ریزش نمونه (attrition) و سوگیری گزارش‌دهی بودند.
شواهدی با قطعیت متوسط تا پائین نشان داد که برنامه‌های نگهدارنده تحت نظارت ممکن است کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را در شش تا 12 ماه پس از توانبخشی ریوی در مقایسه با مراقبت معمول بهبود ببخشند (تفاوت میانگین (MD) در نمره کل پرسشنامه تنفسی مزمن: 0.54 امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 تا 1.03؛ 258 شرکت‌کننده، چهار مطالعه)، که تفاوت میانگین از حداقل تفاوت مهم 0.5 امتیازی برای این پیامد فراتر رفت. ممکن است روش نگهدارنده تحت نظارت بتواند مسافت طی شده را در شش دقیقه بهبود ببخشد، اما این یافته نامطمئن است (MD؛ 26 متر (m)؛ 95% CI؛ 1.04- تا 52.84؛ 639 شرکت‌کننده، 10 مطالعه). تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین برنامه نگهدارنده و گروه مراقبت معمول از نظر تشدید حملات بیماری یا بستری شدن به هر علتی، یا احتمال مرگ‌ومیر وجود داشت (نسبت شانس (OR) برای مورتالیتی: 0.73؛ 95% CI؛ 0.36 تا 1.51؛ 755 شرکت‌کننده، شش مطالعه). داده‌های کافی برای درک تاثیر فراوانی نظارت یا نظارت از راه دور در برابر نظارت حضوری در دسترس نبود. هیچ موردی از عوارض جانبی گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.