پرسنل خدمات نظامی و اورژانس خط مقدم در صورتی که شاهد حوادث بالقوه آسیب‌زا باشند، در معرض خطر ابتلا به PTSD (post-traumatic stress disorder؛ اختلال استرس پس از تروما) و سایر مشکلات روان‌شناختی مربوط به تروما قرار می‌گیرند. چنین حوادثی می‌توانند شامل مشاهده جراحات یا مرگ یا مواجهه با موقعیت‌هایی باشند که خود پرسنل در معرض خطر آسیب یا مرگ هستند. از نظر تئوری، ممکن است بتوان تاب‌آوری روان‌شناختی این پرسنل را پیش از مواجهه آنها با این نوع حوادث ایجاد کرد و در نتیجه، وقوع و شدت پریشانی پس از حوادث آسیب‌زا را کاهش داد. این مرور شواهدی را برای ایجاد این نوع برنامه‌های تاب‌آوری شناسایی و گردآوری کرد. فقط مطالعاتی برای این مرور انتخاب شدند که از طراحی گروه آزمایش در برابر گروه کنترل (کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCT)/RCT-خوشه‌ای) استفاده کردند. بیش از 6774 رکورد غربالگری شد، که 28 مطالعه برای ورود در این مرور انتخاب شدند. نظریه‌های مختلفی («جهت‌گیری نظری») از برنامه‌های وارد شده در این مرور حمایت کرده و به روش‌های مختلفی انتقال داده شدند (مانند آنلاین/آفلاین؛ گروهی/فردی). هنوز شواهد کافی برای حمایت از این ادعا وجود ندارد که چنین برنامه‌هایی می‌توانند در برابر علایم استرس روان‌شناختی تاب‌آوری ایجاد کرده و از ابتلا به PTSD پس از حوادث بحرانی پیشگیری کنند. با این اوصاف، محدودیت‌هایی برای پایه شواهد موجود مطرح است. در روش‌هایی که برنامه‌های تاب‌آوری را ایجاد می‌کنند، تنوع قابل‌توجهی وجود دارد: جهت‌گیری نظری، جمعیت هدف، نحوه انتقال آنها، شرایط مورد استفاده، و پیامدهای اندازه‌گیری شده (با تنوع بیشتر در مقیاس‌های مورد استفاده درون پیامدهای خاص). این امر نتیجه‌گیری را در مورد چگونگی تاثیرگذاری این برنامه‌ها دشوار کرده، زیرا آنها اغلب به اندازه کافی شبیه به مطالعات مقایسه‌ای بی‌طرفانه نیستند. ارزیابی‌های آتی باید بر این محدودیت‌ها غلبه کنند، بنابراین به ما اجازه خواهند داد تا تعیین کنیم که این برنامه‌ها در ایجاد آمادگی و آموزش پیش از استقرار ارزشی دارند یا خیر.
در حالی که تعدادی از ارزیابی‌های برنامه‌های مرتبط منتشر شده‌اند، کیفیت این ارزیابی‌ها توانایی ما را برای تعیین این که برنامه‌های ایجاد تاب‌آوری از نظر پیشگیری از پیامدهای منفی مانند افسردگی، نشانه‌های استرس پس از تروما و تشخیص‌های PTSD «موثر هستند» یا خیر، محدود می‌کند. بر اساس یافته‌های به دست آمده، توصیه می‌کنیم که پژوهش‌های آینده باید: الف) میانگین نمرات پیش/پس از درمان و انحراف معیار (standard deviation; SD) را برای مقیاس‌های مورد استفاده در مطالعات مربوطه گزارش کنند، ب) به شکل RCTهای بزرگ با پروتکل‌های منتشر شده از قبل باشند، ج) به دنبال معیارهای تعریف شده از جنبه‌های روان‌شناختی مانند تاب‌آوری، PTSD و استرس، و اندازه‌گیری این مفاهیم با استفاده از ابزار روان‌سنجی مشخص باشند. این امر، اطمینان بیشتری را از ارزیابی‌های آینده از پایه شواهد ارائه می‌دهد. از نقطه‌نظر کاربردهای بالینی، به‌طور کلی شواهد مختلطی وجود دارد مبنی بر این که مداخلات موجود در این مرور در حفاظت از پرسنل نظامی یا کارکنان اورژانس خط مقدم از تجربه پیامدهای منفی سلامت روان، از جمله PTSD، پس از مواجهه با حوادث بالقوه آسیب‌زا، موثر باشند. بر این اساس، درمانگرانی که به دنبال ایجاد تاب‌آوری در پرسنل خود هستند، باید از محدودیت‌های موجود در پایه شواهد آگاه باشند. درمانگران باید انتظارات متوسطی در رابطه با اثربخشی برنامه‌های ایجاد تاب‌آوری به عنوان یک رویکرد پیشگیرانه برای تروماهای حوادث بحرانی مرتبط با شغل داشته باشند.
پرسنل نظامی و کارکنان اورژانس خط مقدم ممکن است در معرض حوادثی قرار بگیرند که پتانسیل ایجاد پیامدهای منفی سلامت روان را مانند افسردگی، نشانه‌های استرس پس از تروما و حتی اختلال استرس پس از تروما (PTSD) برای آنها دارند. برنامه‌هایی برای ایجاد تاب‌آوری روان‌شناختی، پیش از اعزام کارکنان به میدان طراحی شده است. این مرور، ترکیبی را از منابع علمی مربوط به این «برنامه‌های ایجاد تاب‌آوری پیش از استقرار» ارائه می‌دهد.
هدف از این مرور، ارزیابی اثربخشی برنامه‌هایی بود که به دنبال ایجاد تاب‌آوری در برابر حوادث بالقوه آسیب‌زا میان پرسنل خدمات نظامی و اورژانس خط مقدم، پیش از استقرار آنها بوده‌اند. برنامه‌های مذکور با سایر مداخلات، درمان معمول یا عدم-مداخله مقایسه شدند.
مطالعات از طریق جست‌وجوها در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی، از جمله Ovid MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ Web of Science و Google Scholar شناسایی شدند. جست‌وجوی اولیه در ژانویه 2019 انجام، و به‌روزرسانی آن در پایان سپتامبر 2020 تکمیل شد.
فقط مطالعاتی وارد شدند که از متدولوژی کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCT)/RCT-خوشه‌ای استفاده کردند. برنامه‌هایی که ارزیابی می‌شدند باید به دنبال ایجاد تاب‌آوری پیش از قرار گرفتن در معرض تروما بوده باشند. شرکت‌کنندگان مطالعه باید 18 سال یا بیشتر داشته و از پرسنل نظامی یا کارکنان اورژانس خط مقدم باشند.
مطالعاتی که معیارهای ورود را داشتند، جمع‌آوری شدند. داده‌های استخراج شده شامل روش‌ها، جزئیات شرکت‌کنندگان، جزئیات مداخله، جزئیات مقایسه کننده، و اطلاعات در مورد پیامدها بود. پیامدهای اولیه مورد نظر عبارت بودند از تاب‌آوری (resilience)، نشانه‌های استرس پس از تروما و PTSD. پیامدهای ثانویه شامل اختلال استرس حاد، افسردگی، حمایت اجتماعی، مهارت‌های تطبیقی، انعطاف‌پذیری هیجانی، خود-کارآمدی، عملکرد اجتماعی، سطوح اعمال پرخاشگری، کیفیت خواب، کیفیت زندگی و استرس بودند. ارزیابی خطر سوگیری (bias) نیز تکمیل شد. در مجموع 28 مطالعه در یک سنتز نقل قول (narrative) از نتایج وارد شدند.
همه 28 مطالعه وارد شده، یک مداخله تجربی ایجاد تاب‌آوری را در برابر یک مداخله کنترل یا عدم-مداخله مقایسه کردند. طیف گسترده‌ای از روش‌های درمانی مورد استفاده قرار گرفتند، از جمله برنامه‌های آگاهانه درمان شناختی رفتاری (cognitive behavioural therapy; CBT)، برنامه‌های مبتنی بر بیوفیدبک (biofeedback)، برنامه‌های مدیریت استرس، برنامه‌های ذهن-آگاهی و آرمش، برنامه‌های مبتنی بر نوروسایکولوژیکی، و برنامه‌های آگاهانه آموزش روان. پیامدهای اصلی در اینجا مشخص می‌شوند، پیامدهای ثانویه مانند افسردگی، حمایت اجتماعی، مهارت‌های انطباقی، خود-کارآمدی، سطوح اعمال پرخاشگری و استرس در متن گزارش می‌شوند. هیچ مطالعه‌ای در مورد پیامدهای از پیش مشخص شده زیر گزارشی را منتشر نکرد؛ اختلال استرس حاد، انعطاف‌پذیری هیجانی، عملکرد اجتماعی، کیفیت خواب و کیفیت زندگی.
تاب‌آوری
هشت مطالعه تاب‌آوری را به عنوان یک پیامد گزارش کردند. داده‌های این مطالعات را به صورت نقل قول ترکیب کردیم و یافته‌های ما نشان می‌دهند که پنج مورد از این مداخلات در ایجاد تاب‌آوری در نمونه‌های مربوطه خود موفق بوده‌اند. دو مورد از مطالعاتی که نتایج قابل توجهی را گزارش کردند، از یک رویکرد CBT برای ایجاد تاب‌آوری استفاده کردند، در حالی که سه برنامه موفق دیگر، مداخلات مبتنی بر ذهن-آگاهی بودند.
نشانه‌های استرس پس از تروما
ترکیب نقل قول ما از نتایج، شامل هشت مطالعه بود. دو مورد از هشت مطالعه، کاهش قابل توجهی را در نشانه‌های استرس پس از تروما، در مقایسه با گروه کنترل نشان دادند. این مداخلات به ترتیب از مدل‌های مداخله نوروسایکولوژیکی و بیوفیدبک استفاده کردند.
مورد PTSD
چهار مطالعه، موردی بودن PTSD را به عنوان یک پیامد گزارش کردند. سنتز نقل قول ما از نتایج حاکی از آن است که شواهد در مورد اثربخشی این مداخلات در کاهش تشخیص بالینی PTSD مختلط است. یک مطالعه از برنامه Attention Bias Modification Training (AMBT) با محوریت نوروسایکولوژی، موفقیت‌آمیز بودن آن را در کاهش نشانه‌های استرس پس از تروما و تعداد شرکت‌کنندگان مبتلا به PTSD نشان داد. یک برنامه مدیریت استرس گزارش داد، زمانی که تفاوت‌های پایه در نرخ مشکلات مربوط به سلامت روان پیش از استقرار برای شرکت‌کنندگان کنترل شد، خطر تشخیص PTSD در افراد گروه کنترل در مقایسه با گروه مداخله 6.9 برابر بیشتر بود.
با توجه به تنوع طرح‌های مداخله و جهت‌گیری‌های نظری مورد استفاده (شامل برنامه‌های مدیریت استرس، نوروسایکولوژیکی و روانی‌آموزشی (psychoeducational))، نمی‌توان با اطمینان دستورالعملی را در مورد اثربخشی برنامه‌های پیش از استقرار در کاهش نشانه‌های استرس پس از تروما و PTSD ارائه داد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.