پیشینه

گلیوما، تومورهای مغزی هستند که از بافت‌های پشتیبان مغز بوجود می‌آیند. بسته به فعالیت سلولی آن‌ها و میزان تهاجمی بودن تومور، به آن‌ها درجه پایین (low grade) (براساس تقیسم‌بندی WHO، درجه 1 و درجه 2) یا درجه بالا (high grade) (درجه 3 و 4) گفته می‌شود. گلیوما هر ساله در 4 تا 11 نفر از بین هر 100,000 نفر، معمولا در کشورهای با درآمد بالا، تشخیص داده می‌شود. در حالی‌که ممکن است قبل از تصمیم‌گیری در مورد مناسب‌ترین درمان (نظارت فعال)، گلیوما با درجه پایین و رشد آهسته دیده شود، اکثر افراد مبتلا به گلیوما در نهایت تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند تا به طور ایمنی بیش‌ترین میزان تومور تا جایی که ممکن است خارج شود. پس از جراحی، بسته به درجه تومور و سایر جنبه‌ها، ممکن است درمان‌های دیگری از قبیل پرتودرمانی و شیمی‌درمانی مناسب باشند. درمان استاندارد برای تومورهای درجه 4، که با عنوان گلیوبلاستوما شناخته می‌شوند، پرتودرمانی و داروهای ضدسرطان (تموزولامید (temozolomide)) است.

در افراد مبتلا به تومورهایی با رشد آهسته، اسکن‌های تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) معمولا در فواصل منظم انجام می‌شود تا رشد تومور قبل از درمان بررسی شود. پس از جراحی برای برداشتن گلیوما با هر درجه‌ای، اسکن‌های منظم بررسی می‌کنند که تومورها چگونه به درمان اضافه‌شده پاسخ می‌دهند و آیا این بیماری مجددا برمی‌گردد یا خیر. به جای آنکه اسکن‌ها به دلیل تغییرات در وضعیت بیمار انجام شوند، اغلب در زمان تعیین‌شده انجام می‌گیرند. این به‌عنوان تصویربرداری نظارتی (surveillance imaging) شناخته می‌شود. یک MRI اغلب طی سه روز پس از جراحی گلیوما با درجه بالا انجام می‌شود تا بررسی شود چه میزان از تومور برداشته شده است.

به‌جای داشتن اسکن‌های منظم، می‌توانید زمانی‌که شخص دچار تغییراتی می‌شود که مطرح کننده رشد تومور است، اسکن را انجام دهید. این روش به‌عنوان تصویربرداری علامتی (symptomatic) یا تحریکی (triggered) شناخته می‌شود. اسکن‌ مغزی می‌توانند گران باشند و اسکن‌های منظم زمانی‌که فرد در وضعیت خوبی به‌سر می‌برد ممکن است باعث اضطراب وی شود. هم‌چنین، اگر اسکن مغزی درمان را تغییر ندهد، ممکن است نیازی به آن نباشد. ما این مطالعه مروری را انجام دادیم، زیرا مشخص نیست زمان‌بندی‌های مختلف تصویربرداری تاثیری بر زمان زنده ماندن یک فرد پس از تشخیص دارد یا خیر. ما هم‌چنین می‌خواستیم ببینیم کدام روش در شناسایی تغییرات تومور، و تاثیرات آن بر کیفیت زندگی، اضطراب و افسردگی بهتر بوده است. ما هم‌چنین جست‌وجو کردیم تا ببینیم کدام رویکرد ارزش بهتری را برای خدمات سلامت فراهم می‌کند.

ما چگونه این مطالعه مروری را به انجام رساندیم و به چه اطلاعاتی دست یافتیم؟

ما به جست‌وجوی مطالعات مربوط به بزرگسالان مبتلا به گلیوما پرداختیم که عملکرد فعلی انجام اسکن‌ها را در مقاطع زمانی خاص با سایر رویکردها مقایسه کردند. ما فقط یک مطالعه را پیدا کردیم که با معیارهای ما مطابقت داشت. این مطالعه از یک مرکز سرطان در ایالات متحده آمریکا بود، که به بررسی بیماران مبتلا به گلیوبلاستوما (کسانی که مبتلا به تهاجمی‌ترین نوع گلیوما بودند) پرداخته که بین سال‌های 2006 و 2016 درمان شده بودند. این مطالعه شامل 125 نفر بود و آنها به دو گروه که طی دو روز پس از جراحی اسکن شده بودند (اسکن زودهنگام) و کسانی که تحت انجام اسکن قرار نگرفتند، تقسیم شدند. آن‌ها نشان دادند که انجام اسکن زودهنگام هیچ تغییری را در شانس زنده بودن در یک و دو سال پس از تشخیص ایجاد نکرد. این امر ممکن است به این دلیل باشد که اسکن‌های زودهنگام برای تغییر در درمان‌ها، که عمدتا شامل رادیوتراپی استاندارد و تموزولومید بودند، استفاده نمی‌شدند، و ما نمی‌توانیم بگوییم جراح(های) بیماران متفاوت بودند یا رویکردهای مختلفی را برای مراقبت داشتند. ما این پیشنهاد تغییر ناچیز را در زمان بقا، با یا بدون اسکن زودهنگام، بسیار نامطمئن قضاوت کردیم. تعداد افراد واردشده طی 10 سال اندک بود، و تصمیم‌گیری مبنی بر این‌که بیماران پس از جراحی اسکن داشته باشند یا خیر، براساس انتخاب جراح بود. مشخص نبود جراح(ها) درگیر بودند یا خیر یا اینکه رویکردهای ‌آن‌ها برای مراقبت متفاوت بود یا نه، یا این‌که مراقبت از یک فرد ممکن است با توجه به تصویربرداری زودهنگام تغییر کرده باشد یا خیر. جست‌وجوی دیگری، هیچ مطالعه‌ای را پیدا نکرد که به بررسی ارزش رویکردهای تصویربرداری مختلف پرداخته باشد.

نتیجه‌گیری‌ها

ما هنوز نمی‌دانیم انجام اسکن به‌طور منظم در زمان‌های خاص پس از تشخیص گلیوما، چگونه عملکرد بهبودی بیماران را تغییر می‌دهد. شواهد محدودی که نشان می‌دهند اسکن‌های زودهنگام پس از جراحی تاثیری بر بقا نمی‌گذارد، غیر قابل‌اطمینان هستند و به تحقیقات بیش‌تری نیاز است، به‌خصوص این‌که اسکن‌های زودهنگام نیز ممکن است به جراحان کمک کند تا روش خود را بهبود بخشند، و تصمیم بگیرند آیا جراحی را زودتر از آن‌چه که ممکن است قبلا انتخاب می‌کردند، دوباره انجام دهند یا خیر.

بهترین زمان‌بندی‌ها و دلایل برای اسکن گلیومای مغز در بزرگسالان مشخص نیست. ممکن است از مطالعات مربوط به کودکان و با بررسی مجموعه‌های بزرگی از کارآزمایی‌های بالینی، درس‌هایی آموخته شوند. هم‌چنین مطالعه و بررسی هزینه‌ها و منافع بالقوه استراتژی‌های مختلف مهم هستند.