موضوع
برای افراد مبتلا به HIV، مصرف هر روز داروهای HIV، (پایبندی به درمان) برای تحت کنترل نگه داشتن HIV ضروری است. بهترین راه برای اندازه‌گیری میزان پایبندی افراد به داروهای HIV، «تست بار ویروسی» است که به ما می‌گوید چه مقدار ویروس در خون وجود دارد. این تست در همه جا در دسترس نیست، برای مثال در مناطقی که با کمبود بودجه مواجه هستند. اگر بتوانیم پایبندی را با معیارهای در دسترس‌تری اندازه‌گیری کنیم، این کار ممکن است به شناسایی افرادی که برای مصرف داروهای خود به کمک بیشتری نیاز دارند، یاری رساند.
هدف از انجام این مرور چیست؟
هدف از انجام این مرور آن بود که بدانیم معیارهای ساده پایبندی می‌توانند به ما بگویند افراد ممکن است داروهای خود را هر روز مصرف نکنند و اینکه ممکن است بار ویروسی (قابل تشخیص) بیشتری داشته باشند یا خیر. این افراد ممکن است به پایش بیشتر بار ویروسی کمک کنند. این امر می‌تواند از ایجاد عوارض ناشی از HIV یا انتقال HIV به افراد دیگر پیشگیری کند.
آنچه که ما به دست آوردیم
به 51 مطالعه مربوط به کودکان و بزرگسالان مبتلا به HIV که بین سال‌های 2003 و 2021 انجام شدند، نگاه کردیم. این مطالعات روش‌های مختلفی را برای اندازه‌گیری پایبندی تست کردند، از جمله نظرسنجی‌ها یا مقیاس‌های رتبه‌بندی که توسط بیماران پر شدند، شمارش قرص‌های بیماران، یادداشت‌های داروخانه، یا گجت‌ها (gadgets).
تمام معیارهایی را که بررسی کردیم به یافتن بیمارانی که ممکن است داروهای خود را مصرف نکنند و دارای بار ویروسی بالاتری باشند، کمکی نکرد. مطالعات مختلف نتایج بسیار متفاوتی را نشان دادند. ما نمی‌توانیم این تفاوت‌ها را با توجه به موارد زیر توضیح دهیم: اینکه این مطالعات شامل کودکان بودند یا بزرگسالان، در مناطق ثروتمندتر انجام شدند یا فقیرتر، یا اینکه با چه نقطه برش (cut off) گفتند بار ویروسی بالا بود. این نیز به این معنی بود که نتوانستیم مطالعات را با هم ترکیب کنیم.
کاربردهای این مرور چه هستند؟
بر اساس نتایج به دست آمده، مشخص نیست معیارهای ساده پایبندی به درمان ART می‌توانند به یافتن افراد مبتلا به HIV که ممکن است بار ویروسی بالاتری داشته باشند، کمک کنند یا خیر. با این حال، ممکن است مقادیر دیگری در تلاش برای اندازه‌گیری پایبندی وجود داشته باشند که این مرور نتواند نشان دهد.
به‌روز بودن شواهد
شواهد تا 22 اپریل 2021 به‌روز است.
برای همه تست‌های شاخص با تنوع بالایی مواجه شدیم و قطعیت کلی شواهد در همه زمینه‌ها بسیار پائین بود. هیچ معیاری، حساسیت یا ویژگی به اندازه کافی بالا را برای تشخیص عدم سرکوب ویروسی به‌طور هم‌سو و سازگار ارائه نمی‌دهد. این نگرانی‌ها ارزش آنها را در تریاژ بیماران برای پایش بار ویروسی یا مداخلات پشتیبانی تقویت‌شده برای پایبندی به درمان، محدود می‌کند.
پایبندی خوب بیمار به مصرف داروهای ضد-رتروویروسی (antiretroviral; ART) سرکوب موثر ویروس HIV را تعیین کرده و بنابراین خطر پیشرفت و انتقال HIV را کاهش می‌دهد. با روش‌های دقیق برای نظارت بر پایبندی به درمان، می‌توانیم از تریاژ ساده برای هدف قرار دادن مداخلات پشتیبانی از پایبندی استفاده کنیم که می‌تواند در جامعه یا در مراکز سلامت در محیط‌های با منابع محدود کمک‌کننده باشد.
تعیین صحت (accuracy) معیارهای ساده پایبندی به ART (شامل گزارش خود بیمار، شمارش قرص، رکوردهای داروخانه، پایش الکترونیکی، یا ترکیبی از روش‌‌ها) برای تشخیص بار ویروسی سرکوب‌نشده در افراد مبتلا به HIV و دریافت‌کنندگان درمان ART.
متخصصان اطلاعات گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین تا 22 اپریل 2021 به جست‌وجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ LILACS؛ CINAHL، اطلاعات African-Wide و Web of Science پرداختند. هم‌چنین پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO) و ClinicalTrials.gov را برای یافتن مطالعات در حال انجام جست‌وجو کردند. هنگام جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی، هیچ محدودیتی از نظر زبان یا تاریخ انتشار وجود نداشت.
مطالعاتی را با همه طراحی‌هایی وارد کردیم که معیار ساده پایبندی (تست شاخص) را مانند خود-گزارشی، شمارش قرص، رکوردهای داروخانه یا آنالیز ثانویه بانک اطلاعاتی، یا هر دو، پایش الکترونیکی یا معیارهای ترکیبی را از هر یک از آن تست‌ها در افراد مبتلا به HIV و دریافت‌کنندگان درمان ART ارزیابی کردند. از سنجش بار ویروسی با محدودیت تشخیص از 10 کپی ویروس/میلی‌لیتر تا 400 کپی ویروس/میلی‌لیتر به عنوان استاندارد مرجع استفاده کردیم. جداول 2×2 را برای محاسبه حساسیت (sensitivity) و ویژگی (specificity) ایجاد کردیم.
مطالعات را غربالگری کرده، داده‌ها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را با استفاده از QUADAS-2 به‌طور مستقل و دو مرتبه ارزیابی کردیم. قطعیت شواهد را با استفاده از روش درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم. نتایج حساسیت و ویژگی تخمین زده شده را با استفاده از نمودارهای انباشت جفتی (paired forest plot) ارائه کرده، و در جداول خلاصه کردیم. با سطح بالایی از تنوع بین مطالعات مواجه شدیم که از انجام متاآنالیز معنی‌دار یا مقایسه معیارهای پایبندی جلوگیری می‌کرد. ناهمگونی را با استفاده از تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه از پیش تعریف شده بررسی کردیم.
تعداد 51 مطالعه را شامل کودکان و بزرگسالان مبتلا به HIV وارد مرور کردیم که عمدتا در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط زندگی کرده، و بین سال‌های 2003 و 2021 انجام شدند. چندین مطالعه بیش از یک تست شاخص را ارزیابی کردند، و شایع‌ترین معیار پایبندی به ART ارائه گزارش از سوی خود بیمار بود.
- پرسش‌نامه‌های خود-گزارشی (25 مطالعه، 9211 شرکت‌کننده، قطعیت بسیار پائین): حساسیت از 10% تا 85% و ویژگی از 10% تا 99% متغیر بود.
- خود-گزارشی با استفاده از مقیاس آنالوگ بصری (VAS) (11 مطالعه، 4235 شرکت‌کننده، قطعیت بسیار پائین): حساسیت از 0% تا 58% و ویژگی از 55% تا 100% متغیر بود.
- شمارش قرص (12 مطالعه، 3466 شرکت‌کننده، قطعیت بسیار پائین): حساسیت از 0% تا 100% و ویژگی از 5% تا 99% متغیر بود.
- دستگاه‌های پایش الکترونیکی (3 مطالعه، 186 شرکت‌کننده، قطعیت بسیار پائین): حساسیت از 60% تا 88% و ویژگی از 27% تا 67% متغیر بود.
- رکوردهای داروخانه یا بانک‌های اطلاعاتی ثانویه (6 مطالعه، 2254 شرکت‌کننده، قطعیت بسیار پائین): حساسیت از 17% تا 88% و ویژگی از 9% تا 95% متغیر بود.
- معیارهای ترکیبی (9 مطالعه، 1513 شرکت‌کننده، قطعیت بسیار پائین): حساسیت از 10% تا 100% و ویژگی از 49% تا 100% متغیر بود.
در تمام مطالعات وارد شده، توانایی معیارهای پایبندی برای تشخیص عدم سرکوب ویروسی، تنوع زیادی را در حساسیت و ویژگی نشان داد که با تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه قابل توضیح نبود. به دلیل وجود خطر سوگیری، غیر-مستقیم بودن، ناهمگونی و عدم-دقت، قطعیت شواهد را بسیار پائین ارزیابی کردیم.
خطر سوگیری و نگرانی‌های مربوط به قابلیت کاربرد برای انتخاب بیمار، تست شاخص و حوزه‌های استاندارد مرجع به دلیل گزارش نامشخص، به‌طور کلی در سطح پائین یا نامشخص بود. به دلیل تعداد زیاد داده‌های ازدست‌رفته، مسائل روش‌شناسی (methodology) اصلی شناسایی‌شده مربوط به جریان و زمان‌بندی بودند. برای همه تست‌های شاخص، قطعیت شواهد را به دلیل محدودیت در طراحی و اجرای مطالعات، نگرانی‌های مربوط به قابلیت کاربرد و ناهمگونی نتایج، در سطح بسیار پائین ارزیابی کردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.