موضوع چیست؟
سندرم همولیتیک اورمیک (haemolytic uraemic syndrome; HUS) وضعیتی است که در آن ایجاد انسداد عروق خونی کوچک منجر به تخریب سلول‌های خونی و اختلال در عملکرد چندین ارگان، به ویژه کلیه‌ها می‌شود. این سندرم معمولا به دلیل عفونت‌ها، اغلب E.Coli ایجاد می‌شود، و ممکن است همراه با اسهال باشد. یک فرم نادر از HUS به نام HUS آتیپیکال (atypical HUS; aHUS) نوع تهاجمی‌تر این بیماری است که در اثر ناهنجاری‌های ارثی یا اکتسابی در پروتئین‌هایی رخ می‌دهد که مربوط به کنترل جنبه‌ای از سیستم ایمنی ما به نام «کمپلمانت» (complement) است. تقریبا نیمی از افراد مبتلا، بیماران کمتر از 18 سال سن دارند. در گذشته تشخیص aHUS با پیش‌آگهی ضعیفی همراه بود که باعث می‌شد بیماران اغلب تا نارسایی کلیه و مرگ‌ومیر پیش بروند. اخیرا، درک بهتر این وضعیت منجر به توسعه درمان‌های بهتری شده است. این مرور با هدف ارزیابی سودمندی این درمان‌ها از طریق بررسی سیستماتیک شواهد موجود به منظور یافتن موثرترین درمان‌های موجود برای aHUS انجام می‌شود.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
منابع علمی را به طور گسترده‌ای جست‌وجو کردیم و پنج مطالعه را یافتیم که درمان‌های aHUS را تست کرده‌اند. در چهار مطالعه، درمان استفاده شده اكولیزوماب (eculizumab) و در یک مطالعه راولیزوماب (ravulizumab) بود. هر دوی این داروها که اخیرا تولید شده‌اند به روشی مشابه عمل می‌کنند و در دیگر وضعیت‌ها نیز نویدبخش هستند.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
مطالعات وارد شده نشان دادند که اکثر بیماران درمان شده با اکولیزوماب یا راولیزوماب، بهبود عملکرد کلیه را نشان دادند، به طوریکه نسبت زیادی از این بیماران دیگر نیازی به استفاده از دیالیز نداشتند. نشانگرهای فعالیت بیماری در خون نیز به طور قابل توجهی بهبود یافتند. طی 26 هفته درمان، هیچ یک از بیماران دریافت کننده اکولیزوماب فوت نکردند، اگرچه دو بیمار مبتلا به عفونت‌های مننگوکوک شدند، که از عوارض احتمالی این درمان است. اگرچه چهار بیمار درمان شده با راولیزوماب فوت کردند، تصور نمی‌شود که هیچ یک از این مرگ‌ومیرها ناشی از دارو باشد. کیفیت زندگی بیماران تحت درمان با هر دو دارو به طور قابل توجهی بهبود یافت.
نتیجه‌گیری‌ها
aHUS یک وضعیت بسیار نادر است که بدون درمان اغلب کشنده و مرگبار خواهد بود. به همین دلیل، هیچ مطالعه‌ای را پیدا نکردیم که بتواند یک درمان را با درمان دیگر، یا یک درمان را با عدم درمان مقایسه کند. در عوض، مطالعات وارد شده برای همه شرکتکنندگان یا اکولیزوماب تجویز کردند یا راولیزوماب، نتایج فقط با داده‌های قبلی به دست آمده مربوط به پیش از در دسترس قرار گرفتن این داروها قابل مقایسه است. این موضوع سوگیری قابل توجهی را در مرور مطرح کرده، و بنابراین اطمینان به هر گونه توصیه حاصل از آن را محدود می‌کند. با این وجود، بهترین شواهد موجود نشان می‌دهد که درمان با اکولیزوماب یا راولیزوماب در بیماران مبتلا به aHUS موثر است و به نظر می‌رسد برتر از درمان‌های قبلی است.
بر اساس شواهدی با کیفیت بسیار پائین که از پنج مطالعه تک-بازویی به دست آمد‌ند، در مقایسه با داده‌های قبلی، به نظر می‌رسد مهار کمپلمانت انتهایی پیامدهای مطلوبی را برای بیماران مبتلا به aHUS به همراه دارد. بعید است که یک RCT درباره aHUS انجام شود و بنابراین بررسی دقیق داده‌های حاصل از RCTهای تک-بازویی در آینده هم‌چنین داده‌های مربوط به پیگیری طولانی-مدت‌تر برای درک بهتر طول دوره درمان، پیامدهای جانبی و خطر عود بیماری مرتبط با مهار کمپلمانت انتهایی لازم است.
سندرم همولیتیک اورمیک آتیپیکال (atypical haemolytic uraemic syndrome; aHUS) نوعی اختلال نادر است که مشخصه آن ترومبوسیتوپنی (thrombocytopenia)، کم-خونی همولیتیک میکروآنژیوپاتیک (microangiopathic haemolytic anaemia)، و آسیب حاد کلیه است. این بیماری در درجه اول ناشی از دیس‌رگولاسیون یا بی‌نظمی ارثی یا اکتسابی در پروتئین‌های تعدیل کننده کمپلمانت است که 40%~ از افراد مبتلا به آن در سنین کمتر از 18 سال قرار دارند. در گذشته، نارسایی کلیه و مرگ‌ومیر پیامدهای شایعی بود، با این حال، درک بهتر این وضعیت منجر به کشف درمان‌های جدید شده است.
ارزیابی مزایا و آسیب‌های مداخلات برای مدیریت درمانی aHUS.
پایگاه ثبت مطالعات گروه کلیه و پیوند در کاکرین را برای یافتن مطالعات تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCTs) تا 3 سپتامبر 2020 با استفاده از اصطلاحات جست‌وجوی مرتبط با این مرور جست‌وجو کردیم. مطالعات موجود در پایگاه ثبت از طریق جست‌وجوهای انجام شده در CENTRAL؛ MEDLINE، و EMBASE، خلاصه مقالات کنفرانس‌ها، پورتال جست‌وجوی پایگاه ثبت بین‌المللی کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) و ClinicalTrials.gov شناسایی شدند. MEDLINE (OVID) از 1946 تا 27 جولای 2020 و EMBASE (OVID) از 1974 تا 27 جولای 2020 برای موارد غیر-RCT جست‌وجو شدند.
تمام کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده و غیر-تصادفی‌سازی شده‌ای وارد شدند که به مقایسه یک مداخله با دارونما (placebo)، یک مداخله با درمان حمایتی، یا دو یا چند مداخله برای aHUS پرداختند. با توجه به ماهیت نادر شرایط مورد بحث، مطالعات آینده‌نگر تک-بازویی درباره هر مداخله برای aHUS نیز وارد مرور شدند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم داده‌های از پیش تعیین شده را از مطالعات واجد شرایط استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را با استفاده از ابزاری که به تازگی توسعه یافته و بر اساس معیارهای موجود کاکرین است، ارزیابی کردند. از آنجا که متاآنالیز آماری مناسب نبود، تجزیه‌وتحلیل کیفی داده‌ها انجام شد.
پنج مطالعه تک-بازویی را وارد کردیم، که همه آنها مهار کمپلمانت انتهایی را برای درمان aHUS ارزیابی کردند. چهار مطالعه مهار کننده C5 کوتاه-اثر اکولیزوماب و یک مطالعه مهار کننده C5 طولانی-اثر راولیزوماب را ارزیابی کردند. تمام مطالعات وارد شده در این مرور از نوع غیر-تصادفی‌سازی شده، با طراحی تک-بازویی بودند. بنابراین، خطر سوگیری (bias) بالا، و نتیجه‌گیری قاطع از این شواهد با کیفیت پائین چالش‌برانگیز است. یک‌صد بیمار در سه مطالعه اولیه‌ای وارد شدند که به ارزیابی اکولیزوماب (eculizumab) پرداختند، داده‌های بیشتری از 37 بیمار در یک مطالعه ثانویه گزارش شد. پنجاه‌وهشت بیمار در مطالعه انجام شده روی راولیزوماب (ravulizumab) وارد شدند. پس از 26 هفته درمان با اكوليزوماب، هيچ موردی از مرگ‌ومیر رخ نداد، و 70% کاهش در تعداد بيماران نيازمند به دياليز مشاهده شد. پاسخ ترومبوتیک میکروآنژیوپاتیک (thrombotic microangiopathic; TMA) کامل در 60% از بیماران در 26 هفته و در 65% از بیماران در دو سال دیده شد. پس از 26 هفته درمان با راولیزوماب، چهار بیمار (7%) فوت کردند و پاسخ TMA کامل در 54% از بیماران مشاهده شد. بهبودهای قابل توجهی در نرخ تخمین زده شده از فیلتراسیون گلومرولی (glomerular filtration) و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در مطالعات مربوط به اکولیزوماب و راولیزوماب به دست آمد. حوادث جانبی جدی در 42% از بیماران، و عفونت مننگوکوک در دو بیمار رخ داد که هر دو با اكولیزوماب درمان شده بودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.