سوال مطالعه مروری
ما می‌خواستیم بدانیم تجویز رانولازین (دارویی برای پیشگیری از بروز آنژین صدری) موثرتر از یک داروی ساختگی (دارونما (placebo)) یا داروهای دیگر برای درمان آنژین صدری پایدار بود یا خیر.
پیشینه
آنژین صدری عبارت است از بروز ناگهانی درد در قفسه سینه، و زمانی ایجاد می‌شود که قلب اکسیژن کافی دریافت نکرده یا تحت تاثیر سایر استرس‌ها قرار می‌گیرد. افراد مبتلا به این وضعیت در زمان بروز نشانه‌های آن الگوی قابل پیش‌بینی‌ای را نشان می‌دهند. آنژین صدری با تلاش‌های فیزیکی بدتر و با استراحت یا مصرف بعضی داروها تسکین می‌یابد. رانولازین یک داروی نسبتا جدید برای افراد مبتلا به آنژین صدری است که قبلا از داروهای دیگری برای درمان آن استفاده می‌کردند.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا فوریه 2016 به‌روز است.
منابع تامین مالی مطالعه
اکثر مطالعات به‌طور کامل (9/17) یا نسبی (3/17) توسط شرکت‌های دارویی تامین مالی شدند، دو مطالعه هیچ بودجه خارجی را دریافت نکرد، و سه مطالعه منبع مالی خود را اعلام نکردند.
ویژگی‌های مطالعه
ما 17 مطالعه را وارد کردیم که مجموعا شامل 9975 شرکت‌کننده بزرگ‌سال بوده و به مدت 1 تا 92 هفته طول کشیدند.
نتایج کلیدی
فقط رانولازین و دارونما را با هم مقایسه کردیم زیرا داده‌های کمی برای مقایسه‌های دیگر وجود داشت. شواهد در مورد تاثیر مصرف 1000 میلی‌گرم رانولازین به‌تنهایی، دو بار در روز در افراد مبتلا به آنژین صدری پایدار بر احتمال مرگ ناشی از علل قلبی، غیر-قطعی بود. هیچ شواهدی وجود نداشت که نشان دهد رانولازین خطر مرگ ناشی از علل غیر-قلبی را تغییر داد یا خیر.
اگر چه شواهد در مورد تاثیر مصرف رانولازین 1000 میلی‌گرم دو بار در روز بر احتمال مرگ به هر علتی، کیفیت زندگی، احتمال بروز حمله قلبی یا فراوانی حملات آنژین صدری (برای دریافت رانولازین به‌تنهایی) غیر-قطعی بود، هنگامی که با سایر داروهای ضد-آنژین صدری مصرف شد، تعداد حملات آنژین را در هر هفته به میزان محدودی کاهش داد. مصرف رانولازین 1000 میلی‌گرم دو بار در روز، خطر ابتلا به گیجی، تهوع و یبوست ناشی از مصرف دارو (عوارض جانبی خفیف) را افزایش داد.
کیفیت شواهد
به‌طور کلی، سطح کیفیت شواهد برای احتمال وقوع عوارض جانبی خفیف (برای افرادی که رانولازین را به تنهایی مصرف کردند) بسیار پائین برآورد شد. هم‌چنین سطح کیفیت شواهد مربوط به تخمین احتمال مرگ ناشی از علل قلبی (زمانی که رانولازین به تنهایی مصرف می‌شود) یا هر علتی، شانس ابتلا به حمله قلبی و فراوانی حملات آنژین صدری (هنگامی که رانولازین به‌تنهایی مصرف شد) پائین بود. شواهدی را با کیفیت متوسط درباره کیفیت زندگی، فراوانی حملات آنژین صدری و احتمال ابتلا به عوارض جانبی خفیف (برای افرادی که رانولازین را همراه با سایر داروهای ضد-آنژین مصرف کردند) پیدا کردیم.
سطح کیفیت شواهد مربوط به مشکلات و گزارش‌دهی از روش‌های مطالعه پائین بوده و داده‌های بسیار اندکی برای محاسبه تخمین دقیق در دسترس قرار داشتند.
شواهدی را با کیفیت خیلی پائین یافتیم که افراد مبتلا به آنژین صدری پایدار که رانولازین را به صورت تک-درمانی دریافت کردند، در مقایسه با دارونما، خطر بالاتری برای ابتلا به عوارض جانبی غیر-جدی داشتند. شواهدی را با کیفیت پائین به دست آوردیم دال بر آنکه افراد مبتلا به آنژین صدری پایدار که رانولازین را در مقایسه با دارونما دریافت کردند، تاثیر نامطمئنی را بر خطر مرگ‌ومیر قلبی‌عروقی (هنگامی که رانولازین به صورت تک-درمانی تجویز شد)، مرگ‌ومیر به هر علتی و AMI غیر-کشنده، و فراوانی اپیزودهای آنژین صدری (هنگامی که رانولازین به صورت تک-درمانی تجویز شد) نشان دادند. شواهدی با کیفیت متوسط حاکی از وجود یک تاثیر غیر-قطعی از تجویز رانولازین در مقایسه با دارونما بر کیفیت زندگی افراد مبتلا به آنژین صدری پایدار بود. شواهدی با کیفیت متوسط هم‌چنین نشان داد افراد مبتلا به آنژین صدری پایدار که رانولازین را در قالب درمان کمکی دریافت کردند، در مقایسه با بیماران درمان شده با دارونما، دچار اپیزودهای کمتری از آنژین صدری شدند اما خطر عوارض جانبی غیر-جدی در آنها افزایش یافت.
آنژین صدری پایدار (stable angina pectoris) یک وضعیت مزمن با تاثیر قابل توجه بر مورتالیتی و کیفیت زندگی بیمار است؛ منشا آن می‌تواند ماکروواسکولار یا میکروواسکولار باشد. رانولازین (ranolazine) یک داروی ضد-آنژین خط دوم برای استفاده در افراد مبتلا به آنژین صدری پایدار است. با این حال، اثرات آن در افراد مبتلا به آنژین صدری، با توجه به ارتباط نامشخص بالینی آن، در سطح متوسط در نظر گرفته می‌شود.
ارزیابی اثرات تجویز رانولازین بر مورتالیتی قلبی‌عروقی و غیر-قلبی‌عروقی، مورتالیتی به هر علتی، کیفیت زندگی، بروز انفارکتوس حاد میوکارد، فراوانی اپیزودهای آنژین صدری و بروز عوارض جانبی در بیماران مبتلا به آنژین صدری پایدار، چه به صورت تک-درمانی یا درمان کمکی (add-on)، و مقایسه با دارونما (placebo) یا هر عامل ضد-آنژین دیگر.
در فوریه 2016، در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و نمایه‌نامه استنادی مقالات کنفرانس‌ها، هم‌چنین بانک‌های اطلاعاتی منطقه‌ای و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌ها جست‌وجو کردیم. هم‌چنین فهرست منابع را بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) واجد شرایط بودند که مستقیما اثرات رانولازین را در مقابل دارونما یا دیگر ضد-آنژین‌ها در افراد مبتلا به آنژین صدری پایدار مقایسه کردند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم به انتخاب مطالعات، استخراج داده‌ها و ارزیابی خطر سوگیری (bias) پرداختند. تخمین اثرات درمان با استفاده از خطر نسبی (RR)، تفاوت میانگین (MD) و تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD) و 95% فواصل اطمینان (CI) آنها، با استفاده از یک مدل اثر-ثابت انجام گرفت. در جایی که ناهمگونی آماری معنی‌دار (Chi² P < 0.10) وجود داشت، از یک مدل اثرات-تصادفی برای برآوردهای تجمعی استفاده کردیم. اگر ناهمگونی قابل ملاحظه‌ای (I² ≥ 75%) دیده شد، متاآنالیز به اجرا در نیامد. از معیارهای درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی کیفیت شواهد و از GRADE profiler (GRADEpro GDT) برای انتقال اطلاعات از Review Manager 5.3 استفاده کردیم تا جداول «خلاصه‌ای از یافته‌ها» را ایجاد کنیم.
ما 17 RCT (9975 شرکت‌کننده؛ میانگین سنی 63.3 سال) را وارد کردیم. برای آگاهی از بیشترین مقایسه‌های برنامه‌ریزی شده، داده‌های بسیار محدودی را یافته یا هیچ داده‌ای را پیدا نکردیم. از داده‌های خلاصه شده برای آگاهی از مقایسه رانولازین در مقابل دارونما استفاده شد. در مجموع، خطر سوگیری نامشخص بود.
هیچ داده‌ای برای مقایسه رانولازین کمکی و دارونما در دسترس نبود تا مورتالیتی قلبی‌عروقی و غیر-قلبی‌عروقی را تخمین بزند. تاثیر رانولازین بر: مورتالیتی به هر علتی (1000 میلی‌گرم دو بار در روز؛ RR: 0.83؛ 95% CI؛ 0.26 تا 2.71؛ 3 مطالعه؛ 2053 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین)؛ کیفیت زندگی (هر دوزی، SMD: 0.25؛ 95% CI؛ 0.01 - تا 0.52؛ 4 مطالعه؛ 1563 شرکت‌کننده؛ I² = 73%؛ شواهد با کیفیت متوسط)؛ و میزان بروز انفارکتوس حاد میوکارد غیر-کشنده (1000 میلی‌گرم دو بار در روز؛ RR: 0.40؛ 95% CI؛ 0.08 تا 2.07؛ 2 مطالعه؛ 1509 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین) نامشخص بود. رانولازین کمکی با دوز 1000 میلی‌گرم دو بار در روز اپیزودهای آنژین صدری را کم کرد (MD: -0.66؛ 95% CI؛ 0.97- تا 0.35-؛ 3 مطالعه؛ 2004 شرکت‌کننده، I² = 39%؛ شواهد با کیفیت متوسط) اما منجر به افزایش خطر عوارض جانبی غیر-جدی شد (RR: 1.22؛ 95% CI؛ 1.06 تا 1.40؛ 3 مطالعه؛ 2053 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط).
هنگام مقایسه تک-درمانی رانولازین با دارونما، تاثیر آن روی مورتالیتی قلبی‌عروقی غیر-قطعی بود (1000میلی‌گرم روزی دو بار؛ RR: 1.03؛ 95% CI؛ 0.56 تا 1.88؛ 1 مطالعه؛ 2604 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین). هیچ داده‌ای برای تخمین مورتالیتی غیر-قلبی‌عروقی در دسترس قرار نداشت. هم‌چنین تاثیر مشخصی از آن روی مورتالیتی به هر علتی (1000 میلی‌گرم روزی دو بار؛ RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.81 تا 1.25؛ 3 مطالعه؛ 6249 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین)، کیفیت زندگی (1000 میلی‌گرم روزی دو بار؛ MD: 0.28؛ 95% CI؛ 1.57 تا 2.13؛ 3 مطالعه؛ 2254 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط)، بروز AMI غیر-کشنده (هر دوزی؛ RR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.69 تا 1.12؛ 3 مطالعه؛ 2983 شرکت‌کننده، I² = 50%؛ شواهد با کیفیت پائین)، و فراوانی اپیزودهای آنژین صدری (هر دوزی؛ MD: 0.08؛ 95% CI؛ 0.85- تا 1.01؛ 2 مطالعه؛ 402 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین) دیده نشد. افزایش خطر بروز عوارض جانبی غیر-جدی را در ارتباط با رانولازین پیدا کردیم (هر دوزی؛ RR: 1.50؛ 95% CI؛ 1.12 تا 2.00؛ 3 مطالعه؛ 947 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.