سوال مطالعه مروری
هدف آن بود که بدانیم هیدروکسی اوره در افراد مبتلا به بتا تالاسمی بدون وابستگی به ترانسفیوژن، نیاز به ترانسفیوژن خون را کاهش می‌دهد یا خیر.
پیشینه
تالاسمی یک اختلال خونی ژنتیکی است که به ایجاد هموگلوبین (جزء حمل اکسیژن در سلول‌های قرمز خون) بالغ معیوب می‌انجامد. این مساله باعث بروز کم خونی با شدت‌های مختلفی می‌شود. افراد مبتلا به بتا تالاسمی بدون وابستگی به ترانسفیوژن به دریافت منظم ترانسفیوژن خون برای بقا وابسته نیستند، اما ممکن است گاهی ترانسفیوژن خون مورد نیاز باشد. کم خونی مداوم بر رشد تاثیر می‌گذارد، ممکن است باعث تاخیر بلوغ شده و کیفیت زندگی را کاهش دهد. با این حال، در صورت امکان باید از ترانسفیوژن اجتناب شود، زیرا منجر به ایجاد آهن اضافی می‌شود که در اندام‌های مختلف رسوب می‌کنند، و این امر بر نحوه عملکرد آنها تاثیر می‌گذارد.
افراد مبتلا به بتا تالاسمی بدون وابستگی به ترانسفیوژن دارای سطوح بالاتری از هموگلوبین جنینی (فرم اصلی هموگلوبین یافت شده در طول رشد یک کودک پیش از تولد) هستند. پس از تولد، هموگلوبین جنینی به تدریج ناپدید شده و توسط هموگلوبین بالغ معیوب جایگزین می‌شود. مقدار کمی از هموگلوبین جنینی پس از تولد باقی می‌ماند و اغلب در افراد مبتلا به بتا تالاسمی بدون وابستگی به ترانسفیوژن وجود دارد. در سطوح بالاتر هموگلوبین جنینی، نیاز کمتری به ترانسفیوژن وجود دارد.
هیدروکسی اوره یک درمان ضدسرطان است که سطح هموگلوبین جنینی را افزایش می‌دهد. بنابراین، ممکن است نیاز به ترانسفیوژن خون را در افراد مبتلا به بتا تالاسمی بدون وابستگی به ترانسفیوژن کاهش دهد. با این حال، مشخص نیست که هیدروکسی اوره اثربخش و بی‌خطر باشد، و اگر چنین است، بهترین دوز آن و سن شروع درمان چه هستند.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا 30 اپریل 2016 به‌روز است.
ویژگی‌های مطالعه
هیچ کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (که در آن افراد شرکت‌کننده در کارآزمایی شانس برابر برای ورود به گروه درمان یا گروه کنترل دارند) را شناسایی نکردیم که به مقایسه هیدروکسی اوره با دارونما (یک داروی ساختگی) یا مراقبت معمول پرداخته باشد. با این حال، یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده را یافتیم که به مقایسه دو دوز متفاوت از هیدروکسی اوره (10 میلی‌گرم/کیلوگرم/روز در مقابل 20 میلی‌گرم/کیلوگرم/روز به مدت 24 هفته) پرداخته و در این مطالعه مروری وارد شد. در مجموع 61 نفر در این کارآزمایی شرکت کردند.
نتایج اصلی
به نظر می‌رسید دوز پائین هیدروکسی اوره، سطح هموگلوبین جنینی را افزایش می‌دهد، اما دوز بالاتر چنین تاثیری را نشان نداد. برخی از شواهد نشان می‌دهد که دوز بالاتر مضر است، به ویژه برای مغز استخوان. کارآزمایی مذکور به بررسی این موضوع نپرداخت که نیاز به ترانسفیوژن خون کمتری وجود داشت یا خیر، یا اینکه تاثیرات کم خونی کاهش یافتند یا خیر. در کوتاه‌مدت، به نظر نمی‌رسد دوز پائین‌تر هیچ‌گونه عوارض جانبی را به همراه داشته باشد. طول دوره کارآزمایی بسیار کوتاه بود و باید بدانیم که اگر درمان با هیدروکسی اوره برای یک مدت زمان طولانی‌تر ادامه یابد، چه حوادثی رخ خواهند داد.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد را در سطح بسیار پائین درجه‌بندی کردیم، زیرا نتایج کلیدی فقط براساس یک کارآزمایی کوچک بودند. علاوه بر این نمی‌توانیم مطمئن باشیم که روش‌های کارآزمایی با کیفیت بالا بودند یا خیر، چرا که نویسندگان آنها را به‌طور کامل توصیف نکردند.
هیچ شواهدی بر اساس کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده وجود ندارد که نشان دهد هیدروکسی اوره در مقایسه با گروه کنترل تاثیری بر نیاز به ترانسفیوژن خون بر جای می‌گذارد. به نظر می‌رسد استفاده از دوز 10 میلی‌گرم/کیلوگرم/روز نسبت به دوز 20 میلی‌گرم/کیلوگرم/روز هیدروکسی اوره منجر به سطوح بالاتر هموگلوبین شده و بی‌خطر‌تر بوده و با عوارض جانبی کمتری باشد. گزارش نشده که هیدروکسی اوره قادر به کاهش نیاز به ترانسفیوژن خون است یا خیر. انجام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده بزرگ و به خوبی طراحی شده با مدت زمان کافی پیگیری توصیه می‌شود.
بتا تالاسمی بدون وابستگی به ترانسفیوژن (non-transfusion dependent beta thalassaemia) زیرمجموعه‌ای است از اختلالات هموگلوبین وراثتی که با کاهش تولید زنجیره بتا گلوبین (beta globin) در مولکول هموگلوبین، منجر به بروز کم خونی با شدت‌های متفاوت می‌شود. اگرچه ترانسفیوژن خون برای بقای (survival) بیمار یک ضرورت نیست، هنگامی که اپیزودهای کم خونی مزمن رخ می‌دهند، مورد نیاز می‌شود. این کم خونی مزمن می‌تواند رشد را مختل کرده و کیفیت زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار دهد. افراد مبتلا به بتا تالاسمی بدون وابستگی به ترانسفیوژن به دلیل افزایش قابلیت بدن خود در جذب آهن از منابع غذایی، از اضافه بار آهن رنج می‌برند. تجمع آهن در کسانی که نیاز به ترانسفیوژن خون دارند، بارزتر می‌شود. افرادی با سطح بالاتر هموگلوبین جنینی نیاز کمتری به ترانسفیوژن خون دارند. هیدروکسی اوره (hydroxyurea) برای افزایش سطح هموگلوبین جنینی استفاده می‌شود؛ با این حال، اثربخشی آن در کاهش ترانسفیوژن، عوارض کم خونی مزمن و بی‌خطری (safety) آن نیاز به بررسی دارد.
ارزیابی اثربخشی، بی‌خطری و دوز مناسب هیدروکسی اوره در افراد مبتلا به بتا تالاسمی بدون وابستگی به ترانسفیوژن (هموگلوبین E در ترکیب با بتا تالاسمی و بتا تالاسمی بینابینی (intermedia)).
جست‌وجوی خود را در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های هموگلوبینوپاتی‌های گروه فیبروز سیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین انجام دادیم که از جست‌وجو در بانک اطلاعاتی الکترونیکی و جست‌وجوی دستی در مجلات مرتبط تشکیل شده بود. هم‌چنین پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام و فهرست منابع مقالات و مطالعات مروری مرتبط را جست‌وجو کردیم.
تاریخ آخرین جست‌وجو: 30 اپریل 2016.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی یا شبه-تصادفی‌سازی و کنترل شده درباره مصرف هیدروکسی اوره در افراد مبتلا به بتا تالاسمی غیر وابسته به ترانسفیوژن که به مقایسه هیدروکسی اوره با دارونما (placebo) یا درمان‌های استاندارد، یا مقایسه دوزهای مختلف هیدروکسی اوره، پرداختند.
دو نویسنده به طور جداگانه معیارهای ورود را به مطالعه، به منظور انتخاب کارآزمایی‌های واجد شرایط، اعمال کردند. هر دو نویسنده، خطر سوگیری (bias) کارآزمایی‌ها را ارزیابی کرده و اطلاعات را استخراج کردند. یک نویسنده سوم این ارزیابی‌ها را تایید کرد.
هیچ کارآزمایی پیدا نشد که به مقایسه هیدروکسی اوره با دارونما یا مراقبت استاندارد پرداخته باشد. با این حال، یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (61 = n) را وارد کردیم که به مقایسه دوز 20 میلی‌گرم/کیلوگرم/روز با 10 میلی‌گرم/کیلوگرم/روز از هیدروکسی اوره به مدت 24 هفته پرداخت.
سطح هموگلوبین و هموگلوبین جنینی در هفته 24 در گروه 20 میلی‌گرم در مقایسه با گروه 10 میلی‌گرم کمتر بود، تفاوت میانگین به ترتیب برابر با 2.39- (95% فاصله اطمینان (CI): 2.8- تا 1.98-) و 1.5 - (95% فاصله اطمینان (CI): 1.83- تا 1.17-) گزارش شد. عوارض جانبی عمده در گروه 20 میلی‌گرم به‌طور قابل‌توجهی شایع‌تر بودند، خطر نسبی برای نوتروپنی (neutropenia)، برابر با 9.93 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.34 تا 73.97) و خطر نسبی برای ترومبوسیتوپنی (thrombocytopenia) برابر با 3.68 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.13 تا 12.07) گزارش شد. هیچ تفاوتی در عوارض جانبی خفیف (اختلالات گوارشی و افزایش آنزیم‌های کبدی) گزارش نشد. تاثیر هیدروکسی اوره بر فراوانی انجام ترانسفیوژن گزارش نشد.
کیفیت کلی برای پیامدهای گزارش شده، در سطح بسیار پائین درجه‌بندی شد، عمدتا به این دلیل که پیامدها از فقط یک مطالعه کوچک با یک روش نامشخص پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) به دست آمدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.