هدف از انجام این مرور چیست؟
هدف آن بود که تعیین شود کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBSR) برای زنان مبتلا به سرطان پستان مفید است یا خیر. محققان کاکرین تمام مطالعات مربوطه را برای پاسخ به این سوال جمع‌آوری و آنالیز کردند و 14 مطالعه را یافتند که بیشتر آنها شامل زنان مبتلا به سرطان پستان اولیه بودند.
پیام‌های کلیدی
سلامت زنان در مقاطع زمانی مختلف بررسی شد: بلافاصله پس از تکمیل MBSR، تا شش ماه پس از تکمیل MBSR و تا دو سال پس از MBSR.
MBSR ممکن است کیفیت زندگی را در پایان مداخله کمی بهبود بخشد، اما پس از آن منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در بهزیستی (well-being) کلی (کیفیت زندگی) زنان می‌شود. MBSR احتمالا اضطراب و افسردگی را کاهش داده، و احتمالا کیفیت خواب را هم در پایان MBSR و هم تا شش ماه بعد بهبود می‌بخشد. زنان گزارش کردند که درست پس از تکمیل MBSR کمتر احساس خستگی داشتند، اما تا 6 ماه بعد این تاثیر از میان رفت. هیچ اطلاعاتی در مورد بقا یا عوارض جانبی در دسترس نبود.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
زنان مبتلا به سرطان پستان عمدتا تشخیص و درمان را به عنوان یک وضعیت شدید و تهدید کننده زندگی تجربه می‌کنند که ممکن است کیفیت زندگی آنها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و باعث ایجاد نشانه‌هایی مانند اختلالات خواب، افسردگی، اضطراب و خستگی شود. تحقیقات قبلی نشان می‌دهد که به نظر می‌رسد MBSR برای بیماران مبتلا به سرطان ریه، اختلالات خلقی یا درد مزمن مفید است، بنابراین شاید برای زنان مبتلا به سرطان پستان نیز مفید باشد.
MBSR یک برنامه هشت-هفته‌ای است که هدف آن کاهش استرس با توسعه ذهن‌آگاهی است، به این معنی که فرد آگاهی لحظه-به- لحظه را به روشی غیر-قابل قضاوت و پذیرفته، تمرین می‌کند. ما می‌خواستیم بررسی کنیم که MBSR برای زنان مبتلا به سرطان پستان با توجه به کیفیت زندگی، اضطراب، افسردگی، خستگی و کیفیت خواب مفید است یا خیر. هم‌چنین به تاثیر آن بر بقا و عوارض جانبی مرتبط با درمان سرطان نگاه کردیم.
به دنبال مطالعاتی بودیم که MBSR را با عدم-درمان مقایسه کرده، و نتایج را در پایان مداخله، تا شش ماه پس از مداخله و تا 2 سال پس از مداخله بررسی کردیم.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
نویسندگان مرور 14 مطالعه مرتبط را یافتند که بیشتر آنها زنان مبتلا به سرطان پستان اولیه بودند. اکثر مطالعات زنانی را در نظر گرفتند که درمان سرطان را تکمیل کرده بودند. ما فقط توانستیم نتایج 10 مطالعه را شامل 1571 شرکت‌کننده آنالیز کنیم؛ چهار مطالعه دیگر نتایج (قابل استفاده) را گزارش نکردند؛ تماس با نویسندگان ناموفق بود. از 10 مطالعه آنالیز شده، 6 مورد از ایالات متحده آمریکا، 3 مطالعه از اروپا، و 1 مطالعه از چین بودند.
این مرور نشان می‌دهد که MBSR ممکن است کیفیت زندگی را در پایان مداخله اندکی بهبود بخشد، اما شاید تا شش ماه یا تا دو سال پس از تکمیل MBSR، تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بر جای بگذارد. در پایان مداخله، MBSR افسردگی را کاهش داده، احتمالا کمی خستگی و اضطراب را کاهش داده، و شاید کیفیت خواب را بهبود بخشد. MBSR تا شش ماه بعد از اتمام، احتمالا اندکی اضطراب را کاهش داده و کمی کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد، و اندکی افسردگی را کاهش می‌دهد. در پایان مداخله، مزایای آن بر خستگی دیده شد، اما نه تا شش ماه بعد. با این حال، برای همه تاثیرات مفید مداخله به جز افسردگی کوتاه-مدت، نتایجی که دریافتیم می‌توانند ناشی از بازی شانس باشند. تا دو سال پس از مداخله، MBSR احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در اضطراب، افسردگی و کیفیت زندگی بر جای می‌گذارد. هیچ داده طولانی-مدتی برای خستگی یا کیفیت خواب در دسترس نبود. هیچ مطالعه‌ای داده‌هایی را برای بقا یا عوارض جانبی گزارش نکرد.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
نویسندگان این مرور، مطالعات منتشر شده را تا اپریل 2018 جست‌وجو کردند.
MBSR ممکن است کیفیت زندگی را در پایان مداخله اندکی بهبود بخشد، اما پس از آن تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بر جای می‌گذارد. MBSR احتمالا اندکی اضطراب، افسردگی را کاهش داده و کیفیت خواب را هم در پایان مداخله و هم تا شش ماه بعد کمی بهبود می‌بخشد. یک تاثیر مفید بر خستگی در پایان مداخله آشکار بود اما تا شش ماه بعد از میان رفت. MBSR تا دو سال پس از مداخله، احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در اضطراب و افسردگی ایجاد می‌کند؛ هیچ اطلاعاتی برای خستگی یا کیفیت خواب در دسترس نبود.
سرطان پستان شایع‌ترین نوع سرطان در زنان است. تشخیص و درمان آن ممکن است به شدت بر کیفیت زندگی تاثیر بگذارد، و باعث ایجاد نشانه‌هایی مانند اختلالات خواب، افسردگی و اضطراب شود. کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی (mindfulness-based stress reduction; MBSR) برنامه‌ای است که هدف آن کاهش استرس با توسعه ذهن‌آگاهی، به معنای آگاهی لحظه-به-لحظه بدون قضاوت است. به نظر می‌رسد MBSR برای بیماران مبتلا به اختلالات خلقی و درد مزمن مفید است، و هم‌چنین ممکن است برای زنان مبتلا به سرطان پستان مفید باشد.
ارزیابی تاثیرات کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBSR) در زنان مبتلا به سرطان پستان.
در اپریل 2018، جست‌وجوی الکترونیکی جامعی را برای یافتن مطالعات MBSR در زنان مبتلا به سرطان پستان، در پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)، MEDLINE؛ Embase، و دو پایگاه ثبت کارآزمایی (پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان بهداشت جهانی (WHO ICTRP) و ClinicalTrials.gov) انجام دادیم. مجموعه مقالات کنفرانس‌های مرتبط را به صورت دستی جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده (randomised clinical trials; RCTs) که MBSR را در مقابل عدم-مداخله در زنان مبتلا به سرطان پستان مقایسه کردند.
از روش‌های استاندارد روش‌شناسی (methodology) مورد نظر کاکرین استفاده کردیم. نویسندگان مرور با استفاده از یک فرم استاندارد شده، داده‌هایی را در مورد کیفیت روش‌شناسی، شرکت‌کنندگان، مداخلات و پیامدهای مورد نظر (کیفیت زندگی، خستگی، افسردگی، اضطراب، کیفیت خواب، بقای کلی (overall survival; OS) و عوارض جانبی) دو بار استخراج کردند. برای پیامدهای ارزیابی شده با یک ابزار، از تفاوت میانگین (MD) به عنوان یک آمار خلاصه برای متاآنالیز استفاده کردیم؛ برای مواردی که با ابزارهای مختلف ارزیابی شدند، از تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD) استفاده شد. تاثیر MBSR در کوتاه-مدت (پایان مداخله)، میان-مدت (تا 6 ماه پس از مداخله) و طولانی-مدت (تا 24 ماه پس از مداخله) ارزیابی شد.
چهارده RCT معیارهای ورود ما را برآورده کردند، اکثر مطالعات گزارش کردند که شامل زنان مبتلا به سرطان پستان اولیه بودند. ده RCT شامل 1571 شرکت‌کننده واجد شرایط متاآنالیز بودند، در حالی که چهار مطالعه شامل 185 شرکت‌کننده نتایج قابل استفاده‌ای را گزارش نکردند. پرس‌وجو از نویسندگان این چهار مطالعه ناموفق بود. همه مطالعات در معرض خطر بالای سوگیری (bias) عملکرد و تشخیص بودند، زیرا شرکت‌کنندگان را نتوانستند کورسازی کنند، و فقط 3 مورد از 14 مطالعه در معرض خطر پائین سوگیری انتخاب قرار داشتند. هشت مورد از 10 مطالعه وارد شده در متاآنالیز، شرکت‌کنندگانی را که مبتلا به سرطان پستان اولیه بودند، انتخاب کردند (2 کارآزمایی باقی‌مانده محدود به ورود نوع خاصی از سرطان نبودند). بیشتر کارآزمایی‌ها فقط زنانی را در نظر گرفتند که درمان سرطان را کامل کرده بودند.
MBSR ممکن است کیفیت زندگی را در پایان مداخله اندکی بهبود بخشد (بر اساس شواهدی با قطعیت پائین از سه مطالعه با مجموع 339 شرکت‌کننده) اما ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت تا 6 ماه بر جای بگذارد (بر اساس شواهدی با قطعیت پائین از سه مطالعه شامل 428 شرکت‌کننده). داده‌های طولانی-مدت در مورد کیفیت زندگی (تا دو سال پس از تکمیل MBSR) برای یک مطالعه با حضور 97 شرکت‌کننده در دسترس بودند (MD؛ 0.00 بر اساس پرسشنامه FACT-B؛ 95% CI؛ 5.82- تا 5.82؛ شواهد با قطعیت پائین).
MBSR در کوتاه-مدت، احتمالا خستگی را کاهش می‌دهد (SMD؛ 0.50-؛ 95% CI؛ 0.86- تا 0.14-؛ شواهد با قطعیت متوسط؛ 5 مطالعه؛ 693 شرکت‌کننده). هم‌چنین ممکن است اضطراب (SMD؛ 0.29-؛ 95% CI؛ 0.50- تا 0.08-؛ شواهد با قطعیت متوسط؛ 6 مطالعه؛ 749 شرکت‌کننده)، و افسردگی (SMD؛ 0.54-؛ 95% CI؛ 0.86- تا 0.22-؛ شواهد با قطعیت بالا؛ 6 مطالعه؛ 745 شرکت‌کننده) را اندکی کاهش دهد. MBSR می‌تواند کیفیت خواب را کمی بهبود بخشد (SMD؛ 0.38-؛ 95% CI؛ 0.79- تا 0.04؛ شواهد با قطعیت متوسط؛ 4 مطالعه؛ 475 شرکت‌کننده). با این حال، این فواصل اطمینان (به جز برای افسردگی کوتاه-مدت) هم با پیشرفت و هم با تفاوتی اندک تا عدم تفاوت سازگار است.
MBSR در میان-مدت احتمالا منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در خستگی میان-مدت می‌شود (SMD؛ 0.31-؛ 95% CI؛ 0.84- تا 0.23؛ شواهد با قطعیت متوسط؛ 4 مطالعه؛ 607 شرکت‌کننده). این مداخله احتمالا اضطراب (SMD؛ 0.28-؛ 95% CI؛ 0.49- تا 0.07-؛ شواهد با قطعیت متوسط؛ 7 مطالعه؛ 1094 شرکت‌کننده)، و افسردگی (SMD؛ 0.32-؛ 95% CI؛ 0.58- تا 0.06-؛ شواهد با قطعیت متوسط؛ 7 مطالعه؛ 1097 شرکت‌کننده) را اندکی کاهش داده و کمی کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد (SMD؛ 0.27-؛ 95% CI؛ 0.63- تا 0.08؛ شواهد با قطعیت متوسط؛ 4 مطالعه؛ 654 شرکت‌کننده). با این حال، این فواصل اطمینان هم با پیشرفت و هم با تفاوتی اندک تا عدم تفاوت سازگار هستند.
در طولانی-مدت، شواهدی با قطعیت متوسط نشان می‌دهد که MBSR احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در اضطراب (SMD؛ 0.09-؛ 95% CI؛ 0.35- تا 0.16؛ 2 مطالعه؛ 360 شرکت‌کننده) یا افسردگی (SMD؛ 0.17-؛ 95% CI؛ 0.40- تا 0.05؛ 2 مطالعه؛ 352 شرکت‌کننده) ایجاد می‌کند. هیچ داده طولانی-مدتی برای خستگی یا کیفیت خواب در دسترس نبود.
هیچ مطالعه‌ای داده‌هایی را برای بقا یا عوارض جانبی گزارش نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.