پیام‌های کلیدی

• آهن داخل وریدی در مقایسه با مکمل‌های آهن خوراکی احتمالا خستگی را در 8 تا 28 روز کمی کاهش می‌دهد، اما مطمئن نیستیم که آهن داخل وریدی و مکمل‌های آهن خوراکی در مقایسه با مکمل‌های آهن خوراکی به‌تنهایی بر خستگی در 8 تا 28 روز تاثیر می‌گذارند.

• ما در مورد تاثیر ترانسفیوژن گلبول قرمز خون در مقایسه با آهن داخل وریدی بر خستگی طی 8 تا 28 روز بسیار نامطمئن هستیم، و هیچ اطلاعاتی در مورد ترانسفیوژن گلبول قرمز خون در مقایسه با عدم تزریق آن بر میزان خستگی در 8 تا 28 روز وجود نداشت.

• مرگ‌ومیر مادر یا گزارش نشد یا شواهد برای همه مقایسه‌ها بسیار نامشخص بود. برای آهن خوراکی در مقایسه با دارونما (placebo) (درمان ساختگی) یا عدم درمان، هیچ اطلاعاتی در مورد خستگی در 8 تا 28 روز به‌دست نیامد.

کم‌خونی ناشی از فقر آهن چیست؟

کم‌خونی وضعیتی است که در آن سطح هموگلوبین خون کمتر از حد نرمال است (تعداد پائین گویچه‌های قرمز خون)، که در تست‌های خون نشان داده می‌شود. هموگلوبین، مولکولی است درون گلبول‌های قرمز که اکسیژن را از ریه‌ها به بافت‌ها می‌رساند. هموگلوبین، پروتئینی است که از پپتیدها و آهن تشکیل شده است. مصرف ناکافی آهن، مشکلات در جذب آهن در روده یا از دست دادن آهن (خونریزی) می‌توانند باعث کم‌خونی ناشی از فقر آهن شوند. نشانه‌های کم‌خونی شامل خستگی، تنگی نفس، سرگیجه و مشکل در شروع شیردهی هستند. زنان ممکن است هنگام زایمان خونریزی شدید داشته باشند، و بسیاری از زنان باردار در حال حاضر ذخایر آهن کم یا کم‌خونی، یا هر دو، را دارند که می‌توانند در نتیجه خونریزی بدتر شوند. کم‌خونی شدید با مرگ مادر پس از زایمان مرتبط است. در کشورهایی با سطح درآمد پائین، احتمال بروز کم‌خونی ناشی از فقر آهن پس از زایمان بیشتر است.

کم‌خونی ناشی از فقر آهن پس از زایمان چگونه درمان می‌شود؟

درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن شامل مصرف مکمل‌های آهن خوراکی یا آهن داخل وریدی است. مطالعات، خطر بروز واکنش‌های آلرژیک جدی را با آهن داخل وریدی نشان داده‌اند. گزینه دیگر، بازیابی گلبول‌های قرمز از طریق ترانسفیوژن خون با خون اهداکننده است.

ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟

ما خواستیم بدانیم که کدام درمان بهتر از دیگری در تسکین نشانه‌های کم‌خونی است، و اینکه گزینه‌های درمانی بی‌خطر هستند یا خیر.

ما چه کاری را انجام دادیم؟

ما بانک‌های اطلاعاتی پزشکی را برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که به بررسی درمان‌های موجود برای زنان مبتلا به کم‌خونی پس از زایمان پرداختند. مطالعات را از نظر قابل اعتماد بودن غربالگری کرده و مطالعاتی را که قابل اعتماد می‌دانستیم، اضافه کردیم. مهم‌ترین پیامدها، خستگی (tiredness) و مرگ‌ومیر بودند.

ما به چه نتایجی رسیدیم؟

ما 33 مطالعه را با مجموع 4558 زن وارد کرده و هفت مقایسه درمانی را انجام دادیم.

هجده کارآزمایی (3026 زن) آهن داخل وریدی را با مکمل‌های آهن خوراکی مقایسه کردند. مشخص نیست که آهن داخل وریدی چه تاثیری بر تعداد مرگ‌ومیرها می‌گذارد. فقط یک زن فوت کرد، که آهن داخل وریدی دریافت کرده بود. بر اساس نتایج دو مطالعه (515 زن)، ما دریافتیم که آهن داخل وریدی نسبت به مکمل‌های آهن خوراکی احتمالا در 8 تا 28 روز، خستگی را اندکی کاهش می‌دهد. هیچ مطالعه‌ای بررسی نکرد که آهن داخل وریدی بر شیردهی تاثیر می‌گذارد یا خیر. زنانی که با مکمل‌های آهن خوراکی درمان ‌شدند، احتمالا بیشتر از زنانی که آهن داخل وریدی دریافت ‌کردند، دچار یبوست شدند (10.7% در مقایسه با < 1%). مشخص نیست که آهن داخل وریدی تاثیری بر واکنش‌های آلرژیک داشته باشد (آنافیلاکسی (واکنش آلرژیک شدید) یا حساسیت شدید در سه زن رخ داد که آهن داخل وریدی را دریافت کردند). آهن داخل وریدی ممکن است سطح هموگلوبین را افزایش دهد، اما تفاوت‌های مهم بین مطالعات مانع از تخمین تاثیر دقیق آن شد.

دو مطالعه، ترانسفیوژن گلبول قرمز خون را با آهن داخل وریدی مقایسه کردند. مشخص نیست که ترانسفیوژن گلبول‌های قرمز خون بر تعداد موارد مرگ‌ومیر، خستگی در 8 تا 28 روز و شیردهی تاثیری داشته باشد. هیچ مطالعه‌ای بررسی نکرد که آهن داخل وریدی بر یبوست یا واکنش‌های آلرژیک تاثیر می‌گذارد یا خیر. ترانسفیوژن گلبول قرمز خون ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در سطح هموگلوبین شود.

سه مطالعه، آهن داخل وریدی و مکمل‌های آهن خوراکی را با مکمل آهن خوراکی به‌تنهایی مقایسه کردند. هیچ مطالعه‌ای بررسی نکرد که آهن داخل وریدی و مکمل‌های آهن خوراکی چه تاثیری بر تعداد موارد مرگ‌ومیر یا شیردهی دارند. مشخص نیست که آهن داخل وریدی و مکمل‌های آهن خوراکی تاثیری بر واکنش‌های آلرژیک یا خستگی داشته باشند. آهن داخل وریدی و مکمل آهن خوراکی در مقایسه با مکمل آهن خوراکی به‌تنهایی ممکن است یبوست را کاهش داده (1 مطالعه؛ 128 زن) و در 8 تا 28 روز تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در سطح هموگلوبین ایجاد کنند.

یک مطالعه ترانسفیوژن گلبول‌های قرمز خون را با عدم انجام آن مقایسه کرد. هیچ مطالعه‌ای بررسی نکرد که ترانسفیوژن گلبول قرمز خون تاثیری بر تعداد موارد مرگ‌ومیر، خستگی، یبوست، واکنش‌های آلرژیک، یا سطح هموگلوبین داشته باشد. ترانسفیوژن گلبول‌های قرمز خون ممکن است به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در شیردهی بیش از شش هفته پس از زایمان منجر شود (1 مطالعه؛ 297 زن).

سه مطالعه مکمل‌های آهن خوراکی را با دارونما مقایسه کردند. هیچ مطالعه‌ای بررسی نکرد که مکمل‌های آهن خوراکی بر تعداد موارد مرگ‌ومیر، خستگی، شیردهی، واکنش‌های آلرژیک، یا سطح هموگلوبین طی 8 تا 28 روز تاثیر داشته باشد. دو مطالعه در مورد یبوست نه برای هر دو گروه گزارش کردند.

محدودیت‌های شواهد چه هستند؟

ما به شواهد اعتماد پائین تا بسیار پائین داریم، زیرا زنان در مطالعات می‌دانستند که کدام درمان را دریافت کرده‌اند، که می‌تواند بر نتایج تاثیر گذاشته باشد. همچنین، مطالعات کمی در مورد پیامدها که برای بیماران مهم هستند، گزارش دادند. فقط 8 مورد از 33 مطالعه واردشده، خستگی را گزارش کردند.

شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟

شواهد تا اپریل 2024 به‌روز است.