پیشینه
خدمات تنظیم خانواده می‌توانند به زنان مبتلا به HIV کمک کنند تا از روش‌های کنترل موالید استفاده کرده و از بارداری‌های ناخواسته پیشگیری کنند. امروزه افراد مبتلا به HIV به علت درمان بهتر، عمر طولانی‌تری دارند. زنان HIV-مثبت بیشتری خواهان انتخاب بچه‌دار شدن یا نشدن و زمان آن هستند.
روش‌های جست‌وجو
تا 2 آگوست 2016 برای یافتن مطالعات مربوط به برنامه‌های تنظیم خانواده برای زنان HIV-مثبت، جست‌وجوی الکترونیکی را انجام دادیم. این خدمات قابل مقایسه با یک برنامه متفاوت، مراقبت معمول، یا عدم دریافت مشاوره بودند. همچنین این مطالعات، زنان HIV-مثبت و HIV-منفی را مقایسه کردند. ما تلاش کردیم نتایج تعدیل شده را برای عوامل تاثیرگذار بر پیامدها بیابیم. در غیر این صورت، از داده‌های تعدیل‌نشده بهره بردیم. کیفیت تحقیقات را ارزیابی کردیم.
نتایج
سه مطالعه جدید را وارد کرده و در مجموع 10 مطالعه داشتیم. این مطالعات، 16,116 شرکت‌کننده را از هفت کشور آفریقایی وارد کردند. سه مطالعه، یک برنامه FP بهبودیافته را در برابر مراقبت معمول، سه مطالعه، خدمات FP را همراه با خدمات HIV، و چهار مورد، زنان HIV-مثبت را در مقابل زنان HIV-منفی مقایسه کردند.
برنامه خاص در چهار مطالعه که شواهدی را با کیفیت خوب ارائه دادند، با استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری یا بارداری مرتبط بود. در نیجریه، خدمات FP و HIV یکپارچه شدند. احتمال استفاده از یک شیوه پیشگیری از بارداری نوین در زنانی که خدمات FP بهبودیافته دریافت کردند، بیش از زنان تحت خدمات FP پایه بود. یک کارآزمایی در کنیا، FP را همراه با مراقبت HIV با ارجاع استاندارد به یک کلینیک FP جداگانه قیاس کرد. زنان تحت خدمات یکپارچه نسبت به افرادی که به مرکز دیگری برای دریافت خدمات FP مراجعه کردند، تمایل بیشتری به استفاده از شیوه‌های ضد-بارداری موثرتر داشتند. یک مطالعه در کنیا، نامیبیا و تانزانیا، پیشگیری از HIV و برنامه FP را آزمود. زنانی که در تانزانیا برنامه ویژه دریافت کردند بیشتر از زنان تحت مراقبت معمول، از روش‌های کنترل موالید موثر استفاده کردند. همچنین، مقاربت محافظت‌نشده را در دو هفته گذشته کمتر گزارش کردند. به‌طور کلی، زنان تحت دریافت برنامه پیشگیری، رابطه جنسی محافظت‌نشده کمتری را در دو هفته گذشته داشتند. یک مطالعه از ساحل عاج، خدمات FP را با آزمایش HIV ادغام کرد. نرخ بارداری برای زنان HIV-مثبت و HIV-منفی، یکسان بود، اما زنان HIV-مثبت، بارداری‌های ناخواسته کمتری داشتند.
نتیجه‌گیری‌های نویسندگان
سطح کیفیت مطالعات از سال 2009 به بعد، بهتر از مطالعات مربوط به دهه 1990 بود. آموزش FP و مشاوره در آن‌ها رایج‌تر بود، که می‌توانست خدمات FP را تقویت کند. پژوهش‌های دربرگیرنده مشاوره پیشگیری از بارداری برای زنان HIV-مثبت، همچنان محدود بودند. به‌کارگیری شیوه‌های بهتر ارائه مشاوره، به انتخاب و به‌کارگیری یک روش پیشگیری از بارداری در زنان کمک می‌کنند. این نیاز به خصوص در نواحی دارای منابع محدود مانند کلینیک‌های HIV، بیشتر است.
از سال 2009، مطالعات بر استفاده از روش‌های جدید یا موثرتر پیشگیری از بارداری تمرکز کرده‌اند. در گزارش‌های اخیر، آموزش شیوه‌های FP و مشاوره رایج‌تر بود، که ممکن است تاثیر مداخله را تقویت کرده و توانایی برآورده کردن نیازهای مراجعان را بهبود بخشد. سطح کیفیت شواهد حاصل از مطالعات جدیدتر، متوسط و کیفیت مطالعات مربوط به دهه 1990، پائین بود.
پژوهش‌های مقایسه‌ای دربرگیرنده مشاوره پیشگیری از بارداری برای زنان HIV-مثبت، محدود بودند. موضوع FP، نیازمند راه‌های بهتری برای کمک به انتخاب روش ضد-بارداری مناسب و ادامه به‌کارگیری این روش در زنان است. نیاز به بهبود شیوه‌های مشاوره، به خصوص در محیط‌هایی با منابع محدود، مانند کلینیک‌هایی که روی افراد مبتلا به HIV متمرکز هستند، وجود دارد.
خدمات پیشگیری از بارداری می‌توانند اهداف تنظیم خانواده زنان مبتلا به HIV را همراه با پیشگیری از انتقال بیماری از مادر به فرزند، برآورده سازند. به علت درمان آنتی‌رترووایرال، بقای افراد مبتلا به HIV افزایش یافته، و زنان HIV-مثبت بیشتری ممکن است تمایل به بچه‌دار شدن داشته باشند. مداخلات رفتاری، شامل ارائه مشاوره یا آموزش، می‌توانند به زنان کمک کنند تا یک شیوه ضد-بارداری مناسب را انتخاب و استفاده کنند.
به صورت نظام‌مند مطالعاتی را بررسی کردیم که مداخلات رفتاری را در زنان HIV-مثبت برای آگاهی از انتخاب روش پیشگیری از بارداری، تشویق به استفاده از ضد-بارداری‌ها یا، ترویج پیروی از یک رژیم پیشگیری از بارداری در نظر گرفتند.
تا 2 آگوست 2016، در MEDLINE؛ CENTRAL؛ Web of Science؛ POPLINE؛ ClinicalTrials.gov و ICTRP جست‌وجو کردیم. برای مرور اولیه، فهرست منابع و گزارش‌های منتشرنشده پروژه را بررسی کرده و با محققان در این زمینه تماس گرفتیم.
مطالعات، مداخله رفتاری را به منظور بهبود استفاده از روش‌های ضد-بارداری برای تنظیم خانواده (family planning; FP) ارزیابی کردند. مقایسه می‌توانست با یک مداخله رفتاری دیگر، مراقبت معمول، یا عدم-مداخله انجام شده باشد. همچنین مطالعاتی را در نظر گرفتیم که زنان HIV-مثبت را با زنان HIV-منفی مقایسه کردند. مطالعات غیر-تصادفی‌سازی شده و کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را انتخاب کردیم.
پیامدهای اولیه شامل بارداری و استفاده از روش‌های ضد-بارداری، مثل اتخاذ یک شیوه جدید یا بهبود استفاده یا ادامه شیوه کنونی بودند. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از آگاهی از اثربخشی روش‌های پیشگیری از بارداری و تمایل (attitude) به پیشگیری از بارداری یا یک روش ضد-بارداری خاص بودند.
دو نویسنده به‌طور مستقل داده‌ها را استخراج کردند. یک نویسنده داده‌ها را وارد RevMan کرده و دیگری دقت آن‌ها را بررسی کرد. ما RCTها را بر مبنای اصول توصیه‌شده ارزیابی کردیم. برای مطالعات غیر-تصادفی‌سازی شده، کیفیت شواهد را با به‌کارگیری مقیاس ارزیابی کیفیت نیوکاسل-اتاوا (Newcastle-Ottawa Quality Assessment Scale) سنجیدیم. با توجه به نیاز به کنترل عوامل مخدوش‌کننده در مطالعات غیر-تصادفی‌سازی، در صورت امکان از برآوردهای تعدیل‌شده حاصل از مدل‌ها استفاده کردیم. در جایی که تحلیل‌های تعدیل‌شده (adjusted analyses) را در اختیار نداشتیم، نسبت شانس (OR) را با 95% فاصله اطمینان (CI) محاسبه کردیم. به دلیل تنوع در طراحی مطالعات و مداخله‌ها، متاآنالیز را انجام ندادیم.
با سه گزارش جدید، 10 مطالعه از هفت کشور آفریقایی واجد معیارهای انتخاب ما بودند. هشت مطالعه غیر-تصادفی‌سازی شامل 8980 شرکت‌کننده بودند. دو RCT خوشه‌ای 7136 شرکت‌کننده از 36 مرکز داشتند. سه مطالعه، یک مداخله خاص FP را در برابر مراقبت معمول، سه مطالعه، خدمات FP را همراه با خدمات HIV، و چهار مورد، پیامدها را برای زنان HIV-مثبت و HIV-منفی مقایسه کردند.
مداخله خاص در چهار مطالعه که شواهدی را با کیفیت بالا یا متوسط ارائه دادند، با استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری یا بارداری مرتبط بود. مطالعه‌ای از نیجریه، خدمات بهبودیافته FP را در مقابل خدمات FP پایه سنجید. تمام مراکز دارای خدمات یکپارچه FP و HIV بودند. احتمال استفاده از یک شیوه پیشگیری از بارداری نوین در زنانی که خدمات بهبودیافته را دریافت کردند، بیش از زنان تحت خدمات پایه بود (OR: 2.48؛ 95% CI؛ 1.31 تا 4.72). یک کارآزمایی خوشه‌ای که در کنیا انجام گرفت، خدمات یکپارچه FP و HIV را با ارجاع استاندارد به کلینیک FP جداگانه قیاس کرد. زنان تحت دریافت خدمات یکپارچه، تمایل بیشتری به استفاده از شیوه‌های ضد-بارداری موثرتر داشتند (OR تعدیل شده: 1.81؛ 95% CI؛ 1.24 تا 2.63). یک RCT خوشه‌ای دیگر، پیشگیری از HIV و مداخله FP را با مراقبت معمول در کنیا، نامیبیا و تانزانیا مقایسه کرد. در زنان تانزانیایی، احتمال به‌کارگیری روش‌های پیشگیری از بارداری بسیار موثر در مراکز مداخله خاص بیشتر بود (OR تعدیل شده: 2.25؛ 95% CI؛ 1.24 تا 4.10). آن‌ها مقاربت محافظت‌نشده (بدون استفاده از کاندوم) را در آخرین رابطه جنسی خود کمتر گزارش کردند (OR تعدیل شده: 0.23؛ 95% CI؛ 0.14 تا 0.40). احتمال گزارش هرگونه مقاربت محافظت‌نشده طی دو هفته گذشته توسط زنان در این سه کشور، در مراکز دارای مداخله ویژه کمتر بود (OR تعدیل شده: 0.56؛ 95% CI؛ 0.32 تا 0.99). یک مطالعه در ساحل عاج، خدمات FP و HIV را ادغام کرد. زنان HIV-مثبت در قیاس با زنان HIV-منفی، بروز پائین‌تری را از بارداری ناخواسته نشان دادند، اما این امر در مورد بارداری کلی صدق نمی‌کرد (1.07 در مقابل 2.38؛ P گزارش‌شده: 0.023).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.