مشخصه سندرم درد منطقهای پیچیده (complex regional pain syndrome; CRPS) دردی است مداوم، که معمولا دستها و پاها را درگیر میکند، و از نظر شدت با هیچ آسیب زمینهای متناسب نیست. این وضعیت اغلب شامل نشانههای مختلف دیگری مانند تورم، تغییر رنگ پوست، سفتی، ضعف و تغییرات پوستی میشود. این بررسی اجمالی سعی در خلاصهسازی و گزارش کلیه شواهد موجود بهدست آمده از مرورهای سیستماتیک برای همه انواع درمانهای این وضعیت، از نظر چگونگی عملکرد و هرگونه آسیب احتمالی دارد که ممکن است ایجاد کنند.
ما شش مرور کاکرین و 13 مرور سیستماتیک غیر-کاکرین را شناسایی کردیم که شامل شواهد مربوط به طیف گستردهای از درمانها، از داروها تا پروسیجرهای جراحی، توانبخشی و درمانهای جایگزین بودند. برای بیشتر درمانها، فقط کارآزماییهای منتشر شده معدودی وجود داشت و کیفیت این کارآزماییها مختلط بود. به همین ترتیب، بیشتر شواهد مربوط به اکثر درمانها از کیفیت پائین یا بسیار پائینی برخوردار هستند و نمیتوان آنها را قابل اعتماد دانست.
ما شواهدی را با کیفیت پائین یافتیم که تجویز داخل وریدی دوره روزانه داروی کتامین، میتواند بهطور موثری درد را کاهش دهد، اگرچه با عوارض جانبی متعددی همراه است. ما شواهدی را با کیفیت پائین یافتیم که داروهای کلاس بیسفسفونات، کلسیتونین و برنامههای تصویرسازی درجهبندی شده حرکتی (graded motor imager ) میتوانند برای CRPS موثر باشند، و اینکه آینهدرمانی ممکن است در افرادی که پس از استروک (سکته مغزی) دچار CRPS میشوند، اثربخش باشد. شواهدی با کیفیت پائین نشان دادند که فیزیوتراپی و کاردرمانی در یک سال پیگیری منجر به مزایای بالینی مهمی نشدند، و مسدود کردن اعصاب سمپاتیک با بیحسی موضعی موثر نیست. شواهدی با كیفیت متوسط حاکی از آن هستند كه انسداد منطقهای داخل وریدی با استفاده از داروی گوانتیدین (guanethidine) اثربخش نیست و ممكن است با عوارضی همراه باشد.
برای طیف وسیعی از مداخلات دیگر، فقط شواهدی را با کیفیت بسیار پائین یافتیم یا هیچ شواهدی وجود نداشت. نباید در مورد ارزش این مداخلات بر اساس این سطح از شواهد نتیجهگیری کرد.
با توجه به شواهد موجود، دشوار است که بتوان بهصورت قاطع در مورد اینکه کدام درمانها باید برای بیماران مبتلا به CRPS تجویز شوند، نتیجهگیری کرد. انجام پژوهشهایی با کیفیت بهتر برای کاهش عدم قطعیت در این زمینه و پیش از ارائه توصیههای مطمئن، بسیار ضروری است.
فقدان جدی شواهدی با کیفیت بالا در مورد اثربخشی اغلب درمانها برای CRPS یک موضوع اساسی است. تا زمانی که کارآزماییهای بزرگتری انجام شوند، تدوین یک رویکرد مبتنی بر شواهد برای مدیریت CRPS دشوار خواهد بود.
در حال حاضر هیچ اجماع قوی در مورد مدیریت بهینه سندرم درد منطقهای پیچیده وجود ندارد، اگرچه مداخلات زیادی توصیف شده و معمولا مورد استفاده قرار میگیرند.
خلاصهسازی شواهد بهدست آمده از مرورهای سیستماتیک کاکرین و غیر-کاکرین در مورد اثربخشی هر نوع مداخله درمانی که برای کاهش درد، ناتوانی یا هر دو در بزرگسالان مبتلا به سندرم درد منطقهای پیچیده (CRPS؛ complex regional pain syndrome) استفاده میشود.
مرورهای کاکرین و مرورهای غیر-کاکرین را از طریق یک جستوجوی نظاممند در بانکهای اطلاعاتی زیر شناسایی کردیم: پایگاه دادهای مرورهای نظاممند کاکرین (Cochrane Database of Systematic Reviews)، پایگاه اطلاعاتی خلاصههای مرور اثرات ( Database of Abstracts of Reviews of Effects; DARE)، Ovid MEDLINE؛ Ovid EMBASE؛ CINAHL؛ LILACS و PEDro. مرورهای سیستماتیک غیر از کاکرینی را که وارد کردیم، حاوی شواهدی بودند که در مرورهای کاکرین شناسایی شده مورد بررسی قرار نگرفته بودند. کیفیت روششناسی مرورها با استفاده از ابزار AMSTAR ارزیابی شد.
دادههای مربوط به پیامدهای اولیه درد، ناتوانی و حوادث جانبی، و پیامدهای ثانویه کیفیت زندگی، بهزیستی (well being) روانی و نمره شرکتکنندگان را به میزان رضایت از درمان یا بهبود خود، استخراج کردیم. فقط شواهد بهدست آمده از کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده مد نظر قرار گرفتند. از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی کیفیت شواهد استفاده کردیم.
شش مرور کاکرین و 13 مرور سیستماتیک غیر-کاکرین را وارد کردیم. مرورهای کاکرین کیفیت روششناسی بهتری نسبت به مرورهای غیر-کاکرین داشتند. کارآزماییها بهطور معمول کوچک و کیفیت آنها متغیر بود.
شواهدی با كیفیت متوسط وجود دارد كه بلوک منطقهای داخل وریدی با گوانتیدین (guanethidine) در درمان CRPS موثر نیست و بهنظر میرسد این پروسیجر با خطر بروز حوادث جانبی قابل توجهی همراه است.
شواهدی با کیفیت پائین نشان دادند که بیسفسفوناتها، کلسیتونین یا مصرف یک بار در روز از کتامین داخل وریدی در مقایسه با دارونما (placebo) میتوانند برای تسکین درد موثر باشند؛ تصویرسازی درجهبندی شده حرکتی (graded motor imagery) میتواند در مقایسه با مراقبت معمول برای تسکین درد و ارتقای عملکرد بیمار اثربخش باشند؛ و آینهدرمانی هم ممکن است برای تسکین درد در CRPS پس از سکته مغزی در مقایسه با کنترل «آینه پوشانده شده» موثر باشد. این شواهد باید با احتیاط تفسیر شوند. شواهدی با کیفیت پائین وجود دارد که بلوک سمپاتیک با بیحسی موضعی موثر نیست. شواهدی با کیفیت پائین نشان میدهند که فیزیوتراپی یا کاردرمانی با تاثیرات مثبت اندکی همراه هستند که بعید بهنظر میرسد در مقایسه با یک فعالیت اجتماعی برای کنترل غیرفعال توجه (attention control) در مدت یک سال پیگیری از اهمیت بالینی برخوردار باشند.
در رابطه با طیف گستردهای از مداخلات دیگر، یا هیچ شواهدی وجود ندارد یا شواهدی با کیفیت بسیار پائین دیده میشود که نمیتوان با تکیه بر آنها نتیجهگیری کرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.