سوال مطالعه مروری
شواهدی را مرور کردیم که منافع و خطرات نسبی داروهای رهیدراته کننده گلبول‌های قرمز خون داسی‌شکل شده را ارزیابی کردند.
پیشینه
بیماری سیکل‌سل وضعیتی است ارثی که باعث می‌شود گلبول‌های قرمز خون، زمانی که آب خود را از دست می‌دهند، داسی‌شکل شوند. این موضوع منجر به افزایش خطر بسته شدن عروق خونی می‌شود. چنین انسدادهایی می‌توانند به بروز درد، سکته مغزی و آسیب به ارگان‌ها بی‌انجامند. هدف درمان‌های اخیر، توقف داسی‌شکل شدن سلول‌ها به وسیله پیشگیری از دهیدراته شدن آنها است.
تاریخ جست‌وجو
تاریخ به‌روزرسانی شواهد: 08 اکتبر 2018.
ویژگی‌های مطالعه
این مطالعه مروری شامل سه مطالعه با 524 فرد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل در سنین بین 12 و 65 سال بود. مداخله در یکی از مطالعات، سولفات روی و در دو مطالعه، سنیکاپوک (senicapoc) بود. هر مطالعه با یک گروه دارونما (placebo) مقایسه شد (ماده‌ای که حاوی هیچ دارویی نیست). برای هر مطالعه، افراد برای دریافت یک درمان یا درمان‌های دیگر به صورت تصادفی انتخاب شدند. مطالعات از سه تا 18 ماه طول کشیدند.
نتایج کلیدی
مطالعه با سولفات روی نشان داد این دارو می‌تواند تعداد حملات گلبول‌های داسی‌شکل را کاهش دهد، بدون آنکه منجر به ایجاد اثرات سمّی شود (شواهد با کیفیت پائین). در این مطالعه 145 شرکت کننده حضور داشتند و نتایج، کاهش قابل‌ملاحظه‌ای را در تعداد کلی حملات مربوط به سلول‌های داسی‌شکل در طول یک و نیم سال نشان داد، تفاوت میانگین (MD): 2.83- (95% فاصله اطمینان (CI): 3.51- تا 2.15-) (شواهد با کیفیت متوسط). با این حال، تجزیه‌و‌تحلیل‌های ما به این دلیل که همه داده‌ها گزارش نشده بودند، محدود بود. تغییرات در معیارهای گلبول‌های قرمز و تعداد آنها هم‌سو و سازگار نبودند (شواهد با کیفیت بسیار پائین). بروز هیچ موردی از عوارض جانبی جدی در مطالعه ذکر نشد. دو مطالعه با سنیکاپوک نشان دادند که این دارو بقای گلبول‌های قرمز خون را افزایش داده و در پیشگیری از دهیدراته شدن گلبول‌های قرمز خون در افراد مبتلا به کم‌خونی داسی‌شکل نقش دارد (شواهد با کیفیت بسیار پائین). دوزهای بالاتر این دارو در مقایسه با دوزهای پائین‌تر، موثرتر بودند. اما این تغییرات در گلبول‌های قرمز خون به معنای پیامدهای بالینی مثبت، از نظر کاهش تعداد گلبول‌های داسی‌شکل، نبودند (شواهد با کیفیت پائین). سنیکاپوک پروفایل بی‌خطری (safety) مناسبی داشت. انجام تحقیقات طولانی‌مدت‌تر روی این داروها و دیگر داروهایی که می‌توانند از دهیدراته شدن گلبول‌های قرمز خون پیشگیری کنند، مورد نیاز است.
با توجه به اینکه این موضوع دیگر یک حوزه فعال از تحقیقات نیست، این مرور به‌طور منظم به‌روز نخواهد شد.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد در طول پیامدها مختلف بودند.
در حالی که نتایج مطالعات در مورد روی (zinc) برای کاهش حملات مربوط به کم‌خونی داسی‌شکل دلگرم کننده است، انجام مطالعات چند مرکزی، طولانی‌مدت‌تر و بزرگ‌تر برای ارزیابی اثربخشی این درمان‌ها در افراد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل مورد نیاز است.
در حالی که مطالعه فاز II و مطالعات فاز III که پیش از موعد به پایان رسیده بودند، از سنیکاپوک نشان دادند این دارو بقای گلبول‌های قرمز را بهبود می‌دهد (بسته به دوز دارو)، این امر منجر به بروز حملات دردناک کمتری نشد.
با توجه به اینکه این موضوع دیگر یک حوزه فعال از تحقیقات نیست، این مرور به‌طور منظم به‌روز نخواهد شد.
بیماری سیکل‌سل (sickle cell disease) یک اختلال ارثی هموگلوبین است که منجر به غیر طبیعی شدن گلبول‌های قرمز خون می‌شود. این گلبول‌ها غیر قابل انعطاف بوده و ممکن است رگ‌های خونی را مسدود کنند که منجر به بروز حملات حاد دردناک و دیگر عوارض می‌شوند. تحقیقات اخیر روی درمان‌هایی برای رهیدراته کردن (rehydrate) سلول‌های داسی‌شکل، از طریق کاهش میزان آب از دست رفته و یون‌ها از آنها، متمرکز شده‌اند. اثربخشی و بی‌خطری (safety) چنین داروهایی اندکی شناخته مانده است. این یک نسخه به‌روز شده از مروری است که پیش از این منتشر شد.
ارزیابی خطرات و مزایای نسبی داروهای رهیدراته کننده گلبول‌های قرمز خون داسی‌شکل شده.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های هموگلوبینوپاتی مربوط به گروه فیبروز کیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین را جست‌وجو کردیم. هم‌چنین پایگاه‌های ثبت آنلاین کارآزمایی‌ها را برای یافتن کارآزمایی‌های در حال انجام بررسی کردیم (01 جولای 2018).
آخرین جست‌وجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه هموگلوبینوپاتی‌ها: 08 اکتبر 2018.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی یا شبه-تصادفی‌سازی و کنترل شده از داروهای رهیدراته کننده گلبول‌های قرمز خون داسی‌شکل شده در مقایسه با دارونما (placebo) یا یک درمان جایگزین.
هر دو نویسنده به‌طور مستقل از هم، مطالعات را برای ورود انتخاب کردند، کیفیت مطالعه را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند.
از 51 مطالعه شناسایی شده، سه مورد معیارهای ورود را به مرور داشتند، که شامل 524 فرد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل با محدوده سنی بین 12 و 65 سال بودند. یک مطالعه اثربخشی سولفات روی (zinc sulphate) را در مقایسه با دارونما آزمایش کرد و دو مطالعه دیگر سنیکاپوک (senicapoc) را با دارونما مقایسه کردند. وقوع هیچ موردی از مرگ‌ومیر در هیچ یک از مطالعات گزارش نشد (شواهد با کیفیت پائین). مطالعه سولفات روی کاهش معنی‌داری را در وقوع حملات دردناک (در مجموع 145 شرکت‌کننده) در بیش از یک و نیم سال نشان داد، تفاوت میانگین (MD): 2.83- (95% فاصله اطمینان (CI): 3.51- تا 2.15-) (شواهد با کیفیت متوسط). با این حال، تجزیه‌و‌تحلیل‌ها به دلیل داده‌های آماری محدود شده، با محدودیت مواجه شدند. تغییرات در پارامترهای گلبول قرمز و تعداد آنها متناقض بودند (شواهد با کیفیت بسیار پائین). بروز هیچ موردی از عوارض جانبی جدی در مطالعه ذکر نشد. مطالعه دوم، یک مطالعه فاز II برای تعیین دوز سنیکاپوک (مسدود کننده کانال Gardos) در مقایسه با دارونما بود که نشان داد دوز بالای سنیکاپوک بهبودی قابل‌توجهی را در تغییر در سطح هموگلوبین، تعداد و نسبت تراکم گلبول‌های قرمز خون، شمارش گلبول‌های قرمز خون و شاخص‌ها و مقدار هماتوکریت ایجاد می‌کند (شواهد با کیفیت بسیار پائین). نتایج با دوز پائین سنیکاپوک مشابه با گروه دوز بالای سنیکاپوک با اما با بزرگی کمتر (lesser magnitude) بود. تفاوتی در فراوانی حملات دردناک بین سه گروه وجود نداشت (شواهد با کیفیت پائین). مطالعه فاز III بعدی از سنیکاپوک همان ابتدا فسخ شد چون هیچ تفاوتی میان گروه درمان و کنترل در پیامدهای پایانی اولیه از حملات دردناک مشاهده نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.