سوال مطالعه مروری
شواهد مربوط به تاثیرات کورتیکواستروئیدها را بر بهبود بینایی افراد مبتلا به نوریت اپتیک حاد (acute optic neuritis) مرور کردیم.
پیشینه
نوریت اپتیک، التهاب عصب بینایی است که منجر به از دست دادن ناگهانی بینایی می‌شود که طی چند ساعت یا چند روز اتفاق می‌افتد. عصب بینایی که وارد پشت چشم می‌شود، اطلاعات بصری را از چشم به مغز منتقل می‌کند. هنگامی که عصب بینایی ملتهب می‌شود، ممکن است آسیب ایجاد شود. بنابراین ارسال اطلاعات از چشم به مغز قطع شده، و منجر به از دست دادن موقت یا دائمی بینایی می‌شود. نوریت اپتیک با مالتیپل اسکلروزیس (multiple sclerosis; MS) مرتبط است، یک بیماری التهابی که به‌طور کلی سلول‌های عصبی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کورتیکواستروئیدها به دلیل تاثیرات ضد-التهابی که دارند به‌طور گسترده‌ای در درمان نوریت اپتیک استفاده می‌شوند.
ویژگی‌های مطالعه
برای این مرور سیستماتیک، شش کارآزمایی انجام شده را در دانمارک، آلمان، هند، ژاپن، بریتانیا و ایالات متحده شناسایی کردیم که شامل 750 شرکت‌کننده بودند. این کارآزمایی‌ها درمان با کورتیکواستروئیدها را با دارونما (placebo) یا درمان دیگری مقایسه کردند؛ آنها در نحوه تجویز کورتیکواستروئیدها و دوز ارائه شده متفاوت بودند. دو کارآزمایی کورتیکواستروئیدهای خوراکی را در برابر دارونما؛ سه کارآزمایی کورتیکواستروئیدهای داخل-وریدی را در برابر دارونما؛ یک کارآزمایی دو نوع کورتیکواستروئید داخل-وریدی؛ و یک کارآزمایی با سه گروه کورتیکواستروئیدهای خوراکی را در برابر کورتیکواستروئیدهای داخل-وریدی در برابر دارونما مقایسه کردند. شرکت‌کنندگان در هر شش کارآزمایی حداقل به مدت سه ماه تحت پیگیری قرار گرفتند. پیامدهای حدت بینایی، حساسیت کنتراست در محدوده طبیعی و میدان بینایی در ماه‌های 1؛ 6 و 12 ماه مورد ارزیابی قرار گرفتند. کیفیت زندگی نیز در یک کارآزمایی، ارزیابی و گزارش شد. اطلاعات تا 7 اپریل 2015 به‌روز است.
نتایج کلیدی
هیچ شواهدی مبنی بر تاثیر مفید کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا داخل-وریدی در مقایسه با دارونما برای پیامدهای حدت بینایی، میدان بینایی و حساسیت کنتراست وجود نداشت. عوارض جانبی، اگرچه به طور هم‌سو و سازگار گزارش نشدند، شامل نشانه‌های پوستی، اختلالات غدد درون‌ریز، مشکلات گوارشی، سردرد، تب، اختلال خواب و مشکلات روانپزشکی بودند. عوارض جانبی شدید، در یک کارآزمایی در گروه درمان استروئیدی داخل-وریدی گزارش شد. محققین سه کارآزمایی به این نتیجه رسیدند که عوارض جانبی جزئی در گروه‌های استروئیدی شایع‌تر از گروه دارونما بودند.
کیفیت شواهد
از میان شش کارآزمایی وارد شده در این مرور، یک کارآزمایی را به دلیل داشتن زیر-مجموعه‌ای از شرکت‌کنندگان که مجاز به انتخاب مداخله خود بودند، با خطر بالای سوگیری (bias) ارزیابی کردیم. پنج کارآزمایی باقی‌مانده در معرض خطر سوگیری پائین یا نامشخص ارزیابی شدند.
هیچ شواهد قطعی مبنی بر مزیت مداخله از نظر ریکاوری به سمت حدت بینایی طبیعی، میدان بینایی یا حساسیت کنتراست در مدت شش ماه پس از شروع کورتیکواستروئیدهای داخل-وریدی یا خوراکی در دوزهای ارزیابی شده در کارآزمایی‌های وارد شده در این مرور وجود ندارد.
نوریت اپتیک (optic neuritis) یک بیماری التهابی عصب بینایی است. این وضعیت معمولا با از دست دادن ناگهانی بینایی خود را نشان می‌دهد و بهبود بینایی تقریبا هرگز کامل اتفاق نمی‌افتد. وضعیت مذکور در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد. ارتباط نزدیک نوریت اپتیک در پاتوژنز، ممکن است تظاهرات اولیه مالتیپل اسکلروزیس (multiple sclerosis) باشد. در برخی افراد، هیچ علت زمینه‌ای نمی‌توان برای آن یافت.
هدف از این مرور، بررسی تاثیرات کورتیکواستروئیدها بر بهبود بینایی در چشم‌های مبتلا به نوریت اپتیک حاد بود.
ما CENTRAL (شامل پايگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه چشم و بینایی در کاکرین) (کتابخانه کاکرین؛ 2015، شماره 4)؛ MEDLINE (ژانویه 1950 تا اپریل 2015)؛ EMBASE (ژانویه 1980 تا اپریل 2015)؛ منابع علمی سلامت آمریکای لاتین و کارائیب (LILACS) (ژانويه 1982 تا اپریل 2015)؛ PubMed (ژانويه 1946 تا اپريل 2015)؛ متارجیستری از كارآزمايي‌هاي كنترل شده (mRCT)؛ (www.controlled-trials.com)؛ ClinicalTrials.gov (www.clinicaltrials.gov) و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO) (www.who.int/ictrp/search/en) را جست‌وجو کردیم. هیچ محدودیت تاریخی یا زبانی را در جست‌وجوهای الکترونیکی برای یافتن کارآزمایی‌ها اعمال نکردیم. متارجیستری از کارآزمایی‌های کنترل شده (mRCT) آخرین بار در 6 مارچ 2014 جست‌وجو شد. بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی آخرین‌بار در 7 اپریل 2015 جست‌وجو شدند. هم‌چنین فهرست منابع گزارش‌های کارآزمایی شناسایی شده را برای یافتن کارآزمایی‌های بیشتر جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که کورتیکواستروئیدهای سیستمیک را در هر شکل، دوز یا روش مصرف، در افراد مبتلا به نوریت اپتیک حاد ارزیابی کردند.
از روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد نظر کاکرین استفاده کردیم.
شش RCT را با مجموع 750 شرکت‌کننده وارد کردیم. هر کارآزمایی در کشور متفاوتی انجام شده بود: دانمارک، آلمان، هند، ژاپن، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا. علاوه بر این، دو کارآزمایی در حال انجام را شناسایی کردیم که قرار نیست تا سال 2016 تکمیل شوند. میان شش کارآزمایی وارد شده در این مرور، یک مورد را در معرض خطر بالای سوگیری (bias) ارزیابی کردیم. پنج کارآزمایی باقی‌مانده در معرض خطر سوگیری پائین یا نامشخص ارزیابی شدند.
پنج کارآزمایی فقط دو گروه مداخله را مقایسه کردند و یک کارآزمایی دارای مقایسه سه-بازویی از کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا کورتیکواستروئیدهای داخل-وریدی با دارونما (placebo) بود. از پنج کارآزمایی با فقط دو گروه مداخله، دو کارآزمایی کورتیکواستروئیدهای خوراکی را با دارونما، دو کارآزمایی کورتیکواستروئیدهای داخل-وریدی را با دارونما، و یک کارآزمایی دگزامتازون (dexamethasone) داخل-وریدی را با متیل‌پردنیزولون (methylprednisolone) داخل-وریدی به همراه پردنیزولون (prednisolone) خوراکی مقایسه کردند.
سه کارآزمایی برای ارزیابی کورتیکواستروئیدهای خوراکی از دوزهای متفاوت کورتیکواستروئیدها در برابر دارونما استفاده کردند. در متاآنالیز برای ارزیابی حدت بینایی، خطر نسبی (RR) در یک ماه معادل 1.00 (95% فاصله اطمینان (CI) 0.82 تا 1.23؛ 398 شرکت‌کننده)؛ در شش ماه معادل 0.92 (95% CI؛ 0.77 تا 1.11؛ 355 شرکت‌کننده)؛ و در یک سال 0.93 (95% CI؛ 0.70 تا 1.24؛ 368 شرکت‌کننده) گزارش شد. در متاآنالیزهای دو کارآزمایی که کورتیکواستروئیدها را با دوز کلی بیش از 3000 میلی‌گرم به صورت داخل-وریدی ارزیابی کردند، RR حدت بینایی طبیعی (تعریف شده به عنوان فراکشن Snellen حدود 20/20 یا معادل آن) در گروه کورتیکواستروئیدهای داخل-وریدی در مقایسه با گروه دارونما 1.05 (95% CI؛ 0.88 تا 1.26؛ 346 شرکت‌کننده) در شش ماه بود. RR برای حساسیت کنتراست در محدوده طبیعی برای مقایسه مشابه معادل 1.11 در شش ماه پیگیری (95% CI؛ 0.92 تا 1.33؛ 346 شرکت‌کننده) گزارش شد. RR برای میدان بینایی طبیعی در این مقایسه 1.08 در شش ماه (95% CI؛ 0.96 تا 1.21؛ 346 شرکت‌کننده) و 1.01 در یک سال (95% CI؛ 0.86 تا 1.19؛ 316 شرکت‌کننده) بود. چهار کارآزمایی عوارض جانبی را گزارش کردند که عمدتا مربوط به نشانه‌های گوارشی و اختلال خواب بود؛ یک کارآزمایی عارضه جانبی خفیف آکنه را گزارش کرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.