ใจความสำคัญ
• การศึกษาในการทบทวนนี้ชี้ให้เห็นว่าการฉีดวัคซีนป้องกันการติดเชื้อไวรัสทางเดินหายใจ (RSV) ในระหว่างตั้งครรภ์ช่วยลดการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลที่เกี่ยวข้องกับ RSV ในทารก
• ผลการวิจัยพบว่าการฉีดวัคซีน RSV ในระหว่างตั้งครรภ์มีผลกระทบเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อความเสี่ยงของความพิการแต่กำเนิดในทารก และอาจมีผลกระทบเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อความเสี่ยงต่อการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์
• การวิจัยในอนาคตในด้านนี้ควรมุ่งเน้นไปที่ผลของการฉีดวัคซีน RSV ระหว่างตั้งครรภ์ต่อความเสี่ยงของการคลอดก่อนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์ การเสียชีวิตของทารก การคลอดทารกไม่มีขีพ และการเสียชีวิตของมารดา
โรคทางเดินหายใจจากการติดเชื้อ RSV คืออะไร
RSV เป็นสาเหตุที่พบบ่อยของการติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนล่าง (การติดเชื้อในปอดหรือทางเดินหายใจใต้กล่องเสียง) ในทารก ในปี 2019 เด็กอายุต่ำกว่า 5 ปีประมาณ 33 ล้านคนติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนล่างที่เกิดจากไวรัสชนิดนี้ RSV สามารถแพร่กระจายผ่านละอองในอากาศหรือผ่านการสัมผัสโดยตรง เด็กที่เป็นโรค RSV อาจมีอาการเล็กน้อย เช่น ไอ น้ำมูกไหล และมีไข้ อย่างไรก็ตาม โรคนี้สามารถลุกลามไปสู่โรคหลอดลมฝอยอักเสบหรือโรคปอดบวมได้ ทุกปี ทารก 3.6 ล้านคนทั่วโลกต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลด้วยโรค RSV ขั้นรุนแรง และมีผู้เสียชีวิตจำนวนมาก เด็กทารกอายุต่ำกว่า 6 เดือน โดยเฉพาะทารกแรกเกิด มีความเสี่ยงต่อโรค RSV รุนแรงเป็นพิเศษ เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันยังไม่พัฒนาเต็มที่
การฉีดวัคซีนมารดาคืออะไร
โดยปกติในระหว่างตั้งครรภ์ รกจะส่งแอนติบอดีจากกระแสเลือดของมารดาไปยังทารกในครรภ์ การฉีดวัคซีนระหว่างตั้งครรภ์มีเป้าหมายเพื่อเพิ่มระดับแอนติบอดีในมารดา ด้วยวิธีนี้ แอนติบอดีในปริมาณที่มากขึ้นจะถูกถ่ายโอนไปยังทารกในครรภ์ ทำให้เกิดภูมิคุ้มกันแบบรับมาชั่วคราว
เราต้องการค้นหาอะไร
เราต้องการทราบว่าการฉีดวัคซีน RSV ในระหว่างตั้งครรภ์ดีกว่าการไม่ได้รับการรักษาหรือได้รับยาหลอก (การรักษาหลอก) เพื่อป้องกันการเข้ารักษาในโรงพยาบาลที่เกี่ยวข้องกับโรค RSV ในทารกหรือไม่ นอกจากนี้เรายังต้องการทราบว่าการฉีดวัคซีน RSV ในระหว่างตั้งครรภ์ปลอดภัยสำหรับมารดาและทารกหรือไม่ โดยพิจารณาว่ามีผลกระทบต่อการจำกัดการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ การคลอดบุตรไม่มีชีวิต การเสียชีวิตของมารดา การคลอดก่อนกำหนด ความพิการแต่กำเนิด และการเสียชีวิตของทารกหรือไม่
เราทำอะไรบ้าง
เราค้นหาการศึกษาที่เปรียบเทียบการฉีดวัคซีน RSV กับการไม่มีการรักษาหรือยาหลอกในระหว่างตั้งครรภ์ เราเปรียบเทียบและสรุปผลลัพธ์ และให้คะแนนความเชื่อมั่นของเราในหลักฐาน โดยพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ เช่น วิธีการศึกษา
ผู้วิจัยค้นพบอะไรบ้าง
เราพบการศึกษา 6 ฉบับที่เปรียบเทียบการฉีดวัคซีน RSV กับยาหลอกในสตรีมีครรภ์ทั้งหมด 17,991 ราย การศึกษาใช้เวลาระหว่าง 90 วันถึง 365 วันและเกิดขึ้นในหลายประเทศทั่วโลก (สหรัฐอเมริกาเป็นประเทศที่พบมากที่สุด) การศึกษาทั้งหมดได้รับทุนจากบริษัทยา สตรีตั้งครรภ์มีอายุถึง 49 ปี ระยะเวลาในการฉีดวัคซีนแตกต่างกันไปตั้งแต่ 24 สัปดาห์ถึง 36 สัปดาห์ของการตั้งครรภ์
หลักฐานจากการศึกษา 4 ฉบับแสดงให้เห็นว่าการฉีดวัคซีน RSV ระหว่างตั้งครรภ์ช่วยลดจำนวนทารกที่ต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลด้วยโรค RSV สำหรับสตรีตั้งครรภ์ทุกๆ 1,000 รายที่ได้รับการฉีดวัคซีน ทารก 11 รายจะเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลด้วยโรค RSV เทียบกับทารก 22 รายสำหรับสตรีทุกๆ 1,000 รายที่ได้รับยาหลอก
หลักฐานจากการศึกษา 4 ฉบับแสดงให้เห็นว่าการฉีดวัคซีน RSV มีผลกระทบเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อความเสี่ยงของความพิการแต่กำเนิด และอาจมีผลกระทบเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อความเสี่ยงของการจำกัดการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ ไม่มีความกังวลด้านความปลอดภัยเกี่ยวกับความเสี่ยงของการคลอดบุตรไม่มีชีวิต(ตายคลอด) การเสียชีวิตของมารดา และการเสียชีวิตของทารก แต่ผลลัพธ์เหล่านี้มีความแน่นอนน้อยกว่า การฉีดวัคซีน RSV ในระหว่างตั้งครรภ์อาจเพิ่มความเสี่ยงของการคลอดก่อนกำหนด แต่ผลลัพธ์ที่ได้ยังไม่แน่นอนอย่างมาก จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมเพื่อให้ผลลัพธ์ที่ชัดเจนยิ่งขึ้นและตรวจสอบสาเหตุที่เป็นไปได้
ข้อจำกัดของหลักฐานคืออะไร
เรามั่นใจว่าการฉีดวัคซีน RSV ระหว่างตั้งครรภ์ช่วยลดการนอนโรงพยาบาลทารกและไม่ทำให้ความพิการแต่กำเนิดเพิ่มขึ้น เรามีความมั่นใจน้อยลงในการค้นพบอื่นๆ เนื่องจากการศึกษาบางเรื่องได้รับการดำเนินการไม่ดี และหลักฐานอยู่บนพื้นฐานของเหตุการณ์เพียงไม่กี่เหตุการณ์เท่านั้น
หลักฐานนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน
หลักฐานเป็นปัจจุบันถึงวันที่ 27 กรกฎาคม 2023
Read the full abstract
Respiratory syncytial virus (RSV) เป็นสาเหตุสำคัญของการติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนล่าง (lower respiratory tract infections; LRTIs) ในทารก การฉีดวัคซีน RSV ของมารดาเป็นกลยุทธ์การป้องกันที่น่าสนใจอย่างยิ่ง เนื่องจากอาจส่งผลกระทบอย่างมากต่อภาระโรค RSV ในทารก ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา การพัฒนาทางคลินิกของวัคซีน RSV สำหรับมารดาได้ก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็ว
วัตถุประสงค์
เพื่อประเมินประสิทธิภาพและความปลอดภัยของการฉีดวัคซีนป้องกันเชื้อไวรัส RSV ของมารดาเพื่อป้องกันโรค RSV ในทารก
วิธีการสืบค้น
เราสืบค้นฐานข้อมูล Cochrane Pregnancy and Childbirth's Trials Register และฐานข้อมูลการทดลองอื่นๆ อีก 2 รายการในวันที่ 21 ตุลาคม 2022 เราปรับปรุงการค้นหาเมื่อวันที่ 27 กรกฎาคม 2023 เมื่อเราค้นหา MEDLINE, Embase, CENTRAL, CINAHL และทะเบียนการทดลอง 2 รายการ เราค้นหารายงานการประชุมและรายการอ้างอิงของบทความที่ดึงมาเพื่อหาการศึกษาเพิ่มเติม ไม่มีข้อจำกัดด้านภาษาในการค้นหาของเรา
เกณฑ์การคัดเลือก
เรารวมการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มเปรียบเทียบ (randomised controlled trials; RCTs) ที่เปรียบเทียบการฉีดวัคซีน RSV ของมารดากับยาหลอกหรือการไม่มีมาตรการใดๆ ในสตรีตั้งครรภ์ทุกช่วงอายุ ผลลัพธ์หลักคือการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลด้วยโรค RSV ที่ได้รับการยืนยันทางคลินิกหรือได้รับการยืนยันจากห้องปฏิบัติการในทารก ผลลัพธ์รองครอบคลุมผลลัพธ์ที่ไม่พึงประสงค์ของการตั้งครรภ์ (การจำกัดการเจริญเติบโตในมดลูก การคลอดบุตรไม่มีชีวิต และการเสียชีวิตของมารดา) และผลลัพธ์ที่ไม่พึงประสงค์ของทารก (การคลอดก่อนกำหนด ความผิดปกติแต่กำเนิด และการเสียชีวิตของทารก)
การรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล
นักวิจัยปฏิบัติตามวิธีการมามาตรฐานของ Cochrane และประเมินความเชื่อของหลักฐานโดยใช้ GRADE
ผลการวิจัย
เรารวบรวม RCTs 6 ฉบับ (รายงานการศึกษา 25 ฉบับ) ที่เกี่ยวข้องกับสตรีตั้งครรภ์ 17,991 ราย
สิ่งแทรกแซงคือวัคซีนโปรตีน RSV pre-F protein ในการศึกษา 4 ฉบับ และวัคซีนอนุภาคนาโนโปรตีน RSV F ในการศึกษา 2 ฉบับ ในการศึกษาทั้งหมด ตัวเปรียบเทียบคือยาหลอก (น้ำเกลือ บัฟเฟอร์สำหรับผสมสูตร หรือน้ำปราศจากเชื้อ) เราตัดสินการศึกษา 4 ฉบับที่มีความเสี่ยงโดยรวมของอคติต่ำ และการศึกษา 2 ฉบับที่มีความเสี่ยงสูงโดยรวม (สาเหตุหลักมาจากอคติในการคัดเลือก) การศึกษาทั้งหมดได้รับทุนจากบริษัทยา
การฉีดวัคซีน RSV ของมารดาเปรียบเทียบกับยาหลอกช่วยลดจำนวนทารกที่เข้ารักษาในโรงพยาบาลด้วยโรค RSV ที่ได้รับการยืนยันจากห้องปฏิบัติการ (อัตราส่วนความเสี่ยง (RR) 0.50, 95% ช่วงความเชื่อมั่น (CI) 0.31 ถึง 0.82; RCTs 4 ฉบับ, ทารก 12,216 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นสูง) จากความเสี่ยงสัมบูรณ์ด้วยยาหลอกที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล 22 ครั้งต่อทารก 1000 คน ผลลัพธ์ของเราแสดงให้เห็นว่าการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลน้อยลง 11 ครั้งต่อทารก 1000 คนจากสตรีตั้งครรภ์ที่ได้รับวัคซีน (น้อยกว่า 15 ถึงน้อยกว่า 4) ไม่มีการศึกษาใดรายงานการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลของทารกด้วยโรค RSV ที่ได้รับการยืนยันทางคลินิก
การฉีดวัคซีน RSV ของมารดาเมื่อเปรียบเทียบกับยาหลอกมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อความเสี่ยงของความผิดปกติแต่กำเนิด (RR 0.96, 95% CI 0.88 ถึง 1.04; 140 ต่อ 1000 เมื่อใช้ยาหลอก, น้อยกว่า 5 ต่อ 1000 ด้วยการฉีดวัคซีน RSV (น้อยกว่า 17 ถึง 6 มากกว่า); 4 RCTs, ทารก 12,304 ราย; หลักฐานความเชื่อมั่นสูง) การฉีดวัคซีน RSV ของมารดาน่าจะมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อความเสี่ยงของการจำกัดการเติบโตของทารกในครรภ์ (RR 1.32, 95% CI 0.75 ถึง 2.33; 3 ต่อ 1000 เมื่อใช้ยาหลอก, มากกว่า 1 ต่อ 1000 ด้วยการฉีดวัคซีน RSV (น้อยกว่า 1 ถึง มากกว่า 4 ); 4 RCT, สตรีมีครรภ์ 12,545 ราย; หลักฐานความเชื่อมั่นปานกลาง) การฉีดวัคซีน RSV ของมารดาอาจมีผลกระทบเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อความเสี่ยงของทารกตายคลอด (RR 0.81, 95% CI 0.38 ถึง 1.72; 3 ต่อ 1000 ในกลุ่มยาหลอก ไม่มีความแตกต่างกับการฉีดวัคซีน RSV (น้อยกว่า 2 ถึง มากกว่า 3 ); 5 RCTs, สตรีมีครรภ์ 12,652 ราย )
อาจมีสัญญาณความปลอดภัยที่รับควรได้รับการตรวจสอบเพิ่มเติมเกี่ยวกับการคลอดก่อนกำหนด ผลลัพธ์นี้อาจมีแนวโน้มมากขึ้นด้วยการฉีดวัคซีน RSV ของมารดา แม้ว่า 95% CI จะรวมการไม่มีผลใดๆ และหลักฐานมีความไม่แน่นอนมาก (RR 1.16, 95% CI 0.99 ถึง 1.36; RCTs 6 ฉบับ, ทารก 17,560 ราย; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) จากความเสี่ยงสัมบูรณ์ของการคลอดก่อนกำหนด 51 รายต่อทารก 1000 รายจากสตรีตั้งครรภ์ที่ได้รับยาหลอก อาจมีทารกมากกว่า 8 รายต่อทารก 1000 รายจากสตรีตั้งครรภ์ที่ได้รับวัคซีน RSV (น้อยกว่า 1 ถึง มากถึง 18 ราย)
มีการเสียชีวิตของมารดา 1 รายในกลุ่มที่ได้รับวัคซีน RSV และไม่มีเลยในกลุ่มที่ได้รับยาหลอก การวิเคราะห์อภิมานของเราชี้ให้เห็นว่าการฉีดวัคซีน RSV เมื่อเทียบกับยาหลอกอาจมีผลกระทบเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อความเสี่ยงของการเสียชีวิตของมารดา (RR 3.00, 95% CI 0.12 ถึง 73.50; RCTs 3 ฉบับ, สตรีมีครรภ์ 7977 ราย; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) ผลของการฉีดวัคซีน RSV ของมารดาต่อความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตของทารกมีความไม่แน่นอนอย่างมาก (RR 0.81, 95% CI 0.36 ถึง 1.81; RCTs 6 ฉบับ, ทารก 17,589 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก)
ข้อสรุปของผู้วิจัย
ข้อค้นพบจากการทบทวนนี้ชี้ให้เห็นว่าการฉีดวัคซีน RSV ของมารดาช่วยลดการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลด้วย RSV ที่ได้รับการยืนยันจากห้องปฏิบัติการในทารก ไม่มีข้อกังวลด้านความปลอดภัยเกี่ยวกับการจำกัดการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์และความผิดปกติแต่กำเนิด เราต้องระมัดระวังในการสรุปผลด้านความปลอดภัยอื่นๆ เนื่องจากมีความเชื่อมั่นของหลักฐานต่ำและต่ำมาก หลักฐานที่มีอยู่ในปัจจุบันชี้ให้เห็นว่าการฉีดวัคซีน RSV อาจมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อการคลอดบุตรที่ไม่มีชีวิต การเสียชีวิตของมารดา และการเสียชีวิตของทารก (แม้ว่าหลักฐานการเสียชีวิตของทารกจะยังไม่ชัดเจนอย่างมากก็ตาม) อย่างไรก็ตาม อาจมีสัญญาณความปลอดภัยที่ต้องมีการตรวจสอบเพิ่มเติมเกี่ยวกับการคลอดก่อนกำหนด สาเหตุนี้เกิดจากข้อมูลจากการทดลองหนึ่งเรื่องซึ่งยังไม่เผยแพร่อย่างสมบูรณ์
หลักฐานจะได้รับการปรับปรุงให้ดีขึ้นมากโดย RCTs จำนวนมากขึ้นที่มีขนาดตัวอย่างจำนวนมากและการศึกษาเชิงสังเกตที่ออกแบบมาอย่างดีพร้อมการติดตามผลในระยะยาวสำหรับการประเมินผลลัพธ์ด้านความปลอดภัย การศึกษาในอนาคตควรมุ่งเป้าไปที่การใช้มาตรการผลลัพธ์มาตรฐาน รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับวัคซีนที่ใช้ร่วมกัน และแบ่งกลุ่มข้อมูลตามช่วงเวลาของการฉีดวัคซีน อายุครรภ์ที่เกิด เชื้อชาติ และสภาพแวดล้อมทางภูมิศาสตร์
แปลโดย แพทย์หญิงวิลาสินี หน่อแก้ว โรงพยาบาลมะเร็งอุบลราชธานี Edit โดย พ.ญ. ผกากรอง ลุมพิกานนท์ 8 เมษายน 2025
