ใจความสำคัญ
หลักฐานในปัจจุบันชี้ให้เห็นว่าการเก็บหลอดเลือดดำ azygos ไว้ระหว่างการผ่าตัดซ่อมแซมหลอดอาหารอุดตันอาจส่งผลให้ความเสี่ยงต่อการเสียชีวิต ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง การรั่วไหลจากบริเวณการซ่อมหลอดอาหาร (การรั่วไหลของ anastomosis) และการติดเชื้อรุนแรงหรือการติดเชื้อในทรวงอก ลดลงเมื่อใช้แนวทางการผ่าตัดหน้าอกแบบเปิด (thoracotomy)
จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติม เนื่องจากผลการทบทวนวรรณกรรมนี้อาจไม่สามารถนำไปใช้ได้กับทารกแรกเกิดที่มีภาวะหลอดอาหารตีบแต่กำเนิดทุกคน
โรคหลอดอาหารตีบตันคืออะไร
โรคหลอดอาหารตีบตันคือการที่หลอดอาหาร (ท่อที่เชื่อมต่อช่องปากกับกระเพาะอาหาร) ขาดความต่อเนื่องกัน เป็นหนึ่งในความผิดปกติแต่กำเนิด (ตั้งแต่เกิด) ที่เป็นอันตรายถึงชีวิตที่พบบ่อยที่สุด บ่อยครั้งยังมีการเชื่อมต่อ (fistula) ระหว่างหลอดอาหารและหลอดลมด้วย
โรคหลอดอาหารตีบตันรักษาอย่างไร
การรักษาภาวะหลอดอาหารตีบตันทำได้โดยการผ่าตัด ประกอบด้วยการเชื่อมต่อหลอดอาหารทั้งสองส่วนเข้าด้วยกัน ('end-to-end anastomosis') เพื่อสร้างความต่อเนื่องของหลอดอาหารขึ้นมาใหม่ หากมีการเชื่อมต่อ (connection) ก็จะทำการผ่าตัดเอาออกเช่นกัน ในการผ่าตัดเปิดทรวงอกแบบคลาสสิก หลอดเลือดดำ Azygos ซึ่งเป็นหลอดเลือดดำหลักที่ระบายออกจากหลอดอาหารและโครงสร้างโดยรอบ อาจต้องผ่าตัดปิดหรือคงสภาพไว้ เหตุผลในการผ่าตัดปิดเส้นเลือด azygos อย่างถาวร (การผูกเส้นเลือด) คือเพื่อให้มองเห็นได้ชัดเจนขึ้นและช่วยปกป้องโครงสร้างทางกายวิภาคอื่นๆ ในระหว่างการผ่าตัด เหตุผลในการเก็บเส้นเลือดไว้คือเพื่อให้เลือดไหลเวียนเพียงพอและข่วยการหายของแผลหลังการผ่าตัด ไม่มีข้อตกลงที่ชัดเจนว่าแนวทางใดดีกว่า
ทำไมการทบทวนวรรณกรรมนี้จึงสำคัญ
แม้ว่าภาวะหลอดอาหารตีบจะเป็นหนึ่งในความผิดปกติแต่กำเนิดที่คุกคามชีวิตที่พบได้บ่อยที่สุด แต่ภาวะนี้ก็ยังคงพบได้น้อย การเปรียบเทียบและการรวมผลลัพธ์จากการศึกษาที่มีอยู่ (meta-analysis) ถือเป็นสิ่งสำคัญในการสรุปหลักฐานที่มีอยู่ให้เพียงพอ เป็นส่วนหนึ่งของการค้นหาวิธีการรักษาที่ดีที่สุดอย่างต่อเนื่อง ในปัจจุบันยังไม่มีความเห็นพ้องต้องกันโดยทั่วไปว่าการปิดเส้นเลือด Azygos เป็นประจำจะมีประโยชน์หรือไม่ การวิเคราะห์การศึกษาในเรื่องนี้ทั้งหมดอาจช่วยเพิ่มน้ำหนักให้กับคำแนะนำในอนาคตที่การศึกษาเพียงกรณีเดียวอาจทำไม่ได้
เราต้องการค้นหาอะไร
เราอยากจะประเมินประโยชน์และอันตรายของการเก็บเส้นเลือด azygos ไว้เมื่อเทียบกับการปิดเส้นเลือดในระหว่างการผ่าตัดซ่อมแซมหลอดอาหารตีบแต่กำเนิดโดยใช้วิธีการผ่าตัดเปิดทรวงอก
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เราต้องการศึกษาว่า วิธีการ (การปิดหลอดเลือดดำ azygos) มีผลในเชิงบวกหรือเชิงลบต่อการอยู่รอดโดยรวม การเกิดผลข้างเคียงที่ร้ายแรง (เป็นอันตราย) การรั่วของรอยต่อ การติดเชื้อ การตีบของหลอดอาหาร (หลอดอาหารตีบแคบ) หรือการเกิดซ้ำของการเชื่อมต่อระหว่างหลอดลมและหลอดอาหาร (การเชื่อมต่อที่ผิดปกติระหว่างหลอดลมและหลอดอาหาร)
เราทำอะไรไปบ้าง
เราค้นหาการศึกษาในเด็กแรกเกิดที่มีหลอดอาหารตีบแต่กำเนิด (โดยผู้เข้าร่วมได้รับมอบหมายให้เข้ากลุ่มการรักษาแบบสุ่ม) ซึ่งเปรียบเทียบการเก็บหลอดเลือดดำ azygosไว้กับการปิดหลอดเลือดระหว่างการผ่าตัดซ่อมแซมในขั้นต้น
เราได้เปรียบเทียบและสรุปผลการศึกษา และให้คะแนนความเชื่อมั่นของเราต่อหลักฐาน โดยพิจารณาจากขนาดของการศึกษา และวิธีการออกแบบ ดำเนินการ และรายงาน
เราพบอะไร
เราพบการศึกษา 6 ฉบับที่ตรงตามเกณฑ์การรวมของเรา โดยมีผู้เข้าร่วมทั้งหมด 390 ราย เราสามารถประเมินผลลัพธ์เบื้องต้นของเราได้ ได้แก่ การเสียชีวิตจากสาเหตุทั้งหมด ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง และการรั่วของช่องต่อ (การรั่วจากบริเวณผ่าตัด) รวมถึงผลลัพธ์รองของเรา ได้แก่ การติดเชื้อรุนแรงหรือการติดเชื้อในทรวงอกและการตีบของหลอดอาหาร การศึกษาทั้ง 6 ฉบับไม่ได้ประเมินการเกิดซ้ำของรูรั่วระหว่างหลอดลมและหลอดอาหาร
การศึกษาทั้งหมดดำเนินการในศูนย์เดียวในอินเดีย อิหร่าน และอียิปต์ การศึกษาทั้งหมดศึกษาเฉพาะแนวทางการผ่าตัดเปิดทรวงอกโดยเฉพาะ และผู้เข้าร่วมทุกรายมีช่องเปิดระหว่างหลอดลมและหลอดอาหารด้วย
เมื่อเรานำผลการศึกษาต่างๆ มารวมกัน พบว่าการเก็บหลอดเลือดดำ azygos ไว้อาจลดอัตราการเสียชีวิต ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง และการรั่วไหลของการต่อได้อย่างมาก เมื่อเปรียบเทียบกับการผูกหลอดเลือดดำ azygos ในทารกแรกเกิดที่เข้ารับการผ่าตัดซ่อมแซมหลอดอาหารตีบแต่กำเนิดในขั้นต้น การรวมผลการศึกษาสำหรับผลลัพธ์รองของเราแสดงให้เห็นว่าการเก็บหลอดเลือดดำ azygos ไว้อาจส่งผลให้การติดเชื้อรุนแรงหรือการติดเชื้อในทรวงอกลดลงอย่างมาก ในขณะที่ผลต่อการตีบของหลอดอาหารยังไม่ชัดเจน
ข้อจำกัดของหลักฐานคืออะไร
ความเชื่อมั่นของเรามีต่อหลักฐานอยู่ในระดับต่ำ (สำหรับอัตราการเสียชีวิตและการรั่วไหลของรอยต่อ) ไปจนถึงต่ำมาก (สำหรับภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง การติดเชื้อรุนแรงหรือการติดเชื้อในทรวงอก และการตีบของหลอดอาหาร) ทั้งนี้เนื่องจากการศึกษาทั้ง 6 ฉบับ ที่รวมอยู่นั้นมีความเสี่ยงของการมีอคติ (กล่าวคือ ได้รับการออกแบบในลักษณะที่ผลการศึกษาอาจเบี่ยงเบนได้) นอกจากนี้ การศึกษาที่รวมอยู่มีผู้เข้าร่วมเพียงไม่กี่คน ซึ่งอาจนำไปสู่ผลลัพธ์ที่ไม่แม่นยำ
ข้อสุดท้าย การศึกษาได้สำรวจเพียงวิธีการผ่าตัดเปิดทรวงอกแบบคลาสสิกเท่านั้น นอกจากนี้ ยังไม่ได้รวมผู้ป่วยที่มีอาการหลอดอาหารตีบแบบอื่นๆ เช่น ผู้ที่มีความผิดปกติอื่นๆร่วมด้วย หรือเด็กที่คลอดก่อนกำหนด
หลักฐานนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน
หลักฐานเป็นปัจจุบันถึงเดือนพฤษภาคม 2024
Read the full abstract
โรคหลอดอาหารตีบตันเป็นความผิดปกติแต่กำเนิดที่คุกคามชีวิตซึ่งพบได้บ่อยที่สุด และหมายถึงการที่หลอดอาหารขาดความต่อเนื่อง โดยมีหรือไม่มีรูเปิดไปยังหลอดลมหรือหลอดลมฝอย การรักษาขั้นสุดท้ายคือ การผ่าตัดผูกรูรั่วหากมี และทำการต่อหลอดอาหารทั้งสองข้างเข้าด้วยกันแบบปลายต่อปลาย เพื่อสร้างความต่อเนื่องของหลอดอาหารขึ้นมาใหม่ ในระหว่างขั้นตอนนี้ ศัลยแพทย์อาจเลือกที่จะผูกหรือเก็บหลอดเลือดดำ azygos ไว้ ซึ่งเป็นหลอดเลือดดำหลักของหลอดอาหารและโครงสร้างโดยรอบ แต่ยังไม่มีความเห็นที่แน่ชัดเกี่ยวกับเรื่องนี้
วัตถุประสงค์
เพื่อประเมินประโชย์และอันตรายของการเก็บหลอดเลือดดำ azygos ไว้เทียบกับการผูกหลอดเลือดดำ azygos ในระหว่างการผ่าตัดซ่อมแซมเบื้องต้นของภาวะหลอดอาหารตีบแต่กำเนิด
วิธีการสืบค้น
เราได้ค้นหาการทดลองจาก Cochrane Gut Specialized Register, Cochrane Central Register of Controlled Trials (CENTRAL) ผ่านทาง Ovid Evidence-Based Medicine Reviews Database (EBMR), MEDLINE, Embase และ CINAHL (Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature) นอกจากนี้ เรายังดำเนินการค้นหาในเว็บไซต์ ClinicalTrials.gov, LILACS, Science Citation Index Expanded และ Conference Proceedings Citation Index – Science (Web of Science) และ International Clinical Trials Registry Platform (ICTRP) ขององค์การอนามัยโลก (WHO) อีกด้วย เราค้นหาฐานข้อมูลทั้งหมดตั้งแต่เริ่มก่อตั้งจนถึงวันที่ 22 พฤษภาคม 2024 โดยไม่มีข้อจำกัดเกี่ยวกับภาษาของการเผยแพร่
เกณฑ์การคัดเลือก
เราได้รวมการทดลองทางคลินิกแบบสุ่ม (RCT) ที่ประเมินการเก็บหลอดเลือดดำ azygos ไว้ เทียบกับการผูกหลอดเลือดดำ azygos ในระหว่างการผ่าตัดซ่อมแซมหลักของภาวะหลอดอาหารตีบแต่กำเนิดในทารกที่มีอายุน้อยกว่า 3 เดือน
การรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล
ผู้ประพันธ์การทบทวนวรรณกรรมสองคนคัดกรองชื่อเรื่องและบทคัดย่ออย่างเป็นอิสระจากกัน คัดกรองรายงานฉบับเต็มที่เกี่ยวข้อง และเลือก RCTs เพื่อรวมไว้ เราบันทึกกระบวนการการเลือกไว้ในแผนภาพ PRISMA เราประเมินความเสี่ยงของการมีอคติ ของการศึกษาที่รวมอยู่ (โดยใช้ RoB 2) และ ความเชื่อมั่นของหลักฐาน (โดยใช้แนวทาง GRADE) ตาม Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions เราได้ติดต่อกับผู้ประพันธ์การศึกษาหากข้อมูลขาดหายไปหรือไม่ชัดเจน
ผลการวิจัย
การทดลอง 6 ฉบับตรงตามเกณฑ์การรวม ซึ่งรวมผู้เข้าร่วมทั้งหมด 390 ราย เราสามารถประเมินผลลัพธ์หลักทั้งหมดของเรา: การเสียชีวิตจากทุกสาเหตุ เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่ร้ายแรง และการรั่วของหลอดอาหารที่ต่อ ตลอดจนผลลัพธ์รองสองในสามของเรา: ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดหรือเยื่อบุช่องกลางทรวงอกอักเสบ และหลอดอาหารตีบ อย่างไรก็ตาม การทดลองทั้ง 6 ฉบับไม่ได้ประเมินการเกิดซ้ำของฟิสทูล่าของหลอดลมและหลอดอาหาร การทดลองทั้งหมดมีข้อกังวลบางประการหรือ ความเสี่ยงของการมีอคติสูง และ ความเชื่อมั่นของหลักฐานสำหรับผลลัพธ์ทั้งหมดอยู่ในระดับต่ำหรือต่ำมาก
Meta-analyses แสดงให้เห็นว่าการเก็บหลอดเลือดดำ azygos ไว้อาจส่งผลให้มีการลดอัตราการเสียชีวิตได้มาก (risk ratio (RR) 0.44, ช่วงความเชื่อมั่น 95% (CI) 0.26 ถึง 0.73; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่ร้ายแรง (RR 0.33, ช่วงความเชื่อมั่น 95% (CI) 0.21 ถึง 0.50; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) และการรั่วของการต่อ (RR 0.44, ช่วงความเชื่อมั่น 95% 0.26 ถึง 0.76; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) เมื่อเปรียบเทียบกับการผูกหลอดเลือดดำ azygos ในทารกแรกเกิดที่เข้ารับการผ่าตัดซ่อมแซมหลอดอาหารตีบแต่กำเนิดในขั้นต้น Meta-analysis ของผลลัพธ์รองของเราแสดงให้เห็นว่าการเก็บหลอดเลือดดำ azygos ไว้อาจส่งผลให้ภาวะ mediastinitis หรือภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดลดลงอย่างมาก (RR 0.34, 95% CI 0.21 ถึง 0.53; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) มีรายงานการตีบแคบของหลอดอาหารในการศึกษาเพียง 2 ฉบับ มีผู้เข้าร่วม 114 รายเท่านั้น ผลต่อการตีบแคบของหลอดอาหารยังไม่ชัดเจน (RR 0.75, 96% CI 0.35 ถึง 1.63; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) แต่หลักฐานยังคงไม่เชื่อมั่นมาก
ข้อสรุปของผู้วิจัย
หลักฐานในปัจจุบันชี้ให้เห็นว่าการเก็บหลอดเลือดดำ Azygos ไว้ระหว่างการผ่าตัดซ่อมแซมหลักสำหรับภาวะหลอดอาหารตีบอาจส่งผลให้มีการลดอัตราการเสียชีวิตโดยรวม อาการไม่พึงประสงค์ที่ร้ายแรง การรั่วของรอยต่อ และภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดหรือภาวะช่องกลางทรวงอกอักเสบได้อย่างมาก ไม่มีข้อมูลใดๆ ที่แลดงว่าการผูกเส้นเลือด Azygos เป็นประจำนั้นมีประโยชน์ อย่างไรก็ตาม หลักฐานทั้งหมดมีความเชื่อมั่นต่ำถึงต่ำมาก
จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติม เนื่องจากผลการทบทวนวรรณกรรมนี้อาจไม่สามารถนำไปใช้ได้กับทารกแรกเกิดที่มีภาวะหลอดอาหารตีบแต่กำเนิดทุกคน
แปลโดย ศ.นพ.ภิเศก ลุมพิกานนท์ ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 3 กุมภาพันธ์ 2025 Edit โดย พ.ญ. ผกากรอง ลุมพิกานนท์ 8 เมษายน 2025