Kluczowe informacje

• Gry na konsolę wymagające od gracza wykonywania aktywności fizycznej, tzw. exergames (od exercise – ćwiczyć, game – gra komputerowa [przyp. tłum.]), mogą pomóc osobom z otępieniem i łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych poprawić zdolności umysłowe, takie jak uczenie się i zapamiętywanie, jednak nie mamy co do tego całkowitej pewności.

• Obecnie istnieje niewiele danych naukowych sugerujących, że u osób z otępieniem i łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych exergaming może poprawić zdolność chodzenia, utrzymywania równowagi lub radzenia sobie z wykonywaniem codziennych zadań, takich jak płacenie rachunków lub robienie zakupów.

Czym są otępienie i łagodne zaburzenia funkcji poznawczych?

Otępienie (demencja) to stan, w którym dochodzi do zmian w mózgu, które wpływają znacząco na zdolność danej osoby do zapamiętywania, myślenia i wykonywania codziennych czynności. Skutkiem tego może być trudność w zapamiętywaniu, planowaniu, koncentracji lub komunikacji. Zmiany te zwykle pogarszają się z czasem i mogą ostatecznie zakłócać codzienne funkcjonowanie.

Łagodne zaburzenia funkcji poznawczych obejmują pewne problemy z zapamiętywaniem i myśleniem, ale nie tak duże jak w przypadku otępienia. W późniejszym czasie mogą jednak doprowadzić do rozwoju otępienia. Pomimo tego, że osoby z łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych mogą mieć trudności z zapamiętywaniem rzeczy lub jasnym myśleniem, to nadal mogą radzić sobie z wykonywaniem codziennych zadań, takich jak płacenie rachunków, robienie zakupów czy utrzymywanie domu w czystości. Zasadniczo wiąże się to z pewnymi trudnościami z zapamiętywaniem i myśleniem, których nasilenie nie jest tak duże, jak w przypadku otępienia, jednak z czasem może ulec pogorszeniu.

Czym jest exergaming?

Obecnie nie ma wielu metod leczenia, które mogłyby spowolnić postępowanie chorób takich jak otępienie. Wiemy jednak, że pozostawanie aktywnym, zarówno fizycznie, jak i umysłowo przez całe życie, może zmniejszyć ryzyko wystąpienia otępienia w przyszłości. Niektórzy eksperci uważają, że zachęcanie do zachowania aktywności na oba te sposoby może pomóc złagodzić objawy otępienia i skutki łagodnych zaburzeń funkcji poznawczych. Obecnie, dzięki nowym technologiom, możemy korzystać z wirtualnej rzeczywistości i interaktywnych gier, zwanych exergames, aby zapewnić trening fizyczny i umysłowy. Exergaming może być dobrą opcją, ponieważ jest stosunkowo łatwy do wykorzystania w domu przez osoby starsze i może zwiększyć motywację.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy się dowiedzieć, czy korzystanie z exergames jest bardziej skuteczne niż niestosowanie aktywnego leczenia lub tradycyjne leczenie pod względem wpływu na poprawę zdolności fizycznych, umiejętności myślenia i zdolność do wykonywania codziennych zadań u osób z otępieniem i łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych.

Chcieliśmy również sprawdzić, czy granie w exergames ma jakiekolwiek skutki uboczne.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań, w których porównano osoby, które otrzymały interwencję exergamingową z osobami, które wzięły udział w innych terapiach. W niektórych badaniach porównywano osoby korzystające z exergamingu z osobami, które nie otrzymały żadnego specjalnego leczenia (np. po prostu odpoczywały) lub otrzymały leczenie, które według badań ma korzystny wpływ, takie jak ćwiczenia aerobowe lub trening mózgu. Tam, gdzie było to możliwe, połączyliśmy wyniki badań i oceniliśmy ich jakość na podstawie takich czynników, jak zastosowane metody i liczba uczestników z łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych lub otępieniem.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 11 badań. Opublikowano je w latach 2014–2023. 7 badań obejmowało 308 osób z łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych, a 5 badań obejmowało 228 uczestników z otępieniem. Jedno z badań obejmowało osoby z łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych i osoby z otępieniem.

Stwierdziliśmy, że u osób z otępieniem i łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych wykorzystanie exergames może pomóc poprawić umiejętności myślenia w porównaniu ze standardową opieką lub interwencjami, które nie wymagały dużej aktywności, ale nie w porównaniu z aktywnymi terapiami, o których wiemy, że przynoszą efekty.

Nie stwierdziliśmy, żeby wykorzystanie exergames u osób z otępieniem i łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych przyczyniło się do poprawy zdolności fizycznych, takich jak chodzenie czy utrzymywanie równowagi lub zdolności do wykonywania codziennych czynności, takich jak robienie zakupów.

Generalnie wydaje się, że wykorzystanie exergames może być bezpieczne u osób z otępieniem i łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych, jeśli odbywa się w kontrolowanym i nadzorowanym środowisku z udziałem pracowników ochrony zdrowia. Nie odnaleźliśmy danych naukowych na temat bezpieczeństwa korzystania z exergamingu przez osoby z otępieniem i łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych w środowisku domowym bez nadzoru.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Przyjrzeliśmy się, jak przeprowadzono te badania i stwierdziliśmy, że występowały w nich pewne problemy metodologiczne. Oznacza to, że musimy być ostrożni podczas interpretacji powyższych wyników. Jednym z powodów jest to, że badania nie obejmowały wielu uczestników.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane naukowe są aktualne do 22 grudnia 2023 r.