Najważniejsze informacje

- Wyniki sugerują, że na podstawie występowania pojedynczego objawu opisanego w tym przeglądzie nie można postawić właściwego rozpoznania choroby wywołanej przez koronawirus SARS-CoV-2 (COVID-19).

- Utratę zmysłu węchu lub smaku można traktować jako ,,czerwoną flagę” dla obecności COVID-19. Obecność kaszlu lub gorączki może być przydatna w identyfikacji osób, które mogą być chore na COVID-19. Występowanie tych objawów podmiotowych może być przydatne w celu skłonienia do wykonania dalszych badań.

- Potrzebujemy większej liczby badań, aby zbadać kombinację objawów podmiotowych oraz przedmiotowych wraz z innymi informacjami, takimi jak: historia ostatnich kontaktów lub odbytych podróży, stan szczepień u dzieci i dorosłych w wieku ≥65 lat.

Jakie są objawy podmiotowe lub przedmiotowe COVID-19?

Objawy podmiotowe to objawy odczuwane przez pacjentów. Objawy podmiotowe COVID-19 obejmują: kaszel, ból gardła, wysoką temperaturę, biegunkę, ból głowy, mięśni lub stawów, uczucie zmęczenia i utratę zmysłu węchu i smaku.

Objawy przedmiotowe są oceniane przez pracowników opieki zdrowotnej podczas badania klinicznego. Objawy te obejmują: dźwięki osłuchowe płuc, ciśnienie tętnicze, wysycenie krwi tlenem i częstotliwość rytmu serca.

Objawy przedmiotowe i podmiotowe COVID-19 mogą być istotne dla chorych. Dzięki rozpoznaniu takich objawów zarówno osoba chora, jak i osoby, z którymi miała kontakt wiedzą czy powinni wykonać szybki test antygenowy lub test PCR (badanie laboratoryjne), czy też poddać się izolacji domowej albo hospitalizacji.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Objawy podmiotowe i przedmiotowe COVID-19 są zróżnicowane i mogą wskazywać również na inne choroby, nie tylko na COVID-19. Chcieliśmy się dowiedzieć, jak dokładna jest diagnostyka choroby COVID-19 na podstawie oceny objawów podmiotowych i przedmiotowych. Interesowały nas osoby z podejrzeniem COVID-19, które udają się do swojego lekarza pierwszego kontaktu, w placówkach badań ambulatoryjnych lub w szpitalu.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań oceniających dokładność oceny objawów podmiotowych i przedmiotowych w rozpoznaniu COVID-19. Badania musiały być przeprowadzone zgodnie z ogólną praktyką medyczną, jedynie w praktyce szpitalnej lub ambulatoryjnej. Uwzględniliśmy tylko badania osób przebywających w szpitalu, jeżeli objawy podmiotowe i przedmiotowe zostały stwierdzone podczas przyjęcia do szpitala, np. przez oddział ratunkowy.

Czego się dowiedzieliśmy?

Do tego przeglądu włączyliśmy 42 badania, obejmujące łącznie 52 608 osób. W badaniach oceniano objawy podmiotowe i przedmiotowe występujące osobno lub jednocześnie. 35 badań przeprowadzono na oddziałach ratunkowych lub w ambulatoryjnych ośrodkach badawczych COVID-19 (46 878 uczestników), 3 badania w podstawowej opiece zdrowotnej (1230 uczestników), 2 badania w szpitalach dziecięcych (493 pacjentów w placówkach zamkniętych i ambulatoryjnych) oraz 2 badania w domach opieki (4007 uczestników). Badania przeprowadzono w 18 krajach na całym świecie. 23 badania przeprowadzono w Europie, 8 w Ameryce Północnej, 5 w Azji, 3 w Ameryce Południowej i 3 w Australii. Nie znaleźliśmy żadnych badań przeprowadzonych w Afryce. 3 spośród włączonych do przeglądu badań koncentrowało się na dzieciach, a tylko 1 na dorosłych w wieku ≥65 lat.

W większości badań nie dokonano wyraźnego rozróżnienia między łagodną i ciężką postacią COVID-19, dlatego wyniki dla łagodnej, umiarkowanej i ciężkiej choroby przedstawiamy łącznie.

W niewielu badaniach raportowano poszczególne objawy przedmiotowe jako testy diagnostyczne, dlatego skupiamy się głównie na wartości diagnostycznej objawów podmiotowych. Najczęściej zgłaszanymi objawami podmiotowymi były: kaszel, gorączka, duszność i ból gardła.

Według badań uwzględnionych w niniejszym przeglądzie, w grupie 1000 osób z podejrzeniem COVID-19, 270 badanych (27%) rzeczywiście miałoby COVID-19, a około 567 osób miałoby kaszel. Spośród tych 567, 168 osób w rzeczywistości miałoby COVID-19. Spośród 433 osób, u których nie występuje kaszel, 102 chorowałyby na COVID-19. W tej samej grupie 1000 osób, około 283 osoby miałyby gorączkę. Spośród tych 283 osób, 102 osoby w rzeczywistości chorowałyby na COVID-19. Spośród 717 pacjentów bez gorączki, 168 chorowałoby na COVID-19.

Jest 5 razy bardziej prawdopodobne, że osoby, które straciły zmysł węchu lub smaku chorują na COVID-19, w porównaniu z tymi, które nie mają takich objawów.

Inne objawy podmiotowe, takie jak ból gardła lub katar, bardziej wskazują na obecność innej choroby zakaźnej niż COVID-19. W tej samej grupie 1000 osób, około 362 badanych miałoby ból gardła. Spośród nich 84 osoby w rzeczywistości chorowałyby na COVID-19. Spośród 638 pacjentów bez bólu gardła, 186 chorowałoby na COVID-19. Podobne wyniki uzyskaliśmy dla badanych, którzy mieli katar.

Jakie są ograniczenia uwzględnionych danych naukowych?

Wyniki tego zaktualizowanego przeglądu są bardziej wiarygodne niż w poprzednich wersjach, ponieważ uwzględniliśmy więcej badań wysokiej jakości. Dokładność poszczególnych objawów była bardzo zróżnicowana w poszczególnych badaniach, a ich wartość diagnostyczna (m.in. gorączki, kaszlu lub innych objawów podmiotowych ze strony układu oddechowego) może być nadal przeszacowana, ponieważ w większości badań celowo włączano uczestników, którzy mieli takie objawy.

Wyniki nie różnicują wyraźnie osób z łagodnym, umiarkowanym lub ciężkim przebiegiem COVID-19. Tylko w kilku badaniach oceniano opartą na objawach diagnostykę COVID-19 u dzieci lub starszych dorosłych.

Jak aktualny jest ten przegląd?

Niniejszy przegląd jest aktualizacją naszego poprzedniego przeglądu. Dane są aktualne do czerwca 2021 r.