Wprowadzenie

Astma jest jedną z najczęściej występujących na świecie chorób przewlekłych. W celu łagodzenia objawów dostępne są skuteczne leki, takie jak inhalatory zawierające steroidy. Jednak, aby uzyskać najlepszy efekt, leki podtrzymujące należy przyjmować zgodnie z zaleceniami. Wiele osób nie robi tego ze względu na napięty harmonogram i przekonanie, że leki są potrzebne tylko przez krótki czas. Takie zachowanie określa się jako „nieprzestrzeganie zaleceń”, co może prowadzić do nasilenia się objawów i występowania ataków choroby. Stanowi to poważne zagrożenie dla zdrowia. Przestrzeganie zaleceń jest bardzo ważne w zapobieganiu atakom i zmniejszeniu ryzyka zgonu. W opiece zdrowotnej coraz częściej stosuje się interwencje cyfrowe, takie jak telefony komórkowe, wiadomości tekstowe czy „inteligentne” inhalatory, które potrafią przekazywać informacje zwrotne dotyczące przyjmowania leków. Dane naukowe na temat tego, czy technologie te rzeczywiście motywują ludzi do przyjmowania leków na astmę i czy dzięki temu następuje złagodzenie objawów, są jednak ograniczone.

Niniejszy przegląd miał na celu ustalenie, czy technologie cyfrowe faktycznie usprawniają proces przyjmowania leków na astmę oraz czy poprawa przestrzegania zaleceń prowadzi do złagodzenia objawów astmy i innych korzyści.

Charakterystyka badań

Odnaleźliśmy do 40 badań, w których wzięło udział ponad 15 000 dorosłych i dzieci chorych na astmę. Czas trwania badań wahał się od 2 tygodni do 24 miesięcy, więc nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy metody te są skuteczne w dłuższej perspektywie (tj. na przestrzeni wielu lat). Przeszukaliśmy liczne źródła informacji, aby zidentyfikować odpowiednie badania. Niniejszy przegląd jest aktualny na czerwiec 2020 roku. Podczas analizy danych chcieliśmy dowiedzieć się, czy technologie cyfrowe pomogły chorym na astmę przyjmować leki zgodnie z zaleceniami oraz czy osoby korzystające z tych technologii miały lepszą kontrolę nad chorobą i rzadziej doświadczały ataków astmy niż ci, którzy z nich nie korzystali.

Najważniejsze wyniki

Chorzy na astmę, którzy korzystali z technologii cyfrowej wspomagającej przyjmowanie leków, lepiej przestrzegali zaleceń dotyczących ich stosowania niż ci, którzy nie mieli do niej dostępu. Stwierdzono, że o 15% więcej osób (prawdopodobnie między 8% a 22%) przyjmowało leki zgodnie z zaleceniami, gdy otrzymało wsparcie w postaci technologii cyfrowej, w porównaniu z tymi, którzy z niej nie korzystali (przyjmowali oni średnio 45% przepisanej dawki). Co istotne, osoby które korzystały z technologii cyfrowej, miały znacznie lepszą kontrolę nad chorobą i o połowę mniejsze ryzyko wystąpienia ataków choroby (prawdopodobnie od 32% do 91%), co ma bezpośrednie przełożenie na zmniejszenie ryzyka zgonu związanego z astmą. Zaobserwowaliśmy poprawę jakości życia i czynności płuc, jednak wpływ na czynność płuc był niewielki i może mieć ograniczone znaczenie kliniczne. Nie zaobserwowano poprawy w zakresie nieplanowanych wizyt u lekarza. Nie uzyskaliśmy też wystarczających informacji dotyczących wpływu technologii cyfrowych na nieobecność w pracy lub szkole, opłacalność kosztową, ani ewentualne szkody. Testowane technologie były ogólnie dobrze akceptowane przez pacjentów. Niektóre ich rodzaje, takie jak „inteligentne” inhalatory i wiadomości tekstowe wydawały się być lepsze w motywowaniu do przyjmowania leków od innych. Jednak ze względu na małą liczbę przeprowadzonych badań nie możemy być pewni, czy wiadomości tekstowe i nowoczesne inhalatory faktycznie działają lepiej niż inne technologie.

Jakość danych naukowych

Nasze wyniki budzą pewne wątpliwości, ponieważ badania znacznie się między sobą różniły. Różnice te oznaczają, że nie możemy być całkowicie pewni co do faktycznych korzyści, ponieważ mogą one wynikać z innych czynników niebezpośrednio związanych z technologią, np. sam udział w badaniu może motywować do przyjmowania leków. Niektóre badania nie dostarczyły nam wystarczających informacji, abyśmy mogli uwzględnić je w ocenie skuteczności razem z innymi. Mieliśmy wątpliwości co do ¼ analizowanych badań, które nie zostały ukończone. Nie byliśmy również pewni, czy analizy przedstawiały wszystkie zmierzone wyniki.

Najważniejsze wnioski

Badania, do których dotarliśmy, dowodzą, że technologie cyfrowe mogą pomóc chorym na astmę przestrzegać zaleceń lekarzy, poprawić kontrolę nad chorobą i potencjalnie o połowę zmniejszyć ryzyko ataków. Pewne rodzaje technologii cyfrowych, takie jak interwencje z użyciem wiadomości tekstowych, mogą być skuteczniejsze niż inne. Mamy jednak wątpliwości co do jakości informacji przedstawianych w niektórych badaniach, a ze względu na niewielką liczbę danych na temat każdego z typów technologii, nie możemy być w 100% pewni korzyści poszczególnych rozwiązań.