Kluczowe informacje

- 9 na 10 dzieci w wieku przedszkolnym, u których podczas obserwacji rozpoznano zaburzenia ze spektrum autyzmu, może po 1 roku lub po kilku latach nadal spełniać kryteria diagnostyczne.

- Ze względu na brak rzetelnych danych nie można odnieść tego ustalenia do dzieci spoza środowiska badawczego, a my nie byliśmy w stanie zidentyfikować żadnych czynników związanych z dzieckiem lub badaniem, które wpływały na to, czy u dziecka utrzymała się diagnoza.

- W przyszłych badaniach należy skupić się na opracowaniu solidnego projektu badawczego, mającego na celu sprawdzenie, czy dziecko spełnia kryteria diagnostyczne na przestrzeni czasu w praktyce klinicznej oraz zidentyfikowanie innych ewentualnych czynników, które mogą wpływać na prawdopodobieństwo potwierdzenia pierwszej diagnozy.

Czym są zaburzenia ze spektrum autyzmu?

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) to często występujące zaburzenia neurorozwojowe. Powszechnie uważa się, że utrzymują się przez całe życie. ASD charakteryzują się występowaniem trudności w komunikacji społecznej, ograniczonymi zainteresowaniami i powtarzającym się wzorcem zachowań. Stopień, w jakim te obszary stanowią wyzwanie dla każdej osoby, jest bardzo zróżnicowany.

W jaki sposób rozpoznaje się zaburzenia ze spektrum autyzmu?

ASD rozpoznaje się poprzez ocenę, czy dana osoba spełnia zestaw standardowych kryteriów diagnostycznych.

U dzieci proces diagnostyczny może przebiegać z udziałem pediatry, psychiatry dziecięcego, logopedy, terapeuty zajęciowego czy psychologa. Jeden lub kilku z tych specjalistów może obserwować dziecko i zadawać pytania dotyczące jego umiejętności społecznych i komunikacyjnych, ewentualnych trudności związanych z ograniczonymi zainteresowaniami i powtarzającym się wzorcem zachowań oraz sposobu, w jaki przetwarza i reaguje na bodźce sensoryczne płynące z otaczającego je świata. Specjaliści mają do dyspozycji narzędzia oceny diagnostycznej, które mogą wykorzystywać oddzielnie lub łącznie, aby postawić rozpoznanie.

Czym jest utrzymanie rozpoznania i dlaczego jest ważne?

Utrzymanie rozpoznania odnosi się do tego, czy na przestrzeni czasu diagnoza danej osoby się nie zmienia. Jest ważne, ponieważ pomaga specjalistom, osobom z ASD i ich rodzinom zrozumieć, na ile prawdopodobne jest, że ich diagnoza pozostanie z nimi przez całe życie. Dodatkowo pomaga rządowi i organizacjom społecznym zaplanować, jakie zasoby w obszarze ochrony zdrowia, edukacji i zatrudnienia są potrzebne do wsparcia dzieci z ASD i ich rodzin. Utrzymanie rozpoznania pomaga nam również zrozumieć, czy cechy dzieci z ASD oraz sposób, w jaki obecnie rozpoznaje się to zaburzenie, wpływają na to, czy dziecko z biegiem czasu nadal spełnia kryteria diagnostyczne.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy dziecko w wieku przedszkolnym, które otrzymało diagnozę ASD przed ukończeniem 6. roku życia, spełnia kryteria diagnostyczne podczas powtórnej oceny diagnostycznej po upływie 1 roku lub kilku lat.

Chcieliśmy też sprawdzić, czy czynniki dotyczące dziecka, procesu diagnozy ASD czy zastosowanych metod badawczych zwiększały bądź zmniejszały szansę, że z biegiem czasu dziecko wciąż będzie spełniać kryteria diagnostyczne. Czynniki odnoszące się do poszczególnych dzieci obejmowały: wiek dzieci w początkowej i kontrolnej ocenie diagnostycznej, ich iloraz inteligencji (IQ), zdolność do wykonywania codziennych zadań życiowych adekwatnych dla wieku dziecka (wynik zachowania adaptacyjnego) oraz zdolność do komunikowania się z osobami wokół nich (wynik językowy). Czynniki związane ze sposobem diagnozowania dzieci obejmowały: rodzaj narzędzia lub kryteriów zastosowanych do postawienia rozpoznania, czas między ocenami diagnostycznymi oraz to, czy diagnoza została postawiona przez zespół wielospecjalistyczny. Czynniki związane z metodami badawczymi obejmowały rok opublikowania badania oraz wiarygodność zgromadzonych danych naukowych.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań dotyczących dzieci w wieku przedszkolnym, u których rozpoznano ASD. Następnie podsumowaliśmy wyniki, oceniliśmy dane oraz określiliśmy nasze zaufanie do tych danych naukowych, biorąc pod uwagę takie czynniki jak metody badawcze i liczba uczestników.

Czego się dowiedzieliśmy?

Spośród wszystkich analizowanych badań 49 spełniało nasze kryteria włączenia, a 42 z nich (obejmujące 11 740 dzieci) dostarczały danych, które można było wykorzystać. Największe badanie obejmowało 8564 dzieci, a najmniejsze 11. Badania przeprowadzono w 13 krajach, z czego 16 w USA. Wiek dzieci w momencie pierwszej diagnozy wynosił średnio 3 lata, a podczas obserwacji kontrolnej 6 lat. Średni czas obserwacji wynosił 2,86 roku.

Stwierdziliśmy, że w warunkach badawczych 9 na 10 dzieci w wieku przedszkolnym, u których początkowo rozpoznano ASD, co najmniej 1 rok później nadal spełnia kryteria diagnostyczne.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Mamy ograniczone zaufanie do tych wyników, ponieważ nie wszystkie badania zawierały dane na temat wszystkich interesujących nas kwestii, a uczestnicy oraz metody diagnostyczne różniły się między badaniami.

W przypadku 1 na 10 dzieci, które po okresie obserwacji nie spełniały już kryteriów diagnostycznych, nie byliśmy w stanie stwierdzić, czy „wyrosły” z ASD w wyniku dojrzewania lub po zastosowaniu interwencji, czy też początkowe rozpoznanie była nietrafne.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane są aktualne do lipca 2021 r.