Wprowadzenie do pytania badawczego

Młodzież z rozpoznaną astmą oskrzelową może potrzebować dodatkowej formy wsparcia w radzeniu sobie z chorobą, ponieważ osoby te są bardziej narażone na ryzyko nieprawidłowego podawania leków wziewnych, mogą też uczestniczyć w aktywnościach sprzyjających zaostrzeniu choroby (np. palenie tytoniu). Chcieliśmy dowiedzieć się, czy sesje prowadzone przez rówieśników lub liderów (tj. osoby niebędące specjalistami w zakresie opieki zdrowotnej) pomagają zmniejszyć te zagrożenia oraz czy wiążą się z lepszą kontrolą astmy. Włączyliśmy badania, w których porównywano wsparcie ze strony rówieśników lub liderów oraz standardową opiekę albo inny rodzaj pomocy. Ostatnie wyszukiwanie badań przeprowadziliśmy 25 listopada 2016 r.

Charakterystyka badań

Odnaleźliśmy 5 badań, w których wzięło udział 1146 nastolatków chorych na astmę. Badania te różniły się sposobem przeprowadzenia, czasem trwania (od 2,5 do 9 miesięcy), miejscem przeprowadzenia (szkoła, obóz dzienny, podstawowa opieka zdrowotna) oraz sposobem udzielonego wsparcia. Różny był stopień ciężkości astmy oraz liczba osób palących tytoń. W trzech badaniach wykorzystano program o nazwie Triple A (Adolescent Asthma Action), w którym starszych nastolatków przeszkolono do prowadzenia sesji dla młodszych uczniów; w jednym z tych badań oceniano dodatkowo zobowiązanie do rzucenia palenia; w innym badaniu grupowe wsparcie ze strony rówieśników obejmowało odtwarzanie wiadomości za pomocą odtwarzacza mp3, aby zachęcić do przestrzegania zaleceń; w trzecim badaniu porównano dzienny obóz prowadzony przez rówieśników z obozem prowadzonym przez pielęgniarki i lekarzy.

Główne wyniki

U młodzieży, która otrzymała wsparcie stwierdzono lepszą jakość życia w porównaniu z grupą kontrolną, jednak wyniki były zróżnicowane, więc nie możemy być ich pewni. Dla większości innych ocenianych wyników nie wykazano istotnych korzyści z zastosowanej interwencji. Badania te dostarczyły bardzo niewiele informacji na temat napadów duszności w przebiegu astmy i nieplanowanych wizyt lekarskich podczas trwania badania, nie jesteśmy więc pewni, czy interwencja wiązała się z poprawą kontroli astmy. Wyniki dwóch badań, w których duży odsetek nastolatków palił tytoń, wydają się być obiecujące pod względem zobowiązania się przez palaczy do rzucenia palenia, ale ogólne uzależnienie od nikotyny oraz wiedza dotycząca palenia nie były większe niż w grupach kontrolnych. W badaniach nie podano informacji na temat objawów niepożądanych.

Jakość danych naukowych

Nie możemy mieć pewności co do wyników, ponieważ większość z nich była oceniana przez osoby, które znały przynależność osób badanych do grup, a mogło to wpłynąć na zachowanie uczestników oraz prawdziwość udzielonych odpowiedzi. W niektórych badaniach nie opisywano wszystkich możliwych informacji albo przedstawiano informacje, których nie mogliśmy przeanalizować. Czasami wyniki poszczególnych badań różniły się istotnie między sobą, dlatego nie mogliśmy z pewnością stwierdzić, czy młodzież odniosła korzyści z zastosowanej interwencji. Z tych powodów, mamy niewielkie zaufanie do wszystkich przedstawionych tu wyników.