Najistotniejsze informacje

W oparciu o dostępne dane naukowe nie jesteśmy w stanie wskazać najlepszej metody zmniejszenia zużycia opioidów u dorosłych z przewlekłym bólem. Wyniki nielicznych badań uwzględnionych w tym przeglądzie są niejednoznaczne.

Wprowadzenie

Prezentowany przegląd badań został uaktualniony. Pierwszy opublikowano w 2013 roku. Szacuje się, że jeden na pięciu dorosłych cierpi z powodu umiarkowanego lub ciężkiego bólu przewlekłego, który nie jest następstwem choroby nowotworowej. U części osób z takim bólem w leczeniu stosuje się opioidy (zazwyczaj takie jak: morfina, kodeina, oksykodon, fentanyl, buprenorfina – w postaci tabletek albo plastrów naklejanych na skórę). Te leki dość często są nieskuteczne lub ich skuteczność zmniejsza się z czasem. Niekiedy nawet zwiększanie dawek leku nie łagodzi bólu. Zaprzestanie stosowania opioidów nie jest proste, zwłaszcza jeśli stosowano je przez dłuższy czas, ponieważ nagłe odstawienie może powodować nieprzyjemne skutki uboczne. Celem niniejszego przeglądu było znalezienie wysokiej jakości badań (z losowym przydziałem do grupy leczonej i kontrolnej) oceniających metody, które pomagają dorosłym bezpiecznie przerwać stosowanie opioidów przepisywanych w leczeniu przeciwbólowym.

Charakterystyka badań

Poszukiwaliśmy badań przeprowadzonych do stycznia 2017 roku. Znaleźliśmy 5 badań, w których wzięło udział łącznie 278 osób. Większość badanych to kobiety w wieku około 50 lat, które zgłaszały różne rodzaje przewlekłego bólu (np. ból głowy, pleców, mięśni). W badaniach oceniano różne strategie ograniczania stosowania opioidów u dorosłych z przewlekłym bólem, takie jak: akupunktura, redukcja stresu poprzez medytację typu mindfulness oraz terapię poznawczo-behawioralną.

Najważniejsze wyniki

Z niewielkiej ilości uzyskanych przez nas informacji nie można wyciągnąć wniosków. Dlatego też nie jest jasne, czy wymienione terapie pozwalają zmniejszyć ilość opioidów stosowanych u dorosłych z przewlekłym bólem (główna oceniana zmienna), zmniejszają natężenie bólu lub wpływają na sprawność fizyczną i nastrój (dodatkowa oceniana zmienna). W trzech badaniach oceniono negatywne skutki leczenia, a w dwóch nie wykazano żadnych negatywnych skutków związanych z uczestnictwem w badaniu. Pominięte w tym przeglądzie badania bez doboru losowego wykazały, że intensywne leczenie odwykowe może być pomocne u wielu osób w ograniczeniu stosowania opioidów. Zmniejszanie ilości opioidów przepisywanych w leczeniu przewlekłego bólu niezwiązanego z nowotworem jest ważnym zagadnieniem, któremu należy poświęcić więcej badań systematycznych.

Jakość danych naukowych

Nie jesteśmy w stanie ocenić jakości danych zawartych w tym przeglądzie, ponieważ istniały duże różnice metodologiczne między nimi i nie można było łącznie ocenić ich wyników.