Wprowadzenie

Niedobór witaminy A jest istotnym problem zdrowia publicznego w krajach o niskim i średnim dochodzie oraz dotyczy 190 milionów dzieci poniżej piątego roku życia. Niedobór witaminy A zwiększa u dzieci ryzyko różnych problemów zdrowotnych, takich jak: choroby układu oddechowego, biegunka, odra lub problemy ze wzrokiem, a nawet może prowadzić do śmierci. Wyniki dotychczasowych badań pokazują, że podawanie syntetycznej witaminy A dzieciom w wieku od 6 miesięcy do 5 lat, które są narażone na jej niedobór może zmniejszyć ryzyko zgonu i niektórych chorób. Jest to aktualizacja wcześniejszego przeglądu.

Pytanie badawcze

Celem niniejszego przeglądu jest ustalenie, jaka jest skuteczność suplementacji syntetycznej witaminy A, w porównaniu z placebo lub niestosowaniem żadnej interwencji, w zapobieganiu chorobom i zgonom u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 5 lat.

Metoda badawcza

Przeszukaliśmy różne bazy danych pod kątem wyników zarówno opublikowanych, jak i nieopublikowanych badań klinicznych. Wyszukiwanie literatury zaktualizowano w marcu 2021 r. Włączyliśmy tylko badania z randomizacją (RCT; to znaczy takie, w których pacjenci są losowo przydzielani do jednej lub więcej terapii); takie badania uważa się za najlepszy rodzaj badania eksperymentalnego w literaturze naukowej. Połączyliśmy wyniki, aby otrzymać ogólne oszacowanie skuteczności suplementacji witaminy A w zapobieganiu chorobom i zgonom.

Charakterystyka badania

W aktualizacji nie zidentyfikowano żadnych nowych badań. Niniejszy przegląd uwzględnia wyniki 47 RCT, w których wzięło udział 1 223 856 dzieci. Badania przeprowadzono w 19 krajach: 30 badań (63%) w Azji, z czego 16 w Indiach; 8 badań (17%) w Afryce; 7 badań (15%) w Ameryce Południowej oraz 2 badania (4%) w Australii. Około ⅓ badań przeprowadzono w obszarach miejskich/okołomiejskich, a połowę w wiejskich; w pozostałych badaniach nie określono wyraźnie środowiska. Średnia wieku dzieci wynosiła 33 miesiące. Do większości badań włączono taką samą liczbę dziewczynek i chłopców, a czas trwania badań wynosił około 1 roku. Jakość włączonych badań różniła się, jednak jest mało prawdopodobne, żeby na dane dotyczące odsetka zgonów miały wpływ ewentualne błędy w przeprowadzeniu badań.

Główne wyniki

Dane dotyczące wpływu suplementacji witaminy A na ryzyko zgonu były dostępne w 19 badaniach, a na podstawie ich wspólnej analizy wykazano, że witamina A zmniejsza ogólne ryzyko zgonu oraz ryzyko zgonu z powodu biegunki o 12%. Suplementacja witamy A nie zmniejsza ryzyka zgonu z powodu odry, chorób układu oddechowego i zapalenia opon mózgowych, ale może ograniczyć częstość występowania nowych przypadków biegunki i odry. Nie stwierdzono wpływu na częstość występowania chorób układu oddechowego, ani na liczbę przyjęć do szpitala z powodu biegunki lub zapalenia płuc. Podawanie doustnie syntetycznej witaminy A dzieciom narażonym na jej niedobór zmniejsza ryzyko ślepoty zmierzchowej (pot. kurzej ślepoty – przyp. tłum.) czy drobnych plamek w oku zwanych plamkami Bilota. Wpływa też na zwiększenie stężenia tej witaminy we krwi. Jedynym stwierdzonym działaniem ubocznym jest ryzyko wystąpienia wymiotów w ciągu 48 godzin od podania dużej dawki witaminy A, rekomendowanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).

Wiarygodność danych naukowych

Oceniliśmy jakość danych naukowych według metodologii GRADE, która uwzględnia błędy metodologiczne w badaniach, zgodność w raportowaniu wyników w poszczególnych badaniach, stopień, w jakim wyniki odnoszą się do innych warunków oraz skuteczność leczenia. Na podstawie tych kryteriów ustalono, że ogólna jakość danych naukowych jest wysoka, jeśli chodzi o korzyści z suplementacji witaminy A w odniesieniu do ogólnego ryzyka zgonu oraz ryzyko zgonu z powodu biegunki. Dla pozostałych wyników jakość danych naukowych oceniliśmy na niską lub umiarkowaną. W jednym dużym niedawno przeprowadzonym badaniu wśród 1 miliona dzieci nie wykazano żadnych efektów suplementacji witaminy A. Jednak gdy połączyliśmy wyniki tego badania z wynikami innych dobrze przeprowadzonych badań, wpływ suplementacji witaminy A pozostawał korzystny w odniesieniu do zapobiegania zgonom i chorobom. Podsumowując, suplementacja witaminy A może zmniejszać ryzyko chorób i zgonu u dzieci w wieku od 6 do 59 miesięcy, narażonych na niedobór tej witaminy. W niniejszej aktualizacji nie zidentyfikowano nowych kwalifikujących się badań, a wnioski pozostają takie same.