Najważniejsze informacje

• Wywiad motywujący w porównaniu z brakiem interwencji, może na krótki czas zmniejszyć używanie substancji psychoaktywnych.

• Mamy umiarkowane zaufanie lub nie mamy zaufania do danych naukowych, co wymaga od nas ostrożności przy formułowaniu wniosków. Nowe badania mogą zmienić nasze wnioski.

• Przyszłe badania porównujące wywiad motywujący z innymi metodami leczenia powinny być większe, lepiej zaplanowane i dokładniej raportowane.

Czym jest używanie substancji psychoaktywnych?

Używanie substancji psychoaktywnych odnosi się do spożywania narkotyków lub alkoholu, które mogą różnie wpływać na ciało i umysł. Używanie tych substancji może powodować liczne konsekwencje, w tym uzależnienie, problemy ze zdrowiem fizycznym i psychicznym oraz trudności społeczne i prawne. Alkohol i narkotyki są zatem potencjalnie szkodliwymi substancjami. Osoby używające substancji psychoaktywnych mogą szkodzić w ten sposób swojemu zdrowiu i w konsekwencji zachorować. Około 30 do 35 milionów ludzi choruje na skutek używania substancji psychoaktywnych. Zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych są obecnie uznawane za schorzenia złożone, związane z czynnikami psychospołecznymi, środowiskowymi i biologicznymi.

Jak leczy się używanie substancji psychoaktywnych (lub zaburzenia spowodowane ich używaniem)?

Istnieją różne metody leczenia. Nasz przegląd koncentrował się na wywiadzie motywującym, który jest rodzajem poradnictwa pomagającym ludziom w znalezieniu motywacji do ograniczenia lub zaprzestania używania substancji psychoaktywnych. Wywiad motywujący polega na rozmowie prowadzonej przez wykwalifikowanego doradcę z klientem. Zwykle są to 1 do 4 spotkań trwających około godziny. Podczas sesji doradca pomaga osobie zgłębić przyczyny, które uniemożliwiają jej zaprzestanie używania substancji psychoaktywnych. Zamiast mówić, dlaczego i jak zmienić postępowanie, doradca pomaga osobie znaleźć sposoby, aby poczuła się bardziej zmotywowana, kompetentna i pewna siebie w ograniczaniu lub zaprzestaniu używania substancji psychoaktywnych.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy sprawdzić, czy wywiad motywujący jest skuteczniejszy niż brak leczenia lub inne metody terapeutyczne w pomaganiu ludziom w ograniczeniu lub zaprzestaniu używania substancji psychoaktywnych. Chcieliśmy również dowiedzieć się, czy wywiad motywujący wpływa na chęć ludzi do zmiany i czy kontynuują oni leczenie.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań z udziałem osób używających substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol lub narkotyki. Podczas badań ludzie zostali losowo przydzieleni do grupy, w której zastosowano wywiad motywujący oraz do grupy „kontrolnej”, która albo nie uzyskała żadnego leczenia, otrzymała leczenie standardowe, ocenę z informacją zwrotną lub inną aktywną formę terapii.

Leczenie standardowe obejmowało przekazywanie wyników badań przesiewowych, udzielanie porad dotyczących zaprzestania używania alkoholu lub narkotyków oraz dostarczanie materiałów edukacyjnych. Ocena z informacją zwrotną polegała na przekazaniu odpowiednich materiałów do czytania oraz możliwość zadawania pytań, ale bez poradnictwa. Inne aktywne metody leczenia były zróżnicowane — typowym przykładem było uczestnictwo w programie edukacyjnym na temat alkoholu i narkotyków.

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań, a następnie oceniliśmy wiarygodność danych, biorąc pod uwagę, m.in. zastosowane metody oraz wielkość badań.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 93 badania, w których uczestniczyło łącznie 22 776 osób używających substancji psychoaktywnych. Największe badanie obejmowało 1 726 osób, a najmniejsze 25 osób. Badania przeprowadzono w krajach na całym świecie, z czego większość w USA (72). W przypadku większości badań (30) przeprowadzono jedną sesję wywiadu motywującego. Były także badania, w których liczba sesji była większa – nawet do 9. Czas trwania sesji był zróżnicowany – od zaledwie 10 minut do nawet 148 minut na sesję.

Wyniki pokazują, że wywiad motywujący może mieć niewielki lub nie mieć żadnego wpływu na używanie substancji psychoaktywnych w porównaniu z leczeniem standardowym lub inną aktywną interwencją. Jednak w krótkiej perspektywie czasowej, wywiad motywujący może zmniejszyć używanie substancji psychoaktywnych w porównaniu z brakiem leczenia. W średnio- i długoterminowej obserwacji wywiad motywujący prawdopodobnie nieznacznie zmniejsza używanie substancji psychoaktywnych w porównaniu z oceną i informacją zwrotną. Nie jest jasne, czy wywiad motywujący ma wpływ na chęć zmiany i chęć kontynuacji leczenia.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Mamy umiarkowane lub żadne zaufanie do wyników z powodu obaw dotyczących sposobu przeprowadzenia niektórych badań. Wyniki były bardzo niespójne w różnych badaniach, a 18 z nich obejmowało mniej niż 100 osób. Pewność wyników badań zmusza nas do ostrożności w wyciąganiu wniosków; nowe badania mogą je zmienić.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane naukowe są aktualne do listopada 2022 r.