Co to jest kolagenowe zapalenie okrężnicy?

Kolagenowe zapalenie okrężnicy jest typem mikroskopowego zapalenia jelita grubego, choroby objawiającej się przewlekłą wodnistą biegunką bez domieszki krwi. U chorych z kolagenowym zapaleniem okrężnicy w badaniu endoskopowym (badanie polegające na wprowadzeniu kamery do światła jelita grubego, kolonoskopia) wygląd jelita grubego wydaje się być prawidłowy, jednak w badaniu mikroskopowym wycinków pobranych w trakcie badania stwierdza się cechy mikroskopowego zapalenia jelita. Przyczyna schorzenia nie jest znana.

W jaki sposób próbowano leczyć limfocytowe zapalenie jelita grubego?

W leczeniu kolagenowego zapalenia jelita stosowano budezonid, mesalazynę, cholestyraminę, wyciąg z kadzidłowca (Boswellia serrata), probiotyki, prednizolon i Pepto-Bismol® (zawierający salicylan bizmutu; przyp. tłum). Budezonid to lek steroidowy o działaniu immunosupresyjnym szybko metabolizowany przez wątrobę, co pozwala na zminimalizowanie efektów ubocznych związanych ze sterydoterapią. Prednizolon jest steroidem o działaniu przeciwzapalnym. Mesalazyna jest lekiem przeciwzapalnym (znana również jako 5-ASA). Cholestyramina to lek stosowany do usuwania z organizmu kwasów żółciowych. Pepto-Bismol® jest środkiem chroniącym śluzówkę żołądka przed działaniem soku żołądkowego, stosowanym w celu łagodzenia dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Wyciąg z kadzidłowca to ekstrakt ziołowy. Probiotyki to zawarte w jogurtach i suplementach diety szczepy bakteryjne i drożdże o potencjalnie korzystnym działaniu.

Co było przedmiotem przeglądu?

Badacze postanowili ocenić, czy różne rodzaje leczenia wpływają na poprawę objawów (np. biegunkę) lub mikroskopowych cech zapalenia okrężnicy, a także czy występują efekty uboczne takiego leczenia. Badacze dokonali przeglądu literatury opublikowanej do dnia 7 listopada 2016 r.

Co stwierdzili badacze?

Zidentyfikowano dwanaście badań klinicznych, które objęły 476 chorych. Cztery badania odznaczały się wysoką jakością. Jedno badanie oceniające mesalazynę i cholestyraminę zostało ocenione jako niskiej jakości, a pozostałe badania jako niejasnej jakości w związku z niewystarczającym określeniem metodologii.

Biegunka ustąpiła u 100% (4/4) badanych, którym podano Pepto-Bismol® (9 tabletek dziennie po 262 mg przez 8 tygodni) w porównaniu z 0% (0/5) badanych, którym podano placebo (1 badanie; bardzo niska jakość danych). Biegunka ustąpiła u 44% (7/16) chorych, którym podano wyciąg z kadzidłowca (3 kapsułki dziennie po 400 mg przez 8 tygodni) w porównaniu z 27% (4/15) badanych, którym podano placebo (1 badanie; niska jakość danych). Biegunka ustąpiła u 80% (24/30) badanych, którym podano budezonid w porównaniu z 44% (11/25) badanych, którym podano mesalazynę (1 badania; dane niskiej jakości). Nie wykazano różnicy pod względem skutków ubocznych pomiędzy dwoma rodzajami leczenia. Biegunka ustąpiła u 44% (11/25) badanych, którym podano mesalazynę (3 gramy dziennie) w porównaniu z 59% (22/37) badanych, którym podano placebo (1 badanie; niska jakość danych). Nie wykazano różnicy pod względem skutków ubocznych pomiędzy tymi dwoma terapiami. Biegunka ustąpiła u 63% (5/8) badanych, którym podano prednizolon (50 mg/dobę przez 2 tygodnie) w porównaniu z 0% (0/3) badanych, którym podano placebo (1 badanie; dane niskiej jakości). Biegunka ustąpiła u 29% (6/21) badanych, którzy otrzymywali probiotyki (2 kapsułki dwa razy dziennie przez 12 tygodni) w porównaniu z 13% (1/8) badanych, którym podano placebo (1 badanie; dane niskiej jakości). Biegunka ustąpiła u 73% badanych (8/11), którym podano mesalazynę (800 mg trzy razy dziennie) w porównaniu ze 100% badanych (12/12), którym podawano mesalazynę i cholestyraminę (4 g dziennie) (1 badanie; dane niskiej jakości). Biegunka ustąpiła u 81% (38/47) badanych, którym podano budezonid (9 mg/dobę przez 6-8 tygodni) w porównaniu z 17% (8/47) badanych, którym podano placebo (3 badania; niska jakość danych). Poprawa w zakresie mikroskopowego stanu zapalnego utrzymywała się u 72% (34/47) badanych, którym podano budezonid w porównaniu z 17% (8/47) badanych, którym podano placebo (niska jakość danych). Ustąpienie biegunki utrzymywało się przez 6 miesięcy u 68% (57/84) badanych, którym podawano budezonid w porównaniu z 20% (18/88) badanych, którym podawano placebo (3 badania; niska jakość danych). Złagodzenie stanu zapalnego utrzymało się u 48% (19/40) badanych, którym podawano budezonid w porównaniu z 15% (6/40) badanych, którym podawano placebo (2 badania; dane bardzo niskiej jakości). Nie stwierdzono różnicy w zakresie efektów ubocznych pomiędzy budezonidem i placebo (niska jakość danych), w tym poważnych skutków ubocznych (bardzo niska jakość danych). Do działań ubocznych opisywanych podczas leczenia budezonidem należą m. in.: nudności, wymioty, ból szyi, ból brzucha, nadmierna potliwość i ból głowy. Do działań ubocznych opisywanych podczas terapii mesalazyną należą m.in. nudności i wysypka. Działania uboczne opisywane podczas terapii prednizolonem obejmowały m.in.: ból brzucha, ból głowy, zaburzenia snu, zmiany nastroju i przyrost wagi.

Podsumowując, dane niskiej jakości wskazują na skuteczność terapii budezonidem zarówno w aktywnym, jak i nieaktywnym kolagenowym zapaleniu okrężnicy. Ze względu na fakt, że dane oparte są na niewielkiej próbie i badania naukowe nie są wysokiej jakości, nie jesteśmy pewni korzyści i wad związanych ze stosowaniam Pepto-Bismolu®, wyciągu z kadzidłowca, mesalazyny z lub bez cholestyraminy, prednizolonu i probiotyków. Te oraz inne metody leczenia wymagają dalszych badań.