Kluczowe informacje

• Osoby poddane leczeniu uzyskiwały podobne wyniki pod względem nasilenia objawów i częstości powikłań pooperacyjnych, niezależnie od tego, czy nerw został jedynie odbarczony (prosta dekompresja), czy też odbarczony i przeniesiony w inne miejsce pod skórą lub mięśniem (transpozycja podskórna lub podmięśniowa). Nie stwierdzono również istotnych różnic między zabiegiem przeprowadzonym metodą klasyczną z większym nacięciem (dekompresja otwarta) i techniką endoskopową z wykorzystaniem małej kamery (dekompresja endoskopowa).

• Nie ma pewności, czy samo przekazanie zaleceń w formie pisemnej przyczynia się do złagodzenia objawów neuropatii nerwu łokciowego, w porównaniu z leczeniem chirurgicznym.

Przekazanie zaleceń w formie pisemnej poprawiało aktywność zawodową i łagodziło dolegliwości bólowe w nocy w takim samym stopniu, jak stosowanie ortez czy wykonywanie ćwiczeń.

• Brak było dowodów na to, że iniekcje z kortykosteroidów łagodzą objawy neuropatii nerwu łokciowego, natomiast iniekcje z dekstrozy wydawały się zmniejszać natężenie bólu po upływie 4 lub 12 miesięcy.

Czym jest neuropatia nerwu łokciowego?

Neuropatia nerwu łokciowego to druga najczęstsza choroba wywołana uciskiem nerwu przez otaczające struktury anatomiczne, zaraz po zespole cieśni nadgarstka. Nerw łokciowy przebiega wzdłuż wewnętrznej strony łokcia i odgrywa istotną rolę w ruchomości ręki oraz w czuciu. Objawy neuropatii nerwu łokciowego obejmują mrowienie czwartego i piątego palca w nocy, ból w okolicy łokcia oraz zaburzenia czucia, zwłaszcza podczas długotrwałego zgięcia łokcia. W cięższych przypadkach dochodzi do osłabienia niektórych mięśni ręki oraz ich zaniku. Leczenie neuropatii nerwu łokciowego może być operacyjne lub zachowawcze, na przykład za pomocą ortez, fizjoterapii czy rehabilitacji.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Lekarze nie mają pewności, jaka metoda leczenia tej neuropatii jest najskuteczniejsza. Celem było ustalenie, które formy terapii pomagają w łagodzeniu objawów, poprawie funkcji nerwu, jakości życia oraz czy wiążą się z działaniami niepożądanymi. Chcieliśmy również sprawdzić, czy jedna metoda leczenia jest skuteczniejsza od innych.

Co zrobiliśmy?

Wyszukaliśmy badania oceniające skuteczność różnych metod leczenia neuropatii nerwu łokciowego.

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań, a następnie oceniliśmy nasze zaufanie do przedstawionych dowodów, biorąc pod uwagę takie czynniki, jak zastosowane metody badawcze oraz liczebność uczestników.

Czego się dowiedzieliśmy?

Uwzględniliśmy 15 badań z udziałem 970 osób. Do niniejszej aktualizacji włączono 6 nowych badań.

W 8 badaniach porównywano różne techniki chirurgiczne stosowane w leczeniu zespołu ucisku nerwu łokciowego w obrębie łokcia: proste odbarczenie nerwu (dekompresja), przeniesienie nerwu do nowej pozycji pod mięśniem lub skórą (tzw. transpozycja podmięśniowa lub podskórna), usunięcie części przyśrodkowej kości łokciowej (epikondylektomia przyśrodkowa), przeniesienie nerwu na przednią stronę łokcia (transpozycja przednia). Tradycyjną operację porównano również z nowszą metodą wykonaną przy użyciu małej kamery (dekompresją endoskopową). W jednym z badań porównywano leczenie operacyjne (dekompresję) z leczeniem nieoperacyjnym (zachowawczym). W innym badaniu oceniano skuteczność zabiegu obejmującego dekompresję nerwu oraz jego przeniesienie pod warstwę powięzi (transpozycja podpowięziowa), z dodatkowym połączeniem nerwowym wspomagającym mięśnie ręki lub bez niego (specjalna technika transferu nerwowego stosowana w ciężkich przypadkach). W jednym małym badaniu analizowano, czy stymulacja elektryczna po operacji może wspomóc regenerację drobnych mięśni dłoni.

4 badania dotyczyły leczenia nieoperacyjnego. W jednym z nich porównywano 3 podejścia u osób z łagodnymi lub umiarkowanymi objawami: przekazanie samych zaleceń, przekazanie zaleceń połączone z noszeniem ortezy nocnej oraz przekazanie zaleceń w połączeniu z ćwiczeniami poślizgowymi nerwu.

W pozostałych badaniach porównywano różne rodzaje iniekcji: kortykosteroidy w porównaniu placebo (tzw. iniekcją pozorowaną), kortykosteroidy w porównaniu z dekstrozą oraz dekstrozę w porównaniu z placebo.

Najważniejsze wyniki

Połączyliśmy wyniki 3 badań, w których porównywano 2 techniki chirurgiczne: prostą dekompresję oraz transpozycję nerwu łokciowego (podskórną lub podmięśniową). Stwierdziliśmy, że prawdopodobnie nie ma istotnych różnic w nasileniu objawów ani w częstości powikłań chirurgicznych pomiędzy porównywanymi technikami. Po połączeniu wyników 2 badań porównujących dekompresję endoskopową z otwartą, okazało się, że różnice w poprawie sprawności ręki i częstości powikłań chirurgicznych są prawdopodobnie niewielkie lub żadne. W pozostałych badaniach oceniających metody chirurgiczne również nie wykazano istotnych klinicznie różnic między technikami operacyjnymi.

W przypadkach klinicznie łagodnej lub umiarkowanej postaci neuropatii nerwu łokciowego samo przekazanie pisemnych informacji może być równie skuteczne w poprawie aktywności zawodowej i zmniejszaniu bólu nocnego, co dodatkowe stosowanie ortez lub wykonywanie ćwiczeń. Iniekcje z dekstrozy mogą zmniejszać natężenie bólu po upływie 4 lub 12 miesięcy. Nie znaleziono dowodów na to, że iniekcje z kortykosteroidów łagodzą objawy neuropatii nerwu łokciowego.

Jakie są ograniczenia przedstawionych wyników?

Ogólnie rzecz biorąc, nasze zaufanie do dostępnych wyników był ograniczone ze względu na problemy związane z jakością badań oraz niewielką liczbą uczestników. Umiarkowane zaufanie budzą wyniki dotyczące porównania chirurgii otwartej z endoskopową, natomiast w przypadku porównania prostej dekompresji z transpozycją nerwu mamy małe zaufanie do wyników.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Niniejszy przegląd jest aktualizacją naszego poprzedniego przeglądu. Dane zawarte w tym przeglądzie są aktualne do 18 lipca 2022 roku.