پیامهای کلیدی
-
ما نمیدانیم که درمانهای دارویی و غیردارویی چه کمکی به کاهش رفتارهای تکانشی-اجباری در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون میکنند، زیرا شواهد موجود در حال حاضر محدود و نامشخص است.
-
ما به مطالعات بیشتر و با شرکتکنندگان بیشتر نیاز داریم تا طیف رفتارهایی را که آنها ایجاد میکنند، بررسی کنند و در مورد بهترین گزینههای درمانی به نتیجهگیری برسیم.
رفتارهای تکانشی-اجباری (ICB) چه هستند؟
برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دچار رفتارهای تکانشی-اجباری (impulsive-compulsive behaviors; ICBs) میشوند: رفتارهایی که کنترل آنها دشوار است و ممکن است بارها و بارها اتفاق افتند، حتی زمانی که باعث ایجاد مشکل میشوند. نمونههایی از ICBها عبارتند از:
-
قمار بیشازحد؛
-
ولخرجی یا خرید بیرویه؛
-
پرخوری یا نوشیدن بیشازحد؛
-
بیشفعالی جنسی (افزایش افکار یا رفتارهای جنسی)؛
-
دیگر رفتارهای تکراری، بیشازحد و غیرمعمول، مانند مرتب کردن یا جدا کردن چیزها.
ICBها چگونه درمان میشوند؟
شواهد کافی و روشنی در مورد بهترین روش درمان ICBها در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون وجود ندارد. برخی از داروهایی که برای درمان پارکینسون استفاده میشوند میتوانند ICBها را بدتر کنند، بنابراین پزشکان، اغلب، دوز دارو را کاهش میدهند - اما این میتواند منجر به بازگشت یا بدتر شدن مشکلات حرکتی شود که افراد مبتلا به بیماری پارکینسون با آنها دستوپنجه نرم میکنند.
درمانهایی که ممکن است به کنترل ICBها در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون کمک کنند، شامل گزینههای دارویی و غیردارویی میشوند. داروها ممکن است با متعادل کردن سطح دوپامین در قسمتهای مختلف مغز به این امر کمک کنند. دوپامین گاهی اوقات ماده شیمیایی «احساس خوب» نامیده میشود زیرا در سیستم پاداش مغز نقش دارد. درمانهای غیردارویی، از جمله درمان شناختی رفتاری (CBT) و تحریک غیرتهاجمی مغز، با تقویت توانایی مغز در مدیریت تکانهها، به بهبود خود-کنترلی و تصمیمگیری کمک میکنند.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که چه درمانهای دارویی یا غیردارویی (از جمله تغییرات سبک زندگی، ورزش، مشاوره یا مداخلات رفتاری) وجود دارند که فراوانی و شدت ICBها را کاهش دهند، کیفیت زندگی افراد و دیگر نشانههای مرتبط با ICBها را در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون بهبود بخشند.
ما چهکاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که هریک از درمانهای فعال شرح داده شده در بالا (رویکردهای دارویی یا غیردارویی) را با درمان دارونما (placebo) (یعنی یک داروی غیرفعال یا «ساختگی») یا عدم درمان در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون مقایسه کردند.
نتایج مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده، و سطح اطمینان خود را نسبت به شواهد، براساس عواملی مانند روشهای انجام و حجمنمونه مطالعه، رتبهبندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
چهار مطالعه را با مجموع 151 شرکتکننده پیدا کردیم. میانگین سنی افراد در این مطالعات از حدود 58 تا 61 سال متغیر بود. بین 24% و 32% از شرکتکنندگان زن بودند. سه مطالعه، سه داروی مختلف - آمانتادین (amantadine)، نالترکسون (naltrexone) و کلونیدین (clonidine) - را بررسی و با درمان دارونما مقایسه کردند. یک مطالعه، درمان شناختی رفتاری (CBT) را بررسی کرد.
از آنجا که مطالعات، درمانهای مختلفی را بررسی کرده و فقط تعداد کمی از شرکتکنندگان را در بر گرفتند، ما نتوانستیم نتایج را برای رسیدن به نتیجهگیریهای قابل اعتمادتر ترکیب کنیم.
نتایج اصلی
آمانتادین در مقایسه با دارونما
• تنها مطالعهای که این مقایسه را بررسی کرد، بیشتر پیامدهای مورد نظر ما را اندازهگیری نکرد. • این مطالعه ارزیابی کرد که درمان در مقایسه با دارونما منجر به بروز عوارض ناخواسته و مضر شد یا خیر. شواهد در مورد اینکه تفاوتی میان دو گروه وجود داشت یا خیر، بسیار نامطمئن بود.
نالترکسون در مقایسه با دارونما
• نالترکسون در مقایسه با دارونما ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در شدت ICBها ایجاد کند. • شواهد در مورد تاثیر نالترکسون بر عوارض ناخواسته و مضر بسیار نامطمئن بود.
کلونیدین در مقایسه با دارونما
• شواهد در مورد تاثیر کلونیدین بر تمام پیامدهای مورد نظر، از جمله: فراوانی و شدت ICBها؛ عوارض ناخواسته و مضر؛ و هرگونه تغییر در کیفیت زندگی، افسردگی و اضطراب افراد، بسیار نامطمئن بود.
درمان شناختی رفتاری (CBT) در مقایسه با عدم درمان
• CBT ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در فراوانی و شدت ICBها ایجاد کند.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
ما به بیشتر شواهد اطمینان نداریم زیرا فقط چند مطالعه محدود با تعداد کمی شرکتکننده وجود داشتند. همه مطالعات اطلاعاتی را در مورد همه موضوعاتی که به آنها علاقهمند بودیم، ارائه ندادند.
این شواهد تا چه زمانی بهروز است؟
ما شواهد منتشرشده را تا 13 جون 2025 وارد کردیم.
مطالعه چکیده کامل
اهداف
ارزیابی و مقایسه تاثیرات درمانهای دارویی و غیردارویی در مدیریت بالینی ICBها در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، و ارزیابی اینکه این تاثیرات براساس زیرگروه ICB متفاوت هستند یا خیر.
روشهای جستوجو
ما تا 13 جون 2025، پایگاه ثبت تخصصی گروه اختلالات حرکتی در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین، MEDLINE؛ Embase؛ PEDro و پایگاههای اصلی ثبت کارآزماییها را به همراه جستوجوی دستی چکیدهها، بررسی کردیم.
نتیجهگیریهای نویسندگان
RCTهای بررسیشده در اینجا فقط شواهد نامشخصی را در مورد اثربخشی درمانهای دارویی و غیردارویی برای ICBها ارائه میدهند. این عدم قطعیت به دلیل شواهد محدود، حجمنمونه کوچک، دورههای کوتاه پیگیری، و تعادل نامشخص میان عوارض جانبی و اثربخشی است. RCTهای آینده باید شامل پیامدهای مهم و اصلی مناسب بوده و ICBهای مختلف را بهطور جداگانه، با حجمنمونه کافی و طول دوره پیگیری کافی، بررسی کنند.
حمایت مالی
این مرور کاکرین، منبع حمایت مالی اختصاصی نداشت.
ثبت
پروتکل (2023): doi.org/10.1002/14651858.CD015046.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
