کانابینوئیدها ترکیباتی هستند که از گیاه شاهدانه ( Cannabis sativa ) گرفته میشوند. مطالعات آزمایشگاهی نشان دادهاند که کانابینوئیدها ممکن است برخی از فرایندهایی را که منجر به تخریب عصبی (neurodegeneration) میشوند، تنظیم کنند. این نشان میدهد که کانابینوئیدها میتوانند در درمان زوال عقل نورودژنراتیو مانند بیماری آلزایمر مفید باشند. تاکنون، فقط یک کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده کوچک، اثربخشی کانابینوئیدها را در درمان زوال عقل ارزیابی کرده است. این مطالعه نتایج ضعیفی را ارائه داده بود و دادههای کافی برای نتیجهگیری مفید منتشر نشدند.
مطالعه چکیده کامل
پساز کشف یک سیستم کانابینوئیدی درونزا و شناسایی گیرندههای کانابینوئیدی خاص در سیستم عصبی مرکزی، کارهای زیادی برای بررسی اثرات اصلی این ترکیبات انجام شدهاند. شواهد فزایندهای وجود دارد که سیستم کانابینوئیدی ممکن است فرایندهای نورودژنراتیو را مانند تولید بیشازحد گلوتامات، استرس اکسیداتیو و التهاب عصبی، تنظیم کند. نورودژنراسیون یکی از ویژگیهای رایج در انواع مختلف دمانس است و این امر منجر به علاقه به این موضوع شده که کانابینوئیدها میتوانند از نظر بالینی در درمان افراد مبتلا به دمانس مفید باشند یا خیر. مطالعات اخیر نیز نشان دادهاند که کانابینوئیدها ممکن است تاثیرات اختصاصیتری در ایجاد وقفه در روند پاتولوژیکی بیماری آلزایمر داشته باشند.
اهداف
بررسی شواهد موجود برای تعیین اینکه کانابینوئیدها از نظر بالینی در درمان دمانس موثر هستند یا خیر.
روشهای جستوجو
در 11 اپریل 2008، پایگاه ثبت تخصصی گروه دمانس و بهبود شناختی در کاکرین (CDCIG)، کتابخانه کاکرین ، MEDLINE؛ EMBASE؛ PsycINFO؛ CINAHL و LILACS با استفاده از اصطلاحات زیر جستوجو شدند: کانابیس یا کانابینوئید* یا اندوکانابینوئید* یا کانابیدیول یا THC یا CBD یا درونابینول یا دلتا-9-تتراهیدروکانابینول یا ماریجوانا یا حشیش. پایگاه ثبت تخصصی CDCIG شامل رکوردهایی از تمام بانکهای اطلاعاتی اصلی مراقبت سلامت ( کتابخانه کاکرین ؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ PsycINFO؛ CINAHL؛ LILACS)، همچنین بسیاری از پایگاههای ثبت کارآزماییهای بالینی و منابع علمی خاکستری (grey literature) است.
معیارهای انتخاب
تمام کارآزماییهای تصادفیسازیشده و کنترلشده با دارونما (placebo)، دوسو کور (double blind) و یکسو کور (single (rater)-blind) که اثربخشی کانابینوئیدها را در هر دوزی در درمان افراد مبتلا به دمانس بررسی کردند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم مطالعات بازیابیشده را برای گنجاندن براساس معیارهای انتخاب بررسی کردند. سپس آنها بهطور جداگانه کیفیت روششناسی (methodology) کارآزماییهای انتخاب شده را ارزیابی کرده و در صورت امکان دادهها را استخراج کردند.
نتایج اصلی
فقط یک مطالعه، معیارهای ورود را داشت. دادههای موجود در گزارش مطالعه بهگونهای ارائه شدند که امکان استخراج آنها برای آنالیز بیشتر وجود نداشت و دادههای کمّی کافی برای اعتبارسنجی نتایج وجود نداشتند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
این مرور هیچ شواهدی را مبنی بر اثربخشی کانابینوئیدها در بهبود اختلال رفتار در زوال عقل یا در درمان دیگر نشانههای دمانس پیدا نکرد. برای تعیین اینکه کانابینوئیدها از نظر بالینی در درمان دمانس موثر هستند یا خیر، به انجام کارآزماییهای تصادفیسازیشده دوسو کور و کنترلشده با دارونما نیاز است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
