سوال مطالعه مروری
آیا فناوری دیجیتال می‌تواند عفونت‌های قفسه سینه را در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک (cystic fibrosis; CF) زودتر از مراقبت‌های استاندارد شناسایی کند و این مساله تا چه حد بر پیامدهای بالینی تاثیر می‌گذارد؟
فیبروز سیستیک چیست؟
CF یک بیماری محدود کننده زندگی است که بر چندین اندام بدن، به ویژه ریه‌ها، تاثیر می‌گذارد. عفونت‌های قفسه سینه می‌توانند آسیب ریه را در افراد مبتلا به CF بدتر کنند. شناسایی زودهنگام عفونت قفسه سینه و درمان سریع آنها بسیار مهم است. فناوری دیجیتال، مانند برنامه‌های کاربردی گوشی‌های هوشمند (apps) و دستگاه‌هایی برای بررسی تنفس به منظور ردیابی نشانه‌ها ممکن است به ما این امکان را بدهند تا عفونت‌های قفسه سینه را در افراد مبتلا به CF زودتر شناسایی کرده و درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها را سریع‌تر آغاز کنیم.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
می‌خواهیم بدانیم که شناسایی زودهنگام عفونت‌های قفسه سینه می‌تواند به کاهش سرعت بدتر شدن وضعیت ریه‌ها کمک کند یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
بانک‌های اطلاعاتی پزشکی را برای یافتن کارآزمایی‌های بالینی خوب طراحی شده در افراد مبتلا به CF جست‌وجو کردیم. افراد حاضر در این مطالعات شانس یکسانی برای قرار گرفتن در گروه درمان (که از فناوری دیجیتال استفاده می‌کردند) یا گروه مراقبت روتین داشتند.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
سه مطالعه را با 415 فرد مبتلا به CF در رده سنی 15 تا 41 سال یافتیم. همه گروه‌های درمانی از فناوری برای ردیابی مشکلات تنفسی استفاده کردند، دو مطالعه هم‌چنین از گروه‌های درمانی خود خواستند تا تست‌های تنفسی را با دستگاه‌های خاص به‌طور منظم انجام دهند. همه مطالعات افراد را در گروه خود به مدت یک سال پیگیری کردند.
نتایج کلیدی
مطالعاتی که در آنها از افراد خواسته شد تا تست‌های تنفسی را با دستگاه‌های خاص به‌طور منظم انجام داده و مشکلات تنفسی را ردیابی کنند، توانستند عفونت‌های قفسه سینه را زودتر از افراد حاضر در گروه‌های مراقبت روتین شناسایی کنند. با این حال، در پایان مطالعه، تست‌های تنفسی آنها مشابه گروه‌هایی بود که از فناوری دیجیتال استفاده نکردند.
وقتی به بررسی احساس آنها در زندگی روزمره (کیفیت زندگی)، تعداد مراجعه به بیمارستان یا هزینه‌ها پرداختیم، تفاوت‌های کمی بین گروه‌ها وجود داشت. افرادی که در این مطالعات شرکت کردند، هیچ مساله یا مشکل جدی ناشی از استفاده از فناوری دیجیتال نداشتند، اما افراد معمولا در ارائه منظم داده‌ها خیلی خوب عمل نکردند و آن را یک بار (burden) مسوولیتی سنگین تلقی کردند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
فقط می‌توانیم تا حدودی از نتایج مطالعاتی که یافتیم، مطمئن باشیم. در تمام مطالعات، افرادی که شرکت کردند می‌دانستند که در گروه مداخله دیجیتال هستند یا در گروه مراقبت استاندارد. این موضوع ممکن است بر رفتار آنها و نظر آنها در مورد مشکلات تنفسی تاثیر بگذارد. در دو مطالعه، تیم‌هایی که این مطالعه را اجرا کردند نیز می‌دانستند که فرد متعلق به کدام گروه است. این مساله ممکن است بر انتخاب آنها در مورد شروع آنتی‌بیوتیک‌ها، و نحوه تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها به شکل قطره میکروست (drip) وریدی در بیمارستان، یا این موضوع که می‌توانند آنها را به شکل قرص یا داروی مایع در منزل مصرف کنند، تاثیر بگذارد. دو مطالعه حجم نمونه کافی نداشتند، بنابراین در مورد اینکه این نتایج تا چه حد قابل اعتماد هستند، کمتر مطمئن هستیم.
برخی از انواع فناوری دیجیتال می‌توانند عفونت‌های قفسه سینه را زودتر تشخیص دهند. با این حال، در مقایسه با مراقبت‌های معمول، به نظر نمی‌رسد فناوری، نرخ بدتر شدن وضعیت بالینی ریه‌ها را در افراد مبتلا به CF در طول زمان تغییر دهد.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا 13 اکتبر 2022 به‌روز است.
به‌طور کلی این موضوع پذیرفته شده که تشدید حملات ریوی برای پیشرفت بیماری ریوی مرتبط با CF مضر است، بنابراین، تشخیص زودهنگام و مداخله به بهبود پیامدها کمک خواهند کرد. فناوری دیجیتال فرصتی را برای تشخیص تغییرات فیزیولوژیکی و علامت‌دار، به منظور شناسایی زودهنگام تشدیدها، فراهم می‌سازد.
این مرور نشان داد که فناوری‌های دیجیتال مبتنی بر ثبت تغییرات فیزیولوژیکی (اسپیرومتری) و نشانه‌ها، احتمالا امکان شناسایی زودهنگام تشدیدها را به عنوان یک گروه فراهم می‌سازد. با این حال، ممکن است تعداد حملاتی را که مصرف آنتی‌بیوتیک‌های IV را ضروری می‌سازد، کاهش ندهد و شاید هیچ تاثیری بر عملکرد ریه نداشته باشد. این مساله ممکن است تا حدی به دلیل تعاریف متناقض از تشدید حملات ریوی و عدم تطابق استراتژی‌ها برای مدیریت درمانی آنها باشد. به‌طور کلی، مداخله ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در نمرات QoL ایجاد کند.
پایبندی و پذیرش فناوری‌های دیجیتال، به ویژه مواردی که شامل اندازه‌گیری‌های فیزیولوژیکی هستند، به خوبی پایدار نبوده و هزینه‌های این فناوری‌ها باید در مقابل اثربخشی بالینی آنها متعادل شود.
فیبروز سیستیک (cystic fibrosis; CF) یک بیماری ژنتیکی محدود کننده زندگی است که بر سیستم‌های اندام مختلف، از جمله دستگاه گوارش، سیستم اندوکرین (endocrine) و به ویژه دستگاه تنفسی، تاثیر می‌گذارد. تشدید حملات ریوی در CF منجر به بدتر شدن نشانه‌ها، تسریع در نرخ نارسایی ریه و افزایش نیاز به درمان می‌شود. تشخیص زودهنگام عفونت‌ها یا بدتر شدن وضعیت بالینی، فرصتی را برای درمان فعالانه (proactive) فراهم می‌سازد که ممکن است بر پیامدهای بالینی تاثیر بگذارد.
ارزیابی اینکه فناوری دیجیتال می‌تواند به‌طور موثری تشدید حملات ریوی را پیش‌بینی کند تا امکان مداخله زودهنگام و بهبود پیامدهای سلامت را بدون افزایش بار (burden) درمانی در افراد مبتلا به CF فراهم آورد یا خیر.
از روش‌های استاندارد و جامع جست‌وجوی کاکرین استفاده کردیم. پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه فیبروز سیستیک در کاکرین و فهرست منابع مقالات و مرورهای مرتبط را در 13 اکتبر 2022 جست‌وجو کردیم. Embase و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی بالینی را در 3 ژانویه 2023 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) یا شبه-RCTهایی را شامل افراد مبتلا به CF وارد کردیم که بررسی کردند فناوری دیجیتال می‌تواند به‌طور موثری تشدید حملات ریوی را پیش‌بینی کند تا امکان مداخله زودهنگام و بهبود پیامدهای سلامت را بدون افزایش بار (burden) درمانی فراهم سازد یا خیر.
از روش‌های استاندارد کاکرین بهره گرفتیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از 1. تشدید حملات ریوی و 2. کیفیت زندگی (QoL). پیامدهای ثانویه شامل 3. عملکرد ریه، 4. بستری شدن در بیمارستان، 5. نیاز به آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی (intravenous; IV)، 6. میکروبیولوژی، 7. هزینه-اثربخشی و 8. عوارض جانبی، بودند. برای بررسی قطعیت شواهد، از سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.
سه مطالعه (415 شرکت‌کننده) را با حضور افراد مبتلا به CF در سنین 15 تا 41 سال در یک دوره 12 ماهه وارد کردیم. یک مطالعه، RCT چند مرکزی بود، در حالی که دو مطالعه دیگر RCT تک مرکزی بودند.
این سه مطالعه عمدتا از نظر خطر سوگیری (bias) مشابه بودند، خطر سوگیری انتخاب (selection bias) پائین یا نامشخص داشتند اما به دلیل طراحی کورسازی نشده، دارای خطر بالای سوگیری تشخیص (detection bias) بودند. در این مطالعات از انواع فناوری‌های دیجیتال برای نظارت بر نشانه‌های بیماری، مانند دفترچه یادداشت دیجیتال نشانه بیماری، با یا بدون پایش اسپیرومتری خانگی، استفاده شد. از آنجایی که کارآزمایی‌ها فقط شامل بزرگسالان و کودکان بزرگ‌تر بودند، مطمئن نیستیم که نتایج برای کودکان کوچک‌تر نیز اعمال شوند.
یکی از پیامدهای اولیه، ارزیابی زمان سپری شده تا تشخیص تشدید حملات ریوی و تعداد تشدید حملات ریوی شناسایی شده بین گروه مداخله و مراقبت روتین بود. به دلیل تنوع روش‌شناسی و روش‌های گزارش‌دهی داده‌ها، تا حد زیادی قادر به تجمیع نتایج در یک متاآنالیز نبودیم. دو مطالعه زمان کوتاه‌تری را برای تشخیص تشدیدها در گروه مداخله نشان دادند، هم‌چنین یکی از آنها گزارش داد که گروه مداخله زمان کوتاه‌تری تا وقوع اولین تشدید حملات داشت (نسبت خطر برای زمان سپری شده تا اولین تشدید: 1.45؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.09 تا 1.93)، در حالی که مطالعه دیگر زمان کوتاه‌تری را برای تشخیص تشدیدهایی گزارش کرد که مصرف آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا IV را در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل ضروری می‌ساخت (میانه (median): 70 (دامنه بین چارکی (interquartile range; IQR): 123) روز با مداخله در برابر 141 (IQR: 140) روز با کنترل؛ P = 0.02). با این حال، هر سه مطالعه در یافتن هیچ تاثیر احتمالی بر اسپیرومتری در گروه‌های مداخله در مقایسه با گروه‌های مراقبت روتین خود در یک دوره 12 ماه همخوانی داشتند.
به این نتیجه رسیدیم که احتمالا با توجه به نمرات QoL، هیچ تفاوتی بین گروه‌ها در اکثر حوزه‌ها وجود ندارد، به جز برای وزن و تصویر بدن (Weight and Body Image)، که به نفع گروه مراقبت روتین بود. هم‌چنین احتمالا تفاوتی در تعداد روزهایی که مصرف آنتی‌بیوتیک‌های IV بیشتری لازم بوده یا پاتوژن‌هایی که به تازگی شناسایی شدند، وجود ندارد.
هیچ مطالعه‌ای عوارض جانبی جدی را گزارش نکرد که به‌طور مستقیم با مداخله مرتبط باشند، یک مطالعه گزارش داد که کاربرد تلفن هوشمند آنها به‌طور کلی مورد استقبال قرار گرفت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.