این مرور، تاثیرات ورزش انعطاف‌پذیری را برای بزرگسالان مبتلا به فیبرومیالژیا به صورت خلاصه بیان کرد.
چه مشکلاتی باعث فیبرومیالژیا می‌شوند؟
افراد مبتلا به فیبرومیالژیا دچار درد گسترده و مداوم بدن می‌شوند. آنها همچنین ممکن است دچار خستگی، اضطراب، افسردگی، و مشکلات خواب شوند.
تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری چه هستند؟
تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری نوعی ورزش است که بر بهبود یا حفظ دامنه حرکتی موجود در عضلات و ساختارهای مفصلی با نگه داشتن یا کشش بدن در موقعیت‌های خاص متمرکز است.
ویژگی‌های مطالعه
ما منابع علمی را تا دسامبر 2017 جست‌وجو کردیم و 12 مطالعه را پیدا کردیم (743 نفر) که معیارهای ورود ما را داشتند. مداخلات انعطاف‌پذیری با کنترل (درمان معمول)، مداخلات تمرینات هوازی (به عنوان مثال پیاده‌روی روی تردمیل)، مداخلات تمرینات مقاومتی (به عنوان مثال استفاده از ماشین‌های وزنه برای ایجاد مقاومت در برابر حرکت) و مداخلات دیگر (به عنوان مثال Pilates) مقایسه شد. میانگین سنی شرکت‌کنندگان 48.6 سال بود. کارآزمایی‌ها در هفت کشور انجام شدند، و بیشتر مطالعات (58.3%) فقط شامل شرکت‌کنندگان زن بودند. مدت زمان کارآزمایی‌های مربوط به ورزش از 4 تا 20 هفته متفاوت بود. مدت زمان برنامه‌های ورزشی کششی از 40 تا 60 دقیقه، 1 تا 3 بار در روز متفاوت بود. شدت کشش‌ها (به عنوان مثال اینکه چه اندازه کشش در دامنه حرکتی فعلی ایجاد شد) در اغلب موارد گزارش نشدند. زمان هر کشش از 6 تا 60 ثانیه نگه داشته شد. عضلات مورد هدف معمولا هم اندام‌های فوقانی و هم اندام‌های تحتانی، گردن، و پشت بودند. تمرینات انعطاف‌پذیری یا تحت نظارت انجام گرفتند یا در خانه. مقایسه اصلی ما ورزش انعطاف‌پذیری در برابر تمرینات هوازی روی زمین بود.
نتایج کلیدی در پایان درمان برای مقایسه اصلی ما
ورزش انعطاف‌پذیری، در مقایسه با تمرینات ورزشی هوازی روی زمین، مزیت اندکی را در 8 تا 20 هفته پیگیری نشان داد.
هر یک از معیارهای زیر در مقیاس 0 تا 100 اندازه‌گیری شد، نمرات پایین‌تر بهتر بود.
کیفیت زندگی مرتبط با سلامت: افرادی که تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری را دریافت کردند، 4% بدتر شدند (از 6% بهتر تا 14% بدتر متفاوت بود).
• افراد دریافت‌کننده تمرینات انعطاف‌پذیری، کیفیت زندگی خود را 46 امتیاز درجه‌بندی کردند.
• افراد دریافت‌کننده تمرینات هوازی، کیفیت زندگی خود را 42 امتیاز درجه‌بندی کردند.
شدت درد: افرادی که تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری را دریافت کردند، 5% بدتر شدند (از 1% بهتر تا 11% بدتر متفاوت بود).
• افراد دریافت‌کننده تمرینات انعطاف‌پذیری، درد خود را 57 امتیاز درجه‌بندی کردند.
• افراد دریافت‌کننده تمرینات هوازی، درد خود را 52 امتیاز درجه‌بندی کردند.
خستگی: افرادی که تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری را دریافت کردند، 4% بهتر شدند (از 13% بهتر تا 5% بدتر متفاوت بود).
• افراد دریافت‌کننده تمرینات انعطاف‌پذیری، خستگی خود را 67 امتیاز درجه‌بندی کردند.
• افراد دریافت‌کننده تمرینات هوازی، خستگی خود را 71 امتیاز درجه‌بندی کردند.
خشکی بدن: افرادی که تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری را دریافت کردند، 30% بهتر شدند (از 8% بهتر تا 51% بهتر متفاوت بود).
• افراد دریافت‌کننده تمرینات انعطاف‌پذیری، خشکی بدن خود را 49 امتیاز درجه‌بندی کردند.
• افراد دریافت‌کننده تمرینات هوازی، خشکی بدن خود را 79 امتیاز درجه‌بندی کردند.
عملکرد فیزیکی: افرادی که تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری را دریافت کردند، 6% بدتر شدند (از 4% بهتر تا 16% بدتر متفاوت بود).
• افراد دریافت‌کننده تمرینات انعطاف‌پذیری، عملکرد فیزیکی خود را 23 امتیاز درجه‌بندی کردند.
• افراد دریافت‌کننده تمرینات هوازی، عملکرد فیزیکی خود را 17 امتیاز درجه‌بندی کردند.
خروج از درمان
در مجموع 18 نفر در هر 100 نفر از گروه تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری در مقایسه با 19 نفر در هر 100 نفر از گروه تمرینات هوازی به هر دلیلی از درمان انصراف دادند.
آسیب‌ها
ما هیچ اطلاعات روشنی را در مورد آسیب‌ها پیدا نکردیم. یک مطالعه گزارش کرد که یک شرکت‌کننده دچار تورم (تاندونیت (tendinitis)) تاندون مچ پا (Achilles) شد، اما مشخص نیست که این تورم به دلیل شرکت در ورزش انعطاف‌پذیری بود یا خیر.
کیفیت شواهد
شواهد نشان می‌دهد که ورزش انعطاف‌پذیری منجر به بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، درد، خستگی، یا عملکرد فیزیکی نمی‌شود. تعداد افرادی که از هر گروه خارج شدند، مشابه بود. اگر چه شواهد نشان می‌دهند که ورزش انعطاف‌پذیری منجر به بهبود خشکی بدن می‌شود، از آنجایی که این بهبود فقط در یک مطالعه که شرکت‌کنندگان اندکی داشت مشاهده شد، نتایج باید با احتیاط تفسیر شوند. ما قطعیت کلی شواهد را به دلیل مسائل مربوط به طراحی مطالعه، تعداد کم شرکت‌کننده، و قطعیت پایین نتایج، پایین تا بسیار پایین در نظر گرفتیم.
در مقایسه با تمرینات ورزش هوازی، مشخص نیست که تمرینات انعطاف‌پذیری پیامدهایی را مانند HRQoL، شدت درد، خستگی، خشکی بدن، و عملکرد فیزیکی بهبود می‌بخشد یا خیر، زیرا قطعیت شواهد بسیار پایین است. تمرینات ورزش انعطاف‌پذیری ممکن است به تفاوت اندک یا عدم تفاوت در خروج از مطالعه به هر علتی منجر شود. با توجه به قطعیت بسیار پائین شواهد، این موضوع که تمرینات ورزش انعطاف‌پذیری، تاثیرات طولانی‌مدتی دارد نیز نامشخص است. ما سطح کیفیت شواهد را با توجه به تعداد اندک کارآزمایی‌ها و شرکت‌کنندگان در سراسر کارآزمایی‌ها، همچنین با توجه به مسائل مربوط به خطر نامشخص و بالای سوگیری (سوگیری‌های انتخاب، عملکرد، و تشخیص) کاهش دادیم. در حالی که به نظر می‌رسد تمرینات ورزش انعطاف‌پذیری به خوبی تحمل می‌شوند (میزان مشابه خروج از تمرین میان گروه‌ها)، شواهد مربوط به حوادث جانبی نادر بود، بنابراین ایمنی آن نامشخص است.
تمرینات ورزشی معمولا برای بزرگسالان مبتلا به فیبرومیالژیا (fibromyalgia) توصیه می‌شود. ما برنامه‌های تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری را شامل حرکات یک مفصل یا مجموعه‌ای از مفاصل از طریق طیف کاملی از حرکات، و در نتیجه هدف قرار دادن واحدهای اصلی عضلانی-تاندونی تعریف کردیم. این مرور یکی از مجموعه مرورهای به‌روز شده از اولین مرور منتشر شده در سال 2002 است.
ارزیابی مزایا و آسیب‌های تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری در بزرگسالان مبتلا به فیبرومیالژیا.
ما کتابخانه کاکرین، MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL (Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature)؛ PEDro (Physiotherapy Evidence Database)؛ چکیده پایان‌نامه‌ها و تزها؛ پایگاه اطلاعات طب مکمل و وابسته (AMED؛ Allied and Complementary Medicine Database)؛ پلت‌فرم مرکز ثبت بین‌المللی کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO ICTRP)؛ و ClinicalTrials.gov را تا دسامبر 2017، بدون اعمال محدودیت جست‌وجو کردیم، و فهرست منابع کارآزمایی‌های بازیابی شده را برای شناسایی کارآزمایی‌های بالقوه مرتبط مرور کردیم.
ما کارآزمایی‌های تصادفیسازی شده‌ای (RCTs) را وارد کردیم که شامل بزرگسالانی بودند که بر اساس معیارهای منتشر شده مبتلا به فیبرومیالژیا تشخیص داده شدند. پیامدهای اصلی عبارت بودند از کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQoL)، شدت درد، خشکی بدن، خستگی، عملکرد فیزیکی، خروج از کارآزمایی، و حوادث جانبی.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مقالات را برای ورود انتخاب کردند، داده‌ها را استخراج کردند، ارزیابی‌های «خطر سوگیری (bias)» را انجام دادند و قطعیت بدنه شواهد را برای پیامدهای عمده با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردند. همه اختلاف‌نظرها دوباره چک شدند و اجماع‌نظر از طریق بحث و گفت‌وگو به دست آمد.
ما 12 RCT (743 نفر) را وارد کردیم. میان این RCTها، تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری با گروه کنترل درمان نشده، تمرین هوازی روی زمین، تمرین مقاومتی، یا سایر مداخلات (مثلا تای چی (Tai Chi)، پیلاتس (Pilates)، بیودانزای آبی (aquatic biodanza)، ماساژ مالشی (friction massage)، داروها) مقایسه شد. مطالعات در معرض خطر سوگیری انتخاب، عملکرد، و تشخیص قرار داشتند (به دلیل عدم تصادفیسازی و پنهان‌سازی تخصیص مناسب، عدم کورسازی شرکت‌کنندگان یا پرسنل، و عدم کورسازی برای پیامدهای خود-گزارشی). به استثنای موارد خروج از درمان و حوادث جانبی، پیامدهای اصلی به صورت خود-گزارشی و در مقیاس 0 تا 100 بیان شدند (مقادیر پایین‌تر بهترین بودند، تفاوت‌های میانگین (MDs) منفی نشان‌دهنده بهبود بودند). ما یافته‌های حاصل از مقایسه تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری را در برابر تمرینات هوازی روی زمین اولویت‌بندی کردیم و در اینجا آنها را به‌طور کامل ارائه کردیم.
شواهدی با قطعیت بسیار پائین نشان داد که در مقایسه با تمرینات هوازی روی زمین، تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری (پنج کارآزمایی با 266 شرکت‌کننده)، دارای هیچ گونه مزایای بالینی مهمی در ارتباط با HRQoL، شدت درد، خستگی، خشکی بدن، و عملکرد فیزیکی نبودند. شواهدی با قطعیت پائین هیچ تفاوتی را بین این گروه‌ها از لحاظ موارد خروج از درمان در پایان مداخله (8 تا 20 هفته) نشان ندادند.
میانگین HRQoL که بر اساس مقیاس کلی پرسشنامه تاثیر فیبرومیالژیا (FIQ؛ Fibromyalgia Impact Questionnaire) ارزیابی شد (0 تا 100، نمرات بالاتر نشان دهنده بدتر بودن HRQoL بود)، به ترتیب 46 میلی‌متر و 42 میلی‌متر در گروه‌های تمرینات انعطاف‌پذیری و هوازی بود (2 مطالعه، 193 شرکت‌کننده)؛ تغییر مطلق 4% بدتر (6% بهتر تا 14% بدتر)، و تغییر نسبی 7.5% بدتر (10.5% بهتر تا 25.5% بدتر) در گروه انعطاف‌پذیری بود. ميانگين درد به ترتيب 57 میلی‌متر و 52 میلی‌متر در گروه‌های ورزشی انعطاف‌پذيري و هوازي بود (5 مطالعه، 266 شركت‌كننده)؛ تغییر مطلق 5% بدتر (1% بهتر تا 11% بدتر)، و تغییر نسبی 6.7% بدتر (2% بهتر تا 15.4% بدتر) گزارش شد. ميانگين خستگی به ترتيب 67 میلی‌متر و 71 میلی‌متر در گروه‌های ورزشی هوازی و انعطاف‌پذيري بود (2 مطالعه، 75 شركت‌كننده)؛ تغییر مطلق 4% بهتر (13% بهتر تا 5% بدتر)، و تغییر نسبی 6% بهتر (19.4% بهتر تا 7.4% بدتر) بود. ميانگين عملکرد فیزیکی به ترتيب 23 امتیاز و 17 امتیاز در گروه‌های ورزشی انعطاف‌پذيري و هوازي بود (1 مطالعه، 60 شركت‌كننده)؛ تغییر مطلق 6% بدتر (4% بهتر تا 16% بدتر)، و تغییر نسبی 14% بدتر (9.1% بهتر تا 37.1% بدتر) گزارش شد. ما شواهدی را با قطعیت بسیار پائین درباره تاثیر آنها بر خشکی بدن پیدا کردیم. ميانگين خشکی بدن به ترتيب 49 میلی‌متر و 79 میلی‌متر در گروه‌های ورزشی انعطاف‌پذيری و هوازی بود (1 مطالعه، 15 شركت‌كننده)؛ تغییر مطلق 30% بهتر (8% بهتر تا 51% بهتر)، و تغییر نسبی 39% بهتر (10% بهتر تا 68% بهتر) دیده شد. ما هیچ شواهدی را درباره تاثیر بر خروج از مطالعه به هر علتی بین گروه‌های ورزشی انعطاف‌پذیری و هوازی پیدا نکردیم (5 مطالعه، 301 شرکت‌کننده). تغییر مطلق، 1% خروج کمتر در گروه ورزش انعطاف‌پذیری (8% کمتر تا 21% بیشتر)، و تغییر نسبی در گروه انعطاف‌پذیری در مقایسه با گروه مداخله تمرین هوازی، 3% کمتر (39% کمتر تا 55% بیشتر) بود. از آنجایی که قطعیت شواهد پایین بود و از یک کارآزمایی واحد به دست آمدند، این موضوع که انعطاف‌پذیری منجر به تاثیرات طولانی‌مدت می‌شود یا خیر، نامشخص بود (36 هفته پس از یک مداخله 12 هفته‌ای).
شواهدی با قطعیت بسیار پائین نشان دهنده عدم قطعیت در خطر حوادث جانبی ناشی از تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری است. یک مورد عارضه جانبی میان 132 شرکت‌کننده اختصاص داده شده به تمرینات ورزشی انعطاف‌پذیری مشاهده شد. یک شرکت‌کننده دچار تاندونیت تاندون آشیل شد (مک کین 1988)، اما مشخص نیست که تاندونیت از پیش موجود بود یا خیر.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.