حرف آخر
این مرور مشخص کرد که افراد کمی با 2 تا 14 بار سردرد تنشی در یک ماه با خوردن 25 میلی‌گرم کتوپروفن (ketoprofen) از درد رهایی پیدا می‌کنند. سوالاتی در مورد نحوه انجام مطالعات مربوط به این نوع سردردها وجود دارد. این سوالات شامل نحوه انتخاب افراد برای مطالعه و نوع پیامدهایی می‌شد که گزارش شده بود. این محدودیت‌ها سودمندی نتایج را مخصوصا در افرادی که یک سردرد گهگاهی داشتند کاهش دادند.
پیشینه
افراد مبتلا به سردرد تنشی اپیزودیک مکرر، در ماه به 2 تا 14 اپیزود سردرد مبتلا می‌شوند. سردردهای تنشی، افراد را از تمرکز و عملکرد شغلی مطلوب باز می‌دارند و باعث ناتوانی بسیار می‌شوند. وقتی که سردرد رخ می‌دهد، افراد بعد از مدتی حتی بدون درمان نیز بهتر می‌شوند.
کتوپروفن داروی معمولی است که به عنوان داروی مسکّن به کار می‌رود و با نسخه پزشک در بیشتر نقاط دنیا و بدون نسخه (over-the-counter) در برخی کشورها قابل تهیه است. دوز معمول آن 25 یا 50 میلی‌گرم به صورت خوراکی از راه دهان است.
ویژگی‌های مطالعه
در می 2016، در منابع علمی پزشکی جست‌وجو کردیم و چهار مطالعه را پیدا کردیم که 1253 شرکت‌کننده داشتند و کتوپروفن را برای سردردهای تنشی اپیزودیک مکرر بررسی کرده بودند. فقط بخشی از شرکت‌کنندگان درگیر مقایسه بین کتوپروفن 25 میلی‌گرم و دارونما (placebo) (یک قرص ساختگی) شدند. نتایج به طور معمول پس از دو ساعت از خوردن دارو یا دارونما گزارش شدند. انجمن بین‌المللی سردرد (International Headache Society) نتیجه را به صورت از بین رفتن درد طی دو ساعت پس از مصرف دارو در نظر گرفته اما پیامدهای دیگری نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند. مطالعات کمی پیامدهای این توصیه‌ها را گزارش کردند بنابراین اطلاعات کمی برای تجزیهوتحلیل برخی از این پیامدها موجود بود.
نتایج کلیدی
پیامد از بین رفتن درد طی دو ساعت توسط 27 نفر از هر 100 نفری که کتوپروفن 25 میلی‌گرم دریافت کرده بودند و در 16 نفر از هر 100 نفری که دارونما گرفته بودند، گزارش شد و این بدان معناست که کتوپروفن 25 میلی‌گرم فقط برای 11 نفر از هر 100 نفر مزیت داشته است (شواهد با کیفیت پائین). پیامد رهایی از درد یا تخفیف آن طی دو ساعت، توسط 66 نفر از 100 نفری که کتوپروفن 25 میلی‌گرمی خورده بودند و 38 نفر از 100 نفری که دارونما خورده بودند، گزارش شد (شواهد با کیفیت متوسط) و این بدان معناست که درمان برای 28 نفر از 100 نفر مصرف کننده کتوپروفن 25 میلی‌گرم مزیت داشته است.
حدودا 14 نفر از 100 نفری که کتوپروفن 25 میلی‌گرم استفاده کردند یک عارضه جانبی را گزارش کردند که این بیشتر از افرادی بود که دارونما مصرف کرده بودند (7 نفر از 100 نفر) (شواهد با کیفیت پائین). بیشتر عوارض جانبی، شدت متوسط یا خفیف داشتند. هیچ عارضه جانبی جدی گزارش نشد.
کتوپروفن 25 میلی‌گرمی تفاوتی با پاراستامول 1000 میلی‌گرمی در هیچ معیاری از نداشتن درد (شواهد با کیفیت متوسط و پائین) نداشت اما با بیشتر شدن عوارض جانبی رابطه داشت (شواهد با کیفیت پائین).
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد در مورد نداشتن درد طی دو ساعت در سطح پائین و برای تخفیف درد طی دو ساعت در سطح متوسط بود. شواهد با کیفیت متوسط بدان معناست که ما نسبت به نتایج به طور منطقی اطمینان داریم. شواهد با کیفیت پایین به این معنی است که ما در مورد نتایج چندان مطمئن نیستیم و ممکن است با اطلاعات بیشتر تغییر کند.
کتوپروفن 25 میلی‌گرمی مزیت کمی در مقایسه با دارونما در از بین رفتن درد طی دو ساعت یا درد خفیف یا نداشتن درد طی دو ساعت برای افراد مبتلا به TTH اپیزودیک مکرر که دچار سردرد حاد با شدت متوسط یا شدید بودند، ایجاد کرد. مصرف آن در بیشتر افراد با تجربه حوادث جانبی همراه بود. از نظر هر گونه پیامد اثربخشی، کتوپروفن 25 میلی‌گرم بهتر از پاراستامول 1000 میلی‌گرم نبود.
سردردهای تنشی (tension-type headache; TTH) حدودا 1 نفر را از هر 5 نفر در دنیا مبتلا می‌کند. این نوع سردرد به انواع مختلفی تقسیم می‌شود؛ سردردهای تنشی (TTH) اپیزودیک نامتناوب (کمتر از یک بار در ماه رخ می‌دهد)، TTH اپیزودیک متناوب (2 تا 14 بار در ماه تکرار می‌شود) و TTH مزمن (که 15 بار یا بیشتر در ماه تکرار می‌شود). کتوپروفن (ketoprofen) یکی از آنالژزیک‌هایی است که برای درمان حاد این نوع سردرد در نوع TTH اپیزودیک مکرر توصیه می‌شود.
هدف این مرور، ارزیابی اثربخشی و ایمنی کتوپروفن برای درمان TTH در بزرگسالان در مقایسه با دارونما (placebo) یا هر مقایسه کننده فعال دیگری است.
پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ Embase و Oxford Pain Relief Database را تا می 2016 و از طرفی فهرست منابع مطالعات و مرورهای مرتبط منتشر شده را نیز جست‌وجو کردیم. مطالعات منتشر نشده را نیز با درخواست از رابطین و جست‌وجوی پایگاه‌های آنلاین ثبت کارآزمایی بالینی و وب‌سایت شرکت‌ها، بررسی کردیم.
مطالعات تصادفی‌سازی و کنترل شده با دارونما و دوسو-کور (با طرح گروه-موازی یا متقاطع) را که کتوپروفن خوراکی را برای تسکین علامتی از اپیزود حاد TTH به کار برده بودند، وارد مرور وارد کردیم. مطالعات باید آینده‌نگر بوده و شرکت‌کنندگان 18 ساله یا بزرگ‌تر می‌بودند، حداقل شرکت‌کنندگان در هر بازوی درمان 10 نفر در نظر گرفته شده بود.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را برای ورود ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. برای محاسبه خطر نسبی (RR) و تعداد افراد مورد نیاز برای درمان جهت حصول یک پیامد مثبت اضافی (NNT) یا یک پیامد مضر اضافی (NNH) از تعداد شرکت‌کنندگانی استفاده کردیم که هر کدام از پیامدهای مربوط به مصرف خوراکی کتوپروفن را در مقایسه با دارونما یا مداخله فعال دیگری به دست آورده بودند، طیف پیامدهای به دست آمده اغلب همان‌هایی بودند که توسط انجمن بین‌المللی سردرد (International Headache Society; IHS) توصیه شده بودند.
شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کرده و جدول «خلاصه‌ای از یافته‌ها» را ایجاد کردیم.
چهار مطالعه را وارد مرور کردیم که بزرگسالان مبتلا به TTH اپیزودیک مکرر را دربرمی‌گرفتند. همه آنها به طور خاص معیارهای تشخیصی IHS را به کار گرفته بودند و میانگین درد خط پایه را با حداقل شدت متوسط گزارش کرده بودند. در حالی که 1253 نفر با TTH در این مطالعات شرکت داشتند، تعداد موجود برای هر تجزیهوتحلیل از این کمتر بود، زیرا پیامدها متناقض گزارش شده بود و نیز به این دلیل که بسیاری از شرکت‌کنندگان، گروههای مقایسه فعال دریافت کرده بودند.
هیچ یک از مطالعات وارد شده در همه حوزه‌های بررسی شده، دارای خطر پائین سوگیری (bias) نداشت، اگرچه در مورد بیشتر مطالعات و حوزه‌ها، این به احتمال زیاد به دلیل گزارش ناکافی بود تا به خاطر روش‌های نامناسب به کار گرفته شده. یک مطالعه را به علت کوچک بودن دارای خطر بالای سوگیری تشخیص دادیم.
اطلاعات مفید فقط در مورد کتوپروفن 25 میلی‌گرمی در دسترس بود. در مورد پیامدی که مدنظر IHS بود و نداشتن درد را طی مدت دو ساعت نشان می‌داد، NNT برای کتوپروفن 25 میلی‌گرمی در مقایسه با دارونما، 9.0 در دو مطالعه بود (95% فاصله اطمینان (CI): 4.8 تا 72) (272 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین). NNT برای نداشتن درد یا درد خفیف طی دو ساعت در دو مطالعه (272 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط) 3.7 بود (95% CI؛ 2.6 تا 6.3). در گروه مصرف کننده کتوپروفن 25 میلی‌گرمی نسبت به گروه دارونما، افراد کمتری نیاز به داروی نجات، پیدا کردند و تعداد افراد مورد نیاز برای درمان جهت پیشگیری از یک رویداد (NNTp) معادل 2.6 در سه مطالعه بود (95% CI؛ 4.3 تا 11) (605 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط). در سه مطالعه، تعداد شرکت‌کنندگانی که حوادث جانبی را گزارش کرده بودند، در گروه کتوپروفن 25 میلی‌گرم بیشتر از دارونما بود (NNH: 15؛ 95% CI؛ 8.7 تا 45) (651 شرکت‌کننده با 66 رویداد، شواهد با کیفیت پائین). بیشتر عوارض، شدتی خفیف تا متوسط داشتند.
کتوپروفن 25 میلی‌گرمی تفاوتی با پاراستامول 1000 میلی‌گرم در دو مطالعه با 276 شرکت‌کننده در هیچ پیامد اثربخشی نداشت (شواهد با کیفیت پائین تا متوسط)؛ RR برای نداشتن درد طی دو ساعت 1.3 بود (95% CI؛ 0.9 تا 2.0). در دو مطالعه، تعداد شرکت‌کنندگانی که هرگونه حادثه جانبی را گزارش کرده بودند در گروه کتوپروفن 25 میلی‌گرم، بیشتر از پاراستامول بود (NNH: 17؛ 95% CI؛ 8.9 تا 130) (582 شرکت‌کننده، 68 رویداد، شواهد با کیفیت پائین).
مطالعات هیچ حادثه جانبی جدی‌ای را گزارش نکردند.
کیفیت شواهد را در مقایسه کتوپروفن 25 میلی‌گرمی با دارونما یا پاراستامول 1000 میلی‌گرمی در سطح متوسط تا بسیار پائین برآورد کردیم. دلیل کاهش سطح کیفیت شواهد، تعداد کم مطالعات و رویدادها بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.