پیام اصلی
مطالعاتی که تلاش کرده بودند به این سوال پژوهشی پاسخ دهند، تفاوت‌های مهمی بین دو نوع از معاینه نشان ندادند. با این حال، شواهد کافی برای منتفی دانستن تفاوت‌ها در مضرات یا مزایای آنها وجود ندارد. در این مقطع، نمی‌توانیم بگوییم معاینه آسم از طریق تلفن یا اینترنت یک جایگزین امن برای مشاوره معمول رو-در-رو است یا خیر.
پیشینه
تماس منظم با یک دکتر یا یک پرستار دوره‌دیده آسم برای پیگیری نشانه‌ها و استفاده از اسپری‌های استنشاقی ضروری است. فن‌آوری تلفن و اینترنت ممکن است یک راه برای مدیریت افزایش تعداد افراد مبتلا به آسم و سایر شرایط سلامت طولانی-مدت باشد. از این موضوع تحت عنوان «مرور از راه دور» یا مشاوره الکترونیکی (e-consultations) نام برده شده و ممکن است یک راه راحت‌تر برای حفظ تماس بین بیماران و پزشکان باشد، اما نمی‌دانیم که به خوبی جلسه رو-در-رو است یا خیر.
ویژگی‌های مطالعه
در مجموع شش مطالعه را شامل 2100 شرکت‌کننده یافتیم: فقط چهار مطالعه، شامل 792 نفر، توانستند برای نتایج اصلی تجمیع شوند، و دو مطالعه دیگر به دلیل طراحی بسیار متفاوت خود جداگانه ارزیابی شدند (1213 = n و 95 = n). افراد در چهار مطالعه تجمیع شده به طور کلی داروهای معمول دریافت کرده بودند و ما کسانی را که مبتلا به آسم شدید یا سایر بیماریهای ریوی بودند، از مطالعه خارج کردیم. دو مطالعه با طراحی‌های بسیار متفاوت از چهار مطالعه اصلی را به طور جداگانه ارزیابی کردیم: یکی مقایسه عملی بود که در آن به افراد مبتلا به آسم گزینه معاینه تلفنی یا مراجعه به کلینیکی که به طور معمول مراجعه می‌کردند، داده شد، و دیگری به طور خاص بر استفاده از تکنولوژی برای نظارت بر افراد، در حالی که در حال کاهش دوز استروئید خوراکی بودند، متمرکز بود. آخرین بار مطالعات را در 24 نوامبر 2015 بررسی کردیم.
نتایج کلیدی
نمی‌توانیم بگوییم افرادی که معاینه از طریق تلفن یا اینترنت داشتند، نسبت به کسانی که رو-در-رو ویزیت شده بودند، به مقدار بیشتر یا کمتر کورتیکواستروئید خوراکی برای حمله آسم نیاز داشتند، و از نتایج به چند دلیل مطمئن نبودیم. تعداد حملات آسم که درمان را در بخش اورژانس یا بیمارستان یا یک ویزیت برنامه‌ریزی نشده برای دیدن پزشک خود بطلبد، برای گفتن اینکه معاینه از راه دور به خوبی مشاوره رو-در-رو است، بسیار معدود بود. به نظر نمی‌رسد این دو تفاوتی در کنترل آسم یا کیفیت زندگی داشته باشند، با این حال ما قادر به منتفی دانستن این احتمال نیستیم که معاینه از راه دور به خوبی مشاوره رو-در-رو در این معیارها نیست. همه شواهد دارای کیفیت پائین یا متوسط در نظر گرفته شدند. مطالعه‌ای که مزایای احتمالی ارائه گزینه یک معاینه تلفنی را تست می‌کرد، نشان داد که این کار موجب افزایش تعداد افراد مرور می‌شود، اما مزایای کلی در پیامدهای آسم نشان نداد.
شواهد تصادفی‌سازی شده کنونی هیچ تفاوت مهمی بین معاینه رو-در-رو و از راه دور برای معاینه آسم در مقاطع عود، کنترل آسم یا بهبود کیفیت زندگی نشان ندادند. اطلاعات برای منتفی دانستن تفاوت در اثربخشی، یا برای اینکه بگوییم معاینه از راه دور یک جایگزین ایمن برای ملاقات رو-در-رو است یا خیر، ناکافی هستند.
آسم هم‌چنان از علل مهم قابل پیشگیری موربیدیتی و مورتالیتی است. معاینه منظم با یک کادر درمان متخصص برای نظارت بر نشانه‌ها و تنظیم داروها ضروری است.
سازمان‌های سلامت در سراسر جهان از فن‌آوری‌های تلفن و اینترنت به عنوان یک راه مدیریت افزایش تعداد افراد مبتلا به آسم و سایر شرایط طولانی-مدت سلامت استفاده می‌کنند. این کار ممکن است باعث سلامت بیشتر و کاهش بار (burden) مراکز خدمات اورژانس و بستری شود. معاینه از راه دور ممکن است یک راه ساده و کارآمد برای برقراری ارتباط با بیماران باشد، اما اینکه انجام معاینه در این راه موثر است یا اینکه ممکن است همراه عواقب منفی غیر-منتظره‌ای باشد، نامطمئن است.
بررسی بی‌خطری و اثربخشی معاینه از راه دور آسم در برابر مشاوره‌های معمول رو-در-رو.
کارآزمایی‌هایی را از پایگاه ثبت تخصصی گروه مرور راه‌های هوایی در کاکرین (Cochrane Airways Review Group Specialised Register; CAGR) تا 24 نوامبر 2015 مشخص کردیم. هم‌چنین www.clinicaltrials.gov، پورتال کارآزمایی‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO)، فهرست منابع سایر مرورها را جست‌وجو و با نویسندگان کارآزمایی‌ها برای کسب اطلاعات اضافی تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) موازی را در بررسی گنجاندیم که در آنها بزرگسالان یا کودکان مبتلا به آسم را که از راه دور با استفاده از هر نوع تکنولوژی معاینه شده بودند، در برابر مشاوره‌های استاندارد رو-در-رو، مقایسه کرده بودند. مطالعاتی را حذف کردیم که شامل مداخلات خودکار سلامت از راه دور بدون تماس شخصی با کادر درمان حرفه‌ای بودند. مطالعاتی را وارد مرور کردیم که متن کامل مقالات، فقط چکیده مقاله و داده‌های منتشر نشده را گزارش کرده بودند.
دو نویسنده مرور نتایج جست‌وجوی منابع علمی را ارزیابی کرده و به طور مستقل از هم خطر سوگیری (bias) و داده‌های عددی را استخراج کردند. هر گونه اختلاف نظر را با اجماع حل‌وفصل کردیم، و با نویسندگان مطالعه برای اطلاعات ازدست‌رفته تماس گرفتیم.
داده‌های دو-حالتی را به صورت نسبت‌های شانس (ORs) با استفاده از شرکت‌کنندگان مطالعه به عنوان واحد آنالیز، و داده‌های پیوسته را به صورت تفاوت‌های میانگین (MD) با استفاده از مدل اثرات-تصادفی مورد آنالیز قرار دادیم. تمام پیامدها را با استفاده از سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) درجه‌بندی کردیم.
شش مطالعه با مجموع 2100 شرکت‌کننده دارای معیارهای ورود بودند: چهار مطالعه را شامل 792 نفر در آنالیز اصلی اثربخشی تجمیع کردیم، و نتایج حاصل از یک مطالعه اجرا شده به شکل خوشه‌ای (1213 = n) و یک مطالعه با کاهش تدریجی استروئید خوراکی (95 = n) را به طور جداگانه معرفی کردیم. ویژگی‌های پایه مربوط به شدت وخامت آسم بسیار متغیر بود، اما مطالعات عموما افراد مبتلا به آسم را که درمان‌های مشخصی دریافت می‌کردند، گنجانده و آنهایی را که بیماریهای انسدادی ریه یا آسم شدید داشتند، کنار گذاشته بودند. در یک مطالعه دو نوع معاینه برای کم کردن تدریجی استروئید خوراکی در موارد شدید آسم مقاوم به درمان مقایسه شده بود و ما آن را به عنوان یک سوال جداگانه ارزیابی کردیم. مطالعات کور نشده بودند و در چهار مورد از شش مطالعه میزان انصراف‌دهندگان بالا بود، که ممکن بود احتمال سوگیری را در نتایج بالا ببرد.
به دلیل اینکه فواصل اطمینان (CI) مطالعات بسیار گسترده بود نمی‌توانیم بگوییم که تعداد بیشتری از افرادی که از راه دور معاینه شده بودند، در مقایسه با کسانی که معاینه رو-در-رو شده بودند، به کورتیکواستروئیدهای خوراکی برای تشدید آسم نیاز پیدا کرده بودند (OR: 1.74؛ 95% CI؛ 0.41 تا 7.44؛ 278 شرکت‌کننده؛ یک مطالعه؛ شواهد با کیفیت پائین). در گروه معاینه رو-در-رو، 21 مورد از 1000 شرکت‌کننده در مقایسه با 36 نفر (95% CI؛ نه تا 139) از 1000 شرکت‌کننده در گروه معاینه از راه دور طی سه ماه تشدید حملات آسم داشتند که به استروئیدهای خوراکی نیاز پیدا کرده بودند. تشدیدی که نیاز به درمان در بخش اورژانس (Emergency Department; ED)، بستری در بیمارستان یا ویزیت برنامه‌ریزی نشده در بخش مراقبت سلامت داشته باشد، همگی آنقدر به ندرت رخ داده بودند که مشخص نمی‌کردند معاینه از راه دور یک جایگزین امن برای معاینه رو-در-رو است یا خیر. عوارض جانبی جدی جدا از پیامدهای تشدید بیماری گزارش نشده بود.
هیچ تفاوتی در کنترل آسم اندازه‌گیری شده توسط پرسشنامه کنترل آسم (Asthma Control Questionnaire; ACQ) یا در کیفیت زندگی اندازه‌گیری شده توسط پرسشنامه کیفیت زندگی با آسم (Asthma Quality of Life Questionnaire; AQLQ) در معاینه از راه دور و رو-در-رو وجود نداشت. ما می‌توانستیم آسیب قابل توجه ناشی از معاینه از راه دور را برای این پیامدها منتفی بدانیم اما اطمینان کمتری داشتیم، چرا که این پیامدها بیشتر مستعد ابتلا به سوگیری ناشی از عدم کورسازی هستند.
مطالعه انجام شده بزرگ‌تر که دو جمعیت عمومی را مقایسه کرده بود، نشان داد که ارائه معاینه تلفنی و تلفن زدن مرتب به شرکت‌کنندگان، تعداد افراد مبتلا به آسم را که یک مرور دریافت کرده‌اند، می‌افزاید. با این حال، نمی‌دانیم که شرکت‌کنندگان اضافی که یک معاینه تلفنی داشتند متعاقب آن از پیامدهای آسم مزیت برده‌اند یا خیر.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.