سوال مطالعه مروری
مداخلات فعالیت فیزیکی (physical activity; PA) چه تاثیراتی بر زنان مبتلا به سرطان پستان که درمان سرطان را کامل کرد‌ه‌اند، دارد؟
پیشینه
پس از دریافت درمان سرطان پستان، زنان ممکن است دچار حوادث جانبی روانی و فیزیکی ناشی از سرطان و درمان آن شوند. این حوادث جانبی می‌تواند منجر به زندگی کوتاه‌تر پس از درمان شده و تاثیر منفی بر کیفیت زندگی (QoL) و سلامت فیزیکی و روانی بیمار داشته باشد. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که فعالیت فیزیکی منظم بعد از درمان می‌تواند شانس ابتلا را به سرطان پستان که ممکن است عود کند، یا تعداد زنانی را که ممکن است جان خود را به دلیل سرطان پستان از دست بدهند، کاهش دهد. PA منظم ممکن است منجر به طیف گسترد‌ه‌ای از تاثیرات مفید دیگر، از جمله بهبود QoL، سلامت روان، و عملکرد فیزیکی شود. ما می‌خواستیم مشخص کنیم که PA تاثیری بر خطر عود و مرگ ناشی از سرطان پستان، QoL، و سایر جنبه‌های بهزیستی (well-being) در زنان مبتلا به سرطان پستان پس از درمان دارد یا خیر.
ویژگی‌های مطالعه
فقط مطالعاتی را وارد کردیم که شامل زنان مبتلا به سرطان پستان بود که درمان فعال سرطان را به پایان رسانده بودند. این مطالعات پیامد‌های زنان شرکت‌کننده در مداخلات PA را در برابر پیامد‌های زنانی که به آنها مراقبت معمول ارائه شد یا فعالیت فیزیکی نداشتند، مقایسه کردند. شرکت‌کنندگان باید به صورت تصادفی یا با طرح نیمه‌تصادفی به یک گروه اختصاص داده شوند. شواهد تا سپتامبر 2015 به‌روز است.
نتایج کلیدی
این مرور شامل 63 کارآزمایی با 5761 شرکت‌کننده است. اکثر کارآزمایی‌ها (28) شامل ورزش ایروبیک (هوازی) (به‌عنوان مثال پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، رقص) بودند، در حالی که هفت کارآزمایی شامل یک گروه با تمرین مقاومتی به‌تنهایی، و 21 کارآزمایی شامل گروه ترکیب ورزش ایروبیک و تمرین مقاومتی بودند. یکی از پنج شرکت‌کننده در گروه مداخله PA پیش از پایان مطالعه گروه را ترک کرد، و به‌طور میانگین یک چهارم از جلسات PA هدف توسط شرکت‌کنندگان از دست رفت. هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که به بررسی تاثیرات PA پس از درمان سرطان بر خطر عود یا مرگ ناشی از سرطان پستان یا هر علت دیگری پرداخته باشد. ما دریافتیم که شرکت‌کنندگان انجام دهنده PA در انتهای مداخله در مقایسه با شرکت‌کنندگان دریافت کننده مراقبت معمول، مقادیر عددی مطلوب‌تری داشتند و با تغییرات مثبت بیشتری در دوره مداخله از نظر QoL، دیدگاه‌های مربوط به سلامت روان و توانایی فیزیکی، عملکرد اجتماعی، احساس نگرانی، استقامت، سطوح PA، چربی بدن، و قدرت ماهیچه‌ها روبه‌رو شدند. محققان هیچ تاثیری را بر سلامت در نظر گرفته شده، توانایی خوابیدن، احساس درد، عملکرد جنسی، شاخص توده بدنی، نسبت دور کمر به مفصل ران، و سلامت استخوان ستون فقرات بالا یا پائین یا مفصل ران نیافتند. حداقل سه ماه پس از اتمام مداخله، مقادیر واقعی و تغییرات از ابتدای مداخله در احساس خستگی، استقامت، و سطوح PA خود گزارش شده در شرکت‌کنندگانی که مداخله PA دریافت کردند مطلوب‌تر از شرکت‌کنندگانی بود که مراقبت معمول دریافت می‌کردند. هم ورزش ایروبیک به‌تنهایی و هم ترکیب مداخلات ایروبیک و تمرین مقاومتی، QoL و استقامت را بهبود بخشیدند. ورزش‌های ایروبیک دیدگاه‌های مربوط به سلامت عاطفی درک شده و توانایی فیزیکی، و هم‌چنین عملکرد اجتماعی و سطوح PA خود گزارش شده را بهبود بخشید، در حالی که تمرینات مقاومتی منجر به بهبود بیشتری در قدرت عضلانی شد. ترکیب مداخلات ایروبیک و تمرین مقاومتی منجر به کاهش احساس خستگی شد. نویسندگان کارآزمایی‌ها چندین حادثه جانبی جزئی را میان افراد دریافت کننده مداخلات PA گزارش کردند.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد مربوط به جنبه‌های مختلف سلامت را بسیار پائین، پائین، یا متوسط ارزیابی کردیم. به تفاوت‌های گسترد‌ه میان مداخلاتی که از نظر انواع PA، تعداد جلسات در هفته، سطح تلاش میان شرکت‌کنندگان، و طول مدت جلسه و مداخله بررسی کردیم، نیز اشاره کردیم. هم‌چنین، محققان جنبه‌های سلامت را از جهات مختلف اندازه‌گیری کردند. مشکلات دیگری که در مطالعات واجد شرایط وجود داشت عبارت بودند از فقدان اطلاعات در مورد اینکه نویسندگان مطالعه چگونه شرکت‌کنندگان را به صورت تصادفی در گروه‌ها قرار دادند، محققانی که این تست‌ها را انجام دادند، می‌دانستند که فرد تست شده به کدام گروه تعلق دارد، و محققان با داده‌های ازدست‌رفته از مطالعات آنها چگونه برخورد کردند. در بسیاری از جنبه‌ها، نمی‌توانستیم این احتمال را که تاثیرات مثبت مشاهده شده، به انداز‌ه‌ای کوچک بودند که مهم نبودند، منتفی بدانیم. هم‌چنین ممکن است که مطالعات کوچک‌تر به دلیل نیافتن تاثیرات مطلوب از PA در زنان مبتلا به سرطان پستان پس از درمان منتشر نشوند؛ زیرا نویسندگان مطالعه اغلب انتشار مطالعاتی را که تاثیرات مثبتی نیافته‌اند، دشوار می‌دانند.
نتیجه‌گیری در مورد مورتالیتی مرتبط با سرطان پستان و به هر علتی یا عود سرطان پستان امکان‌پذیر نبود. با این حال، مداخلات فعالیت فیزیکی ممکن است تاثیرات مفید کوچک تا متوسطی بر HRQoL، و عملکرد عاطفی یا فیزیکی و اجتماعی در نظر گرفته شده، اضطراب، آمادگی جسمانی، و فعالیت فیزیکی گزارش شده توسط خود بیمار و موضوعی اندازه‌گیری شده داشته باشند. نتایج مثبت گزارش شده در مرور فعلی به دلیل کیفیت بسیار پائین شواهد، ناهمگونی مداخلات و معیارهای پیامد، عدم دقت برخی از تخمین‌ها، و خطر سوگیری در بسیاری از کارآزمایی‌ها، باید با احتیاط تفسیر شوند. انجام مطالعات بیشتر در آینده با خطر پائین سوگیری برای تعیین یک ترکیب بهینه از حالت‌های فعالیت فیزیکی، تعداد، شدت‌ها و مدت زمان لازم برای بهبود پیامد‌های خاص میان زنان تحت درمان کمکی مورد نیاز هستند.
زنان با تشخیص سرطان پستان ممکن است دچار بیماری‌های کوتاه-مدت و طولانی‌مدت و پیامد‌های جانبی فیزیولوژیکی و روانی‌اجتماعی مرتبط با درمان شوند. این پیامد‌ها ممکن است تاثیر منفی بر پیش‌آگهی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQoL)، و عملکرد روانی‌اجتماعی و فیزیکی داشته باشند. فعالیت فیزیکی ممکن است به بهبود پیش‌آگهی کمک کرده و عوارض جانبی درمان کمکی را کاهش دهد.
ارزیابی تاثیرات مداخلات فعالیت فیزیکی بعد از درمان کمکی برای زنان مبتلا به سرطان پستان.
پایگاه ثبت تخصصی گروه سرطان پستان در کاکرین (CBCG)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ Embase؛ Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL)؛ Physiotherapy Evidence Database (PEDro)؛ SPORTDiscus؛ PsycINFO؛ ClinicalTrials.gov، و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO) را در 18 سپتامبر 2015 جست‌وجو کردیم. هم‌چنین OpenGrey و Healthcare Management Information Consortium databases را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و شبه-تصادفی‌سازی شد‌ه‌ای را جست‌وجو کردیم که به مقایسه مداخلات فعالیت فیزیکی در برابر کنترل (به‌عنوان مثال مراقبت معمول یا استاندارد، عدم فعالیت فیزیکی، بدون ورزش، کنترل توجه، دارونما (placebo)) پس از درمان کمکی (یعنی پس از اتمام شیمی‌درمانی و/یا پرتودرمانی، اما نه هورمون‌درمانی) در زنان مبتلا به سرطان پستان پرداختند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را انتخاب کرده، به ارزیابی خطر سوگیری (bias) و استخراج داده‌ها پرداختند. در صورت نیاز به اطلاعات اضافی با نویسندگان کارآزمایی‌ها تماس گرفتیم. اندازه تاثیرگذاری کلی را با 95% فواصل اطمینان (CIs) برای هر پیامد محاسبه کردیم و برای ارزیابی کیفیت شواهد مربوط به مهم‌ترین پیامد‌ها از درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) استفاده کردیم.
63 کارآزمایی را وارد کردیم که 5761 زن را برای مداخله فعالیت فیزیکی (3239 = n) یا کنترل (2524 = n) تصادفی‌سازی کردند. مدت زمان مداخله 4 تا 24 ماه و بیشترین مدت آن 8 یا 12 هفته بود (37 مطالعه). بیست‌وهشت مطالعه شامل ورزش‌های ایروبیک (هوازی) به‌تنهایی، 21 مطالعه شامل ورزش‌های ایروبیک و تمرینات مقاومتی بوده، و هفت مطالعه از تمرینات مقاومتی به‌تنهایی استفاده کردند. سی مطالعه مقایسه گروه مراقبت معمول یا استاندارد، عدم مداخله، یا کنترل کننده را توصیف کردند. یک پنجم مطالعات حداقل 20% مداخله ریزش نمونه (attrition) را گزارش کردند و میانگین پایبندی به انجام فعالیت فیزیکی در حدود 77% بود.
هیچ داد‌ه‌ای در مورد تاثیرات فعالیت فیزیکی بر مورتالیتی مرتبط با سرطان پستان و به هر علتی، یا عود سرطان پستان در دسترس نبود. تجزیهوتحلیل مقادیر عددی پیگیری بلافاصله پس از مداخله و تغییر نمرات از ابتدا تا پایان مداخله نشان داد که مداخلات فعالیت فیزیکی منجر به بهبود‌های قابل توجه کوچک تا متوسطی در HRQoL (به ترتیب؛ تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.39؛ 95% CI؛ 0.21 تا 0.57؛ 22 مطالعه؛ 1996 زن؛ SMD: 0.78؛ 95% CI؛ 0.39 تا 1.17؛ 14 مطالعه؛ 1459 زن؛ شواهد با کیفیت پائین)، عملکرد عاطفی (به ترتیب؛ SMD: 0.21؛ 95% CI؛ 0.10 تا 0.32؛ 26 مطالعه؛ 2102 زن؛ شواهد با کیفیت متوسط؛ SMD: 0.31؛ 95% CI؛ 0.09 تا 0.53؛ 15 مطالعه؛ 1579 زن؛ شواهد با کیفیت پائین)، عملکرد فیزیکی در نظر گرفته شده (به ترتیب؛ SMD: 0.33؛ 95% CI؛ 0.18 تا 0.49؛ 25 مطالعه؛ 2129 زن؛ SMD: 0.60؛ 95% CI؛ 0.23 تا 0.97؛ 13 مطالعه؛ 1433 زن؛ شواهد با کیفیت متوسط)، اضطراب (به ترتیب؛ SMD: -0.57؛ 95% CI؛ 0.95- تا 0.19-؛ 7 مطالعه؛ 326 زن؛ SMD: -0.37؛ 95% CI؛ 0.63- تا 0.12-؛ 4 مطالعه؛ 235 زن؛ شواهد با کیفیت پائین)، و آمادگی جسمانی (به ترتیب؛ SMD: 0.44؛ 95% CI؛ 0.30 تا 0.58؛ 23 مطالعه؛ 1265 زن؛ شواهد با کیفیت متوسط؛ SMD: 0.83؛ 95% CI؛ 0.40 تا 1.27؛ 9 مطالعه؛ 863 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) شدند.
محققان چندین حادثه جانبی جزئی را گزارش کردند.
بهبود‌های جزئی در مداخلات فعالیت فیزیکی به مدت سه ماه یا بیشتر پس از مداخله در خستگی (به ترتیب؛ SMD: -0.43؛ 95% CI؛ 0.60- تا 0.26-؛ SMD: -0.47؛ 95% CI؛ 0.84- تا 0.11-)، آمادگی جسمانی (به ترتیب؛ SMD: 0.36؛ 95% CI؛ 0.03 تا 0.69؛ SMD: 0.42؛ 95% CI؛ 0.05 تا 0.72)، و فعالیت فیزیکی گزارش شده توسط خود بیمار (به ترتیب؛ SMD: 0.44؛ 95% CI؛ 0.17 تا 0.79؛ SMD: 0.51؛ 95% CI؛ 0.08 تا 0.93)، برای مقادیر عددی پیگیری و تغییر نمرات پایه پایدار بود.
با این حال، ناهمگونی شواهد میان کارآزمایی‌ها به دلیل تغییر در اجزای مداخله (یعنی حالت، تعداد، شدت، مدت زمان مداخله و جلسات) و معیارهای مورد استفاده برای ارزیابی پیامد‌ها بود. تمام کارآزمایی‌های مرور شده در معرض خطر بالای سوگیری عملکرد و اکثر آنها نیز در معرض خطر بالای سوگیری تشخیص، ریزش نمونه (attrition) و انتخاب قرار داشتند. با توجه به مسائل فوق‌الذکر، ما دریافتیم که کیفیت شواهد بسیار پائین، پائین، یا متوسط بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.