استفاده از برچسب‌های ارزش غذایی محصولات به منظور تشویق افراد به خرید و مصرف مواد خوراکی و نوشیدنی سالم‌تر

یادداشت تحریریه

این سؤال مروری اکنون مطابق با پروتکل جدیدی که در ۲۱ خردادماه ۱۴۰۰ منتشر شده است، مورد رسیدگی قرار می‌گیرد: https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD014845

برای این مرور، نویسندگان تمرکز خود را محدود به برچسب‌گذاری انرژی، و همچنین طیف وسیعی از محصولات هدف حاوی نوشیدنی‌های الکلی کردند که نشان‌دهنده علاقه سیاست‌های اخیر در زمینه برچسب‌گذاری انرژی بر روی محصولات الکلی است.

 

در پیش گرفتن رژیم غذایی ناسالم همراه با مصرف بیش از اندازه انرژی یکی از دلایل مهم مشکلات مربوط به سلامت است. برچسب‌های ارزش غذایی ممکن است به مردم کمک کنند تا غذاهای سالم‌تر را انتخاب کنند.

هدف این مطالعه مروری چیست؟

در این مرور بررسی شد که برچسب‌های ارزش غذایی (یعنی برچسب‌هایی که حاوی اطلاعاتی درباره محتوای ارزش تغذیه‌ای مواد غذایی هستند) می‌توانند افراد را برای خرید و مصرف مواد غذایی سالم‌تر متقاعد کنند یا خیر. ما تمام شواهد موجود را برای یافتن جواب این پرسش جست‌وجو کرده و 28 مطالعه را یافتیم.

پیام‌های کلیدی

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برچسب‌های ارزش تغذیه‌ای مواد غذایی با اطلاعات مربوط به انرژی (مثلا میزان کالری) در منوها، ممکن است میزان مصرف انرژی را در رستوران‌ها کاهش دهد، اما برای قطعی‌تر کردن این نتایج، نیاز به کارآزمایی‌هایی با کیفیت بالاتر داریم.

در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟

برخی از کارآزمایی‌ها میزان خرید مواد خوراکی و آشامیدنی را از ماشین‌های فروش، فروشگاه‌های مواد غذایی، رستوران‌ها، کافه‌تریاها یا کافی‌شاپ‌ها، بررسی کردند. سایر کارآزمایی‌ها میزان مصرف مواد خوراکی و نوشیدنی را در طول یک وعده یا میان-‌وعده در محیط‌ها یا سناریوهای از پیش طراحی ‌شده (تحت عنوان مطالعات یا شرایط آزمایشگاهی) بررسی کردند.

نتایج اصلی این مرور چه هستند؟

استفاده از برچسب‌های ارزش تغذیه‌ای در رستوران‌ها میزان انرژی (یعنی کالری) خریداری شده را کاهش دادند، اما کیفیت شواهد سه کارآزمایی که برای رسیدن به این یافته‌ها کمک کردند، پائین بود، بنابراین اعتماد ما به این برآورد اثر محدود بوده و ممکن است با کارآزمایی‌های بیشتر تغییر کند. هشت کارآزمایی مداخلات مشابهی را در شرایط آزمایشگاهی بررسی کردند، اما به جای برآورد میزان انرژی خریداری‌ شده توسط شرکت‌کنندگان، میزان انرژی مصرفی آنان را سنجیدند. این کارآزمایی‌ها میزان کاهش انرژی مصرفی را در زمان استفاده از برچسب انرژی در منوها یا غذاها به‌طور قطعی نشان نمی‌دهند، و البته از کیفیت پائینی هم برخوردار بودند.

علاوه بر این، شش مطالعه آزمایشگاهی میزان مصرف انرژی شرکت‌کنندگان را در زمانی که فقط یک گزینه خوراکی یا نوشیدنی را با یا بدون برچسب در اختیار داشتند، بررسی کرده، و پنج مطالعه آزمایشگاهی میزان مصرف انرژی را در زمانی که برچسب کم‌-کالری و کم‌-چربی به‌طور عمد روی مواردی با میزان انرژی یا چربی بالا قرار گرفتند (mislabeling)، ارزیابی کردند. نتایج حاصل از این دو دسته از کارآزمایی‌ها غیر-قطعی، با کیفیت پائین بوده، یا در کارآزمایی‌های استفاده کننده از برچسب اشتباه، کیفیت خیلی پائینی داشتند. ما مطالعاتی را یافتیم که برچسب‌گذاری را در ماشین‌های فروش و فروشگاه‌های مواد غذایی بررسی کردند، اما نتایج آن‌ها به راحتی قابل تفسیر نبود، بنابراین نتوانستیم از آن‌ها در این مرور استفاده کنیم.

این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟

شواهد تا تاریخ 26 اپریل 2017 به‌روز است.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

نتایج به ‌دست آمده از شواهدی با کیفیت پائین نشان می‌دهند که استفاده از برچسب‌های ارزش تغذیه‌ای محصولات حاوی اطلاعات مربوط به انرژی مواد غذایی در منوی غذایی ممکن است باعث کاهش انرژی مصرف شده در رستوران‌ها شود. شواهد ارزیابی کننده تاثیر ارائه اطلاعات روی منوها یا روی طیفی از گزینه‌های غذایی بر میزان مصرف انرژی در شرایط آزمایشگاهی، تاثیر مشابهی را با آنچه که برای خرید مشاهده شد، نشان دادند، اگرچه این شواهد قطعیت کم و همچنین کیفیت پائینی داشتند.

بر این اساس، و به دلیل عدم مشاهده آسیب از مداخله، موقتا پیشنهاد می‌شود که استفاده از برچسب‌های ارزش تغذیه‌ای محصولات در منوی رستوران‌ها می‌تواند به عنوان قسمتی از یک مجموعه وسیع‌تر از اقدامات برای مقابله با چاقی استفاده شود. برای به دست آوردن نتایج قطعی‌تر، به انجام تحقیقاتی با کیفیت بالاتر و در دنیای واقعی نیاز داریم.

همچنین برای رفع کمبود شواهد از فروشگاه‌های مواد غذایی و ماشین‌های فروش مواد غذایی و برای ارزیابی اثر عوامل واسطه بالقوه در تاثیرگذاری مداخلات، نیاز به انجام تحقیقات بیشتر و با کیفیت بالا داریم.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

از روش برچسب‌گذاری ارزش غذایی محصولات به عنوان ابزاری در جهت گسترش خرید و مصرف مواد غذایی سالم‌تر و البته با میزان کالری کمتر، حمایت می‌شود. در دنیا، طرح‌های مختلفی از برچسب‌های ارزش غذایی محصولات معرفی شده‌اند. هنوز شواهدی وجود ندارد که برچسب‌های ارزش غذایی محصولات تاثیری بر گسترش رفتارهای سالم‌تر تغذیه‌ای داشته یا خیر.

اهداف: 

بررسی تاثیر برچسب‌های تغذیه‌ای غذا و نوشیدنی‌های غیر-الکلی در خرید و مصرف آیتم‌های سالم‌تر. هدف دوم این مطالعه، بررسی تاثیرات احتمالی متغیرهای واسطه برچسب‌های ارزش غذایی در خرید و مصرف اقلام غذایی بود.

روش‌های جست‌وجو: 

ما 13 بانک اطلاعاتی الکترونیکی را شامل MEDLINE؛ CENTRAL؛ و Embase تا 26 اپریل 2017 جست‌وجو کردیم. هم‌چنین به صورت دستی منابع و استنادها را چک کرده و مطالعات منتشر نشده را از طریق وب‌سایت‌ها و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌ها جست‌وجو کردیم.

معیارهای انتخاب: 

مطالعات واجد شرایط عبارت بودند از: کارآزمایی‌های کنترل شده و تصادفی‌سازی شده یا شبه-تصادفی‌سازی شده (RCTs/Q-RCTs)، مطالعات کنترل شده قبل‌-‌و‌-‌بعد، یا مطالعات توالی زمانی منقطع (interrupted time series; ITS)، که در آن‌ها یک محصول دارای برچسب اطلاعات تغذیه‌ای (اطلاعات مربوط به مواد مغذی یا انرژی)، با همان محصول بدون برچسب تغذیه‌ای مقایسه شد؛ و معیارهای خرید یا مصرف غذاها یا نوشیدنی‌های غیر-الکلی را در شرایط دنیای واقعی یا آزمایشگاهی به صورت عینی ارزیابی کردند.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

دو نویسنده به‌طور مستقل از هم مطالعات را برای ورود انتخاب و داده‌ها را استخراج کردند. ابزار «خطر سوگیری» (Risk of bias) کاکرین و رویکرد درجه‌‏بندی توصیه‏، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) را برای ارزیابی کیفیت شواهد به کار بردیم. مطالعاتی را تجمیع کردیم که مداخلات و پیامدهای مشابه را با استفاده از یک متاآنالیز اثرات تصادفی ارزیابی کردند، و داده‌های به دست آمده را از دیگر مطالعات در یک خلاصه روایت‌گونه (narrative) سنتز کردیم.

نتایج اصلی: 

ما 28 کارآزمایی را، شامل 17 RCT؛ 5 Q-RCT، و 6 مطالعه ITS، وارد کردیم. بیشتر آن‌ها (21/28) در آمریکا، و 19 مورد در محیط دانشگاهی انجام شدند، که 14 مطالعه عمدتا دانشجویان یا کارمندان دانشگاه را وارد کردند. بیشتر کارآزمایی‌ها (20/28) تاثیر برچسب‌های ارزش غذایی محصولات را در منوها یا تابلوهای منو، یا در کنار فهرستی از مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که شرکت‌کنندگان می‌توانستند از میان آن‌ها انتخاب کنند، ارزیابی کردند. در هشت کارآزمایی شرکت‌کنندگان فقط یک گزینه برچسب خوراکی یا نوشیدنی (حضور برچسب ارزش غذایی محصول روی بوفه یا بسته‌بندی آن، در مجاورت غذا یا روی تابلوی نمایش) را در اختیار داشتند، و مقدار مصرف مواد غذایی اندازه‌گیری شد. اغلب (12/28) برچسب‌های غذایی ارزیابی شده، اطلاعات انرژی (یعنی کالری) بودند.

یازده کارآزمایی تاثیر برچسب‌های ارزش غذایی محصولات را بر خرید گزینه‌های غذایی یا نوشیدنی‌ها در دنیای واقعی، از جمله خرید از ماشین‌های فروش مواد غذایی (یک RCT خوشه‌ای)، سوپر مارکت‌ها (یک ITS)، یا رستوران‌ها، کافه‌تریاها، یا کافی‌شاپ‌ها (سه RCT، یک Q-RCT و پنج ITS)، ارزیابی کردند. یافته‌های به دست آمده از ماشین‌های فروش مواد غذایی و سوپرمارکت‌ها غیر-قابل تفسیر بوده، و کیفیت بسیار پائینی داشتند. یک متاآنالیز از سه RCT، که همه آن‌ها برچسب‌های انرژی را بر منوها در رستوران‌ها بررسی کردند، کاهش آماری قابل توجهی را، برابر با 47 کیلوکالری، در میزان انرژی مصرفی نشان دادند (MD؛ 46.72- کیلوکالری؛ 95% CI؛ 78.35- تا 15.10-؛ N = 1877). با در نظر گرفتن میانگین 600 کیلوکالری برای هر وعده غذایی، استفاده از برچسب‌های انرژی غذایی روی منوها تا 7.8% از میزان انرژی دریافتی را در هر وعده غذایی کاهش داد (95% CI؛ 2.5% تا 13.1%). سطح کیفیت شواهد در این سه مطالعه پائین بود، بنابراین اعتماد ما به این برآورد تاثیر محدود بوده و ممکن است با انجام مطالعات بیشتر تغییر کند. از میان شش کارآزمایی باقی‌ مانده، فقط دو مورد از آن‌ها (که هر دو ITS بوده و تاثیر برچسب انرژی را روی منوها یا تابلوهای منو در کافی‌شاپ‌ها یا کافه‌تریاها بررسی کردند)، همراه با خطر سوگیری پائینی بوده، و نتایج آن‌ها متاآنالیز را پشتیبانی کردند. نتایج چهار کارآزمایی دیگر که در رستوران‌ها، کافه‌تریاها (2 مطالعه) یا کافی‌شاپ‌ انجام شدند، به‌طور شفافی گزارش نشده و خطر سوگیری بالایی داشتند.

هفده مطالعه تاثیر استفاده از برچسب‌های ارزش غذایی محصولات را بر میزان مصرف در محیط‌ها یا سناریوهای ساختگی بررسی کردند (که از این پس کارآزمایی‌های آزمایشگاهی نامیده می‌شوند). از این میان، هشت مورد (همه RCT) تاثیر برچسب‌ها را روی منوها یا قرار دادن آنها را روی طیفی از گزینه‌های غذایی ارزیابی کردند. متاآنالیز این مطالعات کاهشی را در میزان مصرف انرژی در یک وعده غذایی به‌طور قطعی نشان نداد (MD؛ 50- کیلوکالری؛ 95% CI؛ 104.41- تا 3.88؛ N = 1705). سطح کیفیت شواهد در این کارآزمایی‌ها پائین بود، بنابراین اعتماد ما به برآورد اثر محدود بوده و ممکن است با انجام مطالعات بیشتر تغییر کند.

شش مطالعه آزمایشگاهی (چهار RCT و دو Q-RCT) تاثیر برچسب‌های ارزش غذایی محصولات را بر میانگین مصرف انرژی در فقط یک گزینه خوراکی یا نوشیدنی (مانند شکلات، ماکارونی یا یک نوشیدنی بدون الکل) در یک وعده غذایی یا میان‌-وعده بررسی کردند. متاآنالیز این کارآزمایی‌ها اختلاف آماری معناداری را در میزان انرژی مصرفی (کیلوکالری) نشان نداد (SMD: 0.05؛ 95% CI؛ 0.17- تا 0.27؛ N = 732). با این حال ، فواصل اطمینان گسترده بودند، که نشان دهنده عدم اطمینان در اندازه واقعی تاثیرگذاری مداخله است. سطح کیفیت شواهد در این کارآزمایی‌ها پائین بود، بنابراین اعتماد ما به برآورد اثر محدود بوده و ممکن است با انجام مطالعات بیشتر تغییر کند.

هیچ شواهدی وجود نداشت که برچسب‌های ارزش غذایی محصولات تاثیر ناخواسته‌ای بر افزایش انرژی خریداری یا مصرف شده داشته باشند. شواهد غیر-مستقیمی از پنج مطالعه آزمایشگاهی به دست آمد که در آن‌ها برچسب‌گذاری غلط بر محتوای یک ماده مغذی تکی (یعنی نشان دادن مواد غذایی پر-انرژی به عنوان مواد کم-انرژی یا کم-چربی) در طول یک وعده غذایی یا میان-وعده انجام شد. متاآنالیز یافته‌های این کارآزمایی‌ها تفاوت معنی‌داری را در افزایش میزان انرژی مصرفی، بر حسب کیلوکالری، نشان نداد (SMD: 0.19؛ 95% CI؛ 0.14- تا 0.51؛ N= 718). میزان کم تاثیر مداخله و فواصل اطمینان وسیع، نشان دهنده عدم قطعیت در اندازه تاثیرگذاری نتایج بود. سطح کیفیت شواهد این کارآزمایی‌ها بسیار پائین بود، به همین جهت اطمینان بسیار کمی به برآورد اثر این کارآزمایی‌ها داریم.

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information