سوال مطالعه مروری
آیا کربوپلاتین در مقایسه با سیس‌پلاتین در درمان مبتلایان به سرطان پیشرفته سلول غیرکوچک ریه، موثرتر است و سمیت کمتری دارد یا خیر؟
پیشینه
سرطان ریه عامل اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان است و بیش از نیمی از افرادی که این سرطان را دارند، در زمان تشخیص بیماری غیرقابل علاج دارند. سرطان سلول غیرکوچک ریه شایع‌ترین نوع سرطان ریه است که تقریبا 85% از همه موارد سرطان ریه را شامل می‌شود. با وجود پیشرفت‌های اخیر در روش‌های درمانی هدفمند (targeted therapies) و ایمنی‌درمانی، هنوز شیمی‌درمانی مبتنی بر پلاتینوم یک گزینه مفید و در دسترس است با مزیت ثابت شده برای بقای افراد مبتلا به سرطان پیشرفته سلول غیرکوچک ریه. اگرچه رژیم‌های درمانی شامل سیس‌پلاتین (cisplatin) یا کربوپلاتین (carboplatin) همراه با یک عامل دیگر به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند با عوارض جانبی ناخوشایندی همراه باشند. هدف از این مرور سیستماتیک، تعیین این موضوع بود که کدام یک از این دو دارویی که مکررا استفاده می‌شوند، مؤثرتر بوده و باعث اثرات جانبی کمتری می‌شوند.
ویژگی‌های مطالعه
ما 11 کارآزمایی را پیدا کردیم (شامل 4046 نفر) که سیس‌پلاتین را با کربوپلاتین مقایسه کردند، هر دو با یک داروی مدرن دیگر که به عنوان داروی نسل سوم شناخته شد، ترکیب شدند.
نتایج کلیدی
این داروها در طولانی کردن بقا به یک اندازه مؤثر بودند، اما پروفایل سمیت متفاوتی داشتند. کربوپلاتین باعث کاهش بیشتری در تعداد پلاکت‌ها (که تشکیل لخته را کنترل می‌کنند) می‌شود.
کیفیت شواهد
در این مرور کاکرین، ما دریافتیم که کیفیت شواهد برای بقای کلی، میزان بقای یک‌ساله و میزان پاسخ، بالا بود اما کیفیت شواهد برای دیگر پیامدهای اندازه‌گیری شده متوسط بود.
بیماران مبتلا بهNSCL پیشرفته و تحت درمان با کربوپلاتین یا سیس‌پلاتین به‌همراه داروهای شیمی‌درمانی نسل سوم، در بقای کلی، بقای یک‌ساله و میزان پاسخ، مشابه یکدیگر بودند. در مورد حوادث جانبی، کربوپلاتین بیشتر باعث ترومبوسیتوپنی و در مقابل، سیس‌پلاتین بیشتر باعث بروز تهوع/استفراغ شد. بنابراین، برای این هدف درمانی تسکینی، انتخاب ترکیب پلاتین باید با در نظر گرفتن پروفایل سمیت مورد انتظار، بیماری‌های همراه و اولویت‌ها باشد.
سرطان ریه شایع‌ترین سرطان تشخیص داده شده و علت اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در هر دو جنس در سراسر جهان است. تقریبا 50% از مبتلایان به سرطان ریه بیماری پیشرفته موضعی یا متاستاتیک دارند و درمان تسکینی دریافت می‌کنند. شیمی‌درمانی ترکیبی مبتنی بر پلاتینوم از نظر بقا و کنترل علائم در مقایسه با بهترین مراقبت‌های حمایتی، مزایایی دارد.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی شیمی‌درمانی مبتنی بر کربوپلاتین (carboplatin) در مقایسه با شیمی‌درمانی مبتنی بر سیس‌پلاتین (cisplatin)، هر دو در ترکیب با یک داروی نسل سوم، در افراد مبتلا به سرطان پیشرفته سلول غیرکوچک ریه (NSCLC). مقایسه کیفیت زندگی در افراد مبتلا به NSCLC پیشرفته که شیمی‌درمانی را با سیس‌پلاتین و کربوپلاتین همراه با یک داروی نسل سوم دریافت می‌کنند.
ما بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی زیر را جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ 13 ژانویه 2019)، MEDLINE (از راه PubMed) (1966 تا 13 ژانویه 2019)، و Embase (از راه Ovid) (1974 تا 13 ژانویه 2019). علاوه بر این، ما مقالات نشست‌های جامعه انکولوژی بالینی آمریکا (ژانویه 1990 تا سپتامبر 2018) و فهرست منابع مرتبط را به صورت دستی جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده (RCTs) که به مقایسه رژیم‌های دارویی با کربوپلاتین یا سیس‌پلاتین در ترکیب با یک داروی نسل سوم در افراد مبتلا به NSCLC پیشرفته موضعی یا متاستاتیک پرداختند. ما هر نوع رژیم دارویی و تعداد دوره‌های درمانی را که شامل این سه دارو بودند، پذیرفتیم، زیرا هیچ رژیم دارویی استانداردی بطور گسترده پذیرفته نشده است.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم نتایج جست‌وجو را ارزیابی کردند، و نویسنده سوم مرور اختلافات را حل‌وفصل کرد. پیامدهای اولیه عبارت بودند از بقای کلی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت. پیامدهای ثانویه شامل میزان بقای یک‌ساله، میزان پاسخ عینی و سمیت بودند.
در این مرور به‌روزرسانی شده، ما یک RCT بیشتر را قرار دادیم، در مجموع 11 RCT وارد شدند (5088 شرکت‌کننده، 4046 نفر از آن‌ها برای متاآنالیز در دسترس بودند). هیچ تفاوتی در بقای کلی (نسبت خطر (HR): 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.82 الی 1.20؛ 10 RCT؛ 2515 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بالا)؛ میزان بقای یک‌ساله (خطر نسبی (RR): 0.98؛ 95% CI؛ 0.89 الی 1.08؛ I2 = 17%؛ 4004 شرکت‌کننده؛ همه 11 RCT؛ شواهد با کیفیت بالا)؛ یا میزان پاسخ‌دهی (RR: 0.89؛ 95% CI؛ 0.79 الی 1.00؛ I2 = 12%؛ همه 11 RCT؛ 4020 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بالا) وجود نداشت. یک تجزیهوتحلیل زیرگروهی با مقایسه کربوپلاتین و دوزهای مختلف سیس‌پلاتین، مزیت بقای کلی را به نفع رژیم‌های مبتنی بر کربوپلاتین در مقایسه با سیس‌پلاتین در دوزهای پایین‌تر پیدا کرد (40 تا 80 mg/m2) (HR: 1.15؛ 95% CI؛ 1.03 تا 1.28؛ 6 RCT؛ 2508 شرکت‌کننده)، اگرچه هیچ مزیتی در بقای کلی در مقایسه بین شیمی‌درمانی مبتنی بر کربوپلاتین و سیس‌پلاتین در دوزهای بالاتر وجود نداشت (80 الی 100 mg/m2) (HR: 0.93؛ 95% CI؛ 0.83 تا 1.04؛ I2 = 0%؛ 4 RCT؛ 1823 شرکت‌کننده). کربوپلاتین باعث ترمبوسیتوپنی بیشتر شد (RR: 2.46؛ 95% CI؛ 1.49 تا 4.04؛ I2 = 68%؛ 10 RCT؛ 3670 شرکت‌کننده) و بیشتر با نوروتوکسیسیتی همراه بود (RR: 1.42؛ 95% CI؛ 0.91 الی 2.23؛ I2 = 0%؛ 5 RCT؛ 1489 شرکت‌کننده)، اگرچه ما باور داریم این آخرین یافته احتمالا با یک فاکتور مخدوش‌‌کننده مرتبط است (دوز بالاتر پاکلیتاکسل (paclitaxel) در بازوی درمانی حاوی کربوپلاتین در یک مطالعه بزرگ وارد شده به تجزیهوتحلیل). تفاوتی با اهمیت آماری در سمیت کلیوی (RR: 0.52؛ 95% CI؛ 0.19 تا 1.45؛ I2 = 3%؛ 3 RCT؛ 1272 شرکت‌کننده)؛ آلوپسی (RR: 1.11؛ 95% CI؛ 0.73 تا 1.63؛ I2 = 0%؛ 2 RCT؛ 300 شرکت‌کننده) آنمی (RR: 1.37؛ 95% CI؛ 0.79 تا 2.38؛ I2 = 77%؛ 10 RCT؛ 3857 شرکت‌کننده)؛ نوتروپنی (RR: 1.18؛ 95% CI؛ 0.85 تا 1.63؛ I2 = 94%؛ 10 RCT؛ 3857 شرکت‌کننده) بین رژیم شیمی‌درمانی مبتنی بر سیس‌پلاتین و کربوپلاتین مشاهده نشد. دو RCT کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را تجزیهوتحلیل کردند؛ با این حال، با توجه به اینکه آن‌ها از روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری استفاده کردند، ما قادر به انجام متاآنالیز نبودیم. یک RCT داده‌های مقایسه‌ای كیفیت زندگی مرتبط با سلامت را بین بازوهای حاوی سیس‌پلاتین و كربوپلاتین گزارش کرد، اما در شاخص‌های کلی كیفیت زندگی از‌جمله وضعیت کلی سلامت یا مقیاسهای عملکردی تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد.
در این مرور کاکرین، ما دریافتیم که کیفیت شواهد برای بقای کلی، میزان بقای یک‌ساله و میزان پاسخ، بالا بود اما کیفیت شواهد برای دیگر پیامدهای اندازه‌گیری شده متوسط بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.