هدف از انجام این مرور چیست؟
هدف از انجام این مرور آن بود که بدانیم داروهای مهارکننده گیرنده‌های فاکتور رشد اپیدرمال، پیامدهای زنان مبتلا به EOC را بهبود می‌بخشند یا خیر، هدف از این مرور شناسایی مضرات درمان نیز بود. به دنبال جمع‌آوری و آنالیز نتایج تمام مطالعات مرتبط برای پاسخ به این سوال بوده و هفت مطالعه را به دست آوردیم.
پیام‌های کلیدی این مرور چه هستند؟
شواهد محدود نشان می‌دهد که استفاده از عوامل ضد-EGFR چه در کنار شیمی‌درمانی در زمان عود، چه به عنوان درمان نگهدارنده پس از شیمی‌درمانی خط-اول برای EOC، منفعتی اندک یا عدم منفعت داشته و ممکن است منجر به افزایش برخی از عوارض جانبی شود یا خیر.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
تقریبا یک-چهارم سرطان‌های زنانه منشا تخمدانی دارند، اگرچه نیمی از مرگ‌ومیرهای مربوط به سرطان‌های زنان را تشکیل می‌دهند. نرخ بروز سالانه در سراسر جهان حدود 6.6 مورد در هر 100,000 زن، و نرخ مورتالیتی سالانه آن چهار مورد مرگ‌ومیر در هر 100,000 زن است، زیرا سه-چهارم این موارد در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شوند. درمان معمولا شامل ترکیبی از جراحی برای برداشتن سرطان قابل مشاهده تا حد ممکن (جراحی کاهنده حجم (debulking)) و شیمی‌درمانی مبتنی بر پلاتینوم (platinum-based chemotherapy) است. اکثر موارد EOC (حدود 70% تا 80%) به شیمی‌درمانی پاسخ می‌دهند. متاسفانه اکثر زنان مبتلا به بیماری پیشرفته دچار عود شده و در نهایت به دلیل مقاومت در برابر شیمی‌درمانی جان خود را از دست می‌دهند.
EGFR در کنترل رشد سلولی نقش دارد. فعالیت بالای EGFR با پیشرفت EOC و پیامدهای ضعیف مرتبط است. پیشگیری از فعالیت EGFR یک هدف جذاب برای عوامل درمانی جدید است. عوامل ضد-EGFR تولید شده و در ترکیب با شیمی‌درمانی یا به عنوان درمان نگهدارنده پس از شیمی‌درمانی آزمایش شده‌اند.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
این مرور شواهدی را از هفت مطالعه در مورد تاثیرات یک آنتی‌بادی ضد-EGFR یا یک مهارکننده EGFR تیروزین کیناز (tyrosine kinase inhibitor; TKI) (ارلوتینیب (erlotinib) و وندتانیب (vandetanib)) در زنان تحت درمان برای EOC یافت. این درمان یا به عنوان درمان نگهدارنده، پس از تکمیل شیمی‌درمانی خط-اول، یا برای EOC که پس از درمان اولیه رشد کردند (بیماری عودکننده یا مقاوم به درمان)، تجویز شد.
شواهدی را با قطعیت پائین یافتیم حاکی از اینکه درمان نگهدارنده با ارلوتینیب به دنبال شیمی‌درمانی خط-اول، احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بقای کلی ایجاد می‌کند، و شواهدی با قطعیت بسیار پائین به دست آمد مبنی بر اینکه درمان، تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بقای بدون پیشرفت بیماری (زمان سپری شده تا پیش از اینکه سرطان دوباره شروع به رشد کند) ایجاد می‌کند. درمان ممکن است کیفیت زندگی را در مقایسه با عدم-درمان (مشاهده) کاهش دهد، اما حداقل داده‌ها در دسترس بود، و در مورد این یافته‌ها قطعیت بسیار پائینی داریم. داده‌های مربوط به عوارض جانبی برای گنجاندن در متاآنالیز در دسترس نبودند.
شواهدی را با قطعیت پائین یافتیم حاکی از اینکه درمان با وندتانیب برای زنان مبتلا به EOC عودکننده احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بقای کلی ایجاد می‌کند، و شواهدی با قطعیت بسیار پائین به دست آمد مبنی بر اینکه این درمان تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بقای بدون پیشرفت بیماری ایجاد می‌کند. درمان با وندتانیب احتمالا خطر ایجاد بثورات پوستی شدید را افزایش می‌دهد، اما به دلیل تعداد کم و فواصل اطمینان بسیار زیاد، داده‌های مربوط به دیگر عوارض جانبی قطعیت بسیار پائینی داشتند.
شواهدی را با قطعیت متوسط یافتیم که نشان می‌دهد درمان با آنتی‌بادی ضد-EGFR احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بقای کلی ایجاد می‌کند، و شواهد با قطعیت پائین نشان می‌دهد که ممکن است در موارد عود بیماری، تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بقای بدون پیشرفت بیماری ایجاد کند. درمان با آنتی‌بادی ضد-EGFR پرتوزوماب (pertuzumab) احتمالا خطر اسهال را افزایش می‌دهد (قطعیت پائین)، اما شواهد مبنی بر تاثیر آن بر دیگر عوارض جانبی، به دلیل تعداد کم رویدادها، از قطعیت بسیار پائینی برخوردار است.
شواهد کنونی نشان می‌دهد که درمان بیولوژیکی تک-عاملی ضد-EGFR (EGFR TKI یا آنتی‌بادی ضد-EGFR)، چه به عنوان درمان نگهدارنده پس از شیمی‌درمانی خط-اول چه همراه با شیمی‌درمانی در سرطان عودکننده، تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بقا ایجاد می‌کند. درمان ضد-EGFR ممکن است برخی از عوارض جانبی را افزایش داده و کیفیت زندگی را کاهش دهد یا خیر.
این یک نسخه به‌روز شده از نسخه منتشر شده قبلی این مرور است (شماره 10، سال 2011).
سرطان اپی‌تلیال تخمدان (epithelial ovarian cancer; EOC) هفتمین علت شایع مرگ‌ومیر ناشی از سرطان بین زنان در سراسر جهان به شمار می‌آید. درمان آن ترکیبی است از جراحی کاهنده حجم (debulking) و شیمی‌درمانی بر پایه پلاتینوم (platinum-based chemotherapy). این بیماری در 55% تا 75% از زنانی که به درمان خط-اول پاسخ می‌دهند، طی دو سال عود می‌کند. شیمی‌درمانی خط-دوم، درمان تسکینی است و هدف آن کاهش نشانه‌ها و افزایش بقای بیماران. درک بهتر در مورد اساس مولکولی EOC منجر به توسعه عوامل جدیدی، مانند مهارکننده‌های گیرنده فاکتور رشد اپیدرمال (epidermal growth factor receptor; EGFR) تیروزین کیناز (tyrosine kinase) و آنتی‌بادی‌های ضد-EGFR شده است.
مقایسه اثربخشی و تاثیرات مضر مداخلاتی که گیرنده فاکتور رشد اپیدرمال را در درمان سرطان اپی‌تلیال تخمدان (EOC) هدف قرار می‌دهند.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه سرطان زنان در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ شماره 4، سال 2010)؛ MEDLINE و Embase را تا اکتبر 2010 جست‌وجو کردیم. هم‌چنین در پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی، خلاصه مقالات نشست‌های علمی، و فهرست منابع مطالعات وارد شده به جست‌وجو پرداخته و با کارشناسان این حوزه تماس برقرار کردیم. این نسخه به‌روز شده شامل جست‌وجوهای بیشتر تا سپتامبر 2017 است.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) که عوامل ضد-EGFR را با یا بدون شیمی‌درمانی مرسوم در برابر شیمی‌درمانی مرسوم به‌تنهایی یا عدم-درمان در زنان مبتلا به EOC اثبات‌شده از نظر بافت‌شناسی مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج کرده، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کرده، و رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) را انجام دادند.
از 6105 مرجع به دست آمده از طریق جست‌وجوی متون علمی و 15 مرجع دیگر که از جست‌وجوهای منابع علمی خاکستری به دست آمدند، هفت RCT را شناسایی کردیم که معیارهای ورود ما را داشته و شامل 1725 شرکت‌کننده شدند. نتایج کارآزمایی نشان می‌دهد که پس از ارائه شیمی‌درمانی خط-اول، درمان نگهدارنده با ارلوتینیب (erlotinib) (مهارکننده EGFR تیروزین کیناز (tyrosine kinase inhibitor; TKI)) احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بقای کلی ایجاد کرده (نسبت خطر (HR): 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.81 تا 1.20؛ یک مطالعه؛ 835 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) و ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بقای بدون پیشرفت بیماری بر جای بگذارد (HR: 1.05؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.23؛ یک مطالعه؛ 835 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). کمتر از 50% از شرکت‌کنندگان داده‌های کیفیت زندگی را ارائه داده و نویسندگان مطالعه این نتایج را به‌طور ناقص گزارش کردند. سطح قطعیت شواهد بسیار پائین است، اما درمان در مقایسه با مشاهده ممکن است کیفیت زندگی را کاهش دهد.
درمان با EGFR TKI (وندتانیب (vandetanib)) برای زنان مبتلا به EOC عودکننده ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بقای کلی ایجاد کرده (HR: 1.25؛ 95% CI؛ 0.80 تا 1.95؛ یک مطالعه؛ 129 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) و تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بقای بدون پیشرفت بیماری بر جای بگذارد (HR: 0.99؛ 95% CI؛ 0.69 تا 1.42؛ یک مطالعه؛ 129 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). در درمان بیمارانی که دچار عود شدند، استفاده از EGFR TKI ممکن است برخی از سمّیت‌ها را مانند بثورات پوستی شدید اندکی افزایش دهد (خطر نسبی (RR): 13.63؛ 95% CI؛ 0.78 تا 236.87؛ یک مطالعه؛ 125 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). داده‌های کیفیت زندگی برای متاآنالیز در دسترس نبودند.
درمان آنتی‌بادی ضد-EGFR در EOC عودکننده ممکن است تفاوتی را در بقای کلی ایجاد کرده (HR: 0.93؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.18؛ چهار مطالعه؛ 658 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) و تاثیری بر بقای بدون پیشرفت بیماری داشته یا نداشته باشد (HR: 0.90؛ 95% CI؛ 0.70 تا 1.16؛ چهار مطالعه؛ 658 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). درمان آنتی‌بادی ضد-EGFR ممکن است عوارض جانبی را، از جمله تهوع و/یا استفراغ شدید (RR: 1.27؛ 95% CI؛ 0.56 تا 2.89؛ سه مطالعه؛ 503 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)، خستگی شدید (RR: 1.06؛ 95% CI؛ 0.66 تا 1.73؛ I² = 0%؛ چهار مطالعه؛ 652 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)، و هیپوکالمی (hypokalaemia) (RR: 2.01؛ 95% CI؛ 0.80 تا 5.06؛ I² = 0%؛ سه مطالعه؛ 522 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) افزایش دهد یا خیر. نرخ وقوع اسهال شدید بین مطالعات ناهمگون بود (RR: 2.87؛ 95% CI؛ 0.59 تا 13.89، چهار مطالعه، 652 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین) و تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه نشان داد که احتمال بروز اسهال شدید با پرتوزوماب (pertuzumab) (RR: 6.37؛ 95% CI؛ 1.89 تا 21.45؛ I² = 0%؛ سه مطالعه؛ 432 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) نسبت به درمان سریبانتوماب (seribantumab) بیشتر است (RR: 0.38؛ 95% CI؛ 0.07 تا 2.23؛ I² = 0%؛ یک مطالعه؛ 220 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). داده‌های کیفیت زندگی به‌طور ناقص گزارش شدند و قادر به ترکیب آنها در یک متاآنالیز نبودیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.