پیشینه
درد حاد دردی است با شروع اخیر و مدت زمان محدود. درد حاد با جراحی، ترومای فیزیکی (به عنوان مثال شکستگی‌های استخوان، سوختگی‌ها و بریدگی‌ها) و پروسیجرهای پزشکی (به عنوان مثال خون‌گیری وریدی و سیگموئیدوسکوپی) همراه است. تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation; TENS) درمانی برای تسکین درد با استفاده از انتقال جریان‌های الکتریکی خفیف در بدن با استفاده از پدهای الکترود متصل به سطح پوست است.
سوال مطالعه مروری
آیا TENS درد حاد را در بزرگسالان تسکین می‌دهد؟
ویژگی‌های مطالعه
ما 19 کارآزمایی بالینی منتشر شده را تا 3 دسامبر 2014 وارد کردیم، که 1346 نفر را بررسی کردند. کارآزمایی‌ها TENS را برای ایجاد حس قوی و غیر-دردناک «سوزن سوزن شدن» در محل درد حاد استفاده کردند. آنها تاثیر TENS را برای درمان درد گردن با لیزر، خون‌گیری وریدی، سیگموئیدوسکوپی، شکستگی‌های دنده و انقباضات رحمی پس از زایمان ارزیابی کردند. کارآزمایی‌هایی را وارد نکردیم که استفاده از TENS را برای درد مرتبط با زایمان، پروسیجرهای دندانپزشکی و قاعدگی ارزیابی کردند، زیرا این موضوعات در دیگر مرورهای کاکرین بررسی شدند. یازده کارآزمایی در انتظار طبقه‌بندی هستند.
نتایج کلیدی
TENS در کاهش شدت درد حاد بهتر از TENS دارونما (placebo) (بدون جریان الکتریکی) بود اما کاهش درد در طول همه کارآزمایی‌ها هم‌سو و سازگار نبود. این یافته از تجزیه‌وتحلیل فقط شش مورد از 19 کارآزمایی به دست آمد. تعداد بیماران برای نتیجه‌گیری قطعی کافی نبود.
تعداد کمی از بیماران دچار خارش و قرمزی در زیر پدهای TENS شدند یا احساس ایجاد شده را توسط TENS دوست نداشتند.
به‌طور کلی نتیجه گرفتیم که TENS ممکن است شدت درد حاد را در بعضی از بیماران کاهش دهد اما کیفیت شواهد ضعیف بود. TENS یک روش ارزان و ایمن است و می‌تواند توسط خود فرد اجرا شود. ما توصیه کردیم که TENS باید به عنوان یک گزینه درمانی در نظر گرفته شود که به‌تنهایی یا در ترکیب با درمان‌های دیگر ارائه می‌شود.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت شواهد متوسط تا پائین بود زیرا حجم نمونه‌ها اندک بوده و برخی از بیماران می‌دانستند که TENS دریافت می‌کنند یا دارونما.
این به‌روزرسانی مرور کاکرین، علاوه بر 12 کارآزمایی مرور شده در اولین به‌روزرسانی سال 2011، هفت کارآزمایی جدید را وارد کرد. این تجزیه‌وتحلیل شواهد آزمایشی را ارائه می‌کند که TENS هنگام استفاده به عنوان یک درمان مستقل برای درد حاد در بزرگسالان، شدت درد را بیشتر و بالاتر از کاهشی که با دارونما (بدون جریان) مشاهده می‌شود، کم می‌کند. خطر بالای سوگیری در ارتباط با حجم نمونه ناکافی در بازوهای درمان و کورسازی ناموفق مداخلات درمانی وجود داشت که این امر نتیجه‌گیری‌های قطعی و نهایی را غیر-ممکن می‌سازد. گزارش‌دهی ناقصی از درمان در بسیاری از گزارش‌ها وجود داشت که این امر تکرار کارآزمایی‌ها را غیرممکن می‌کرد.
این دومین به‌روزرسانی از یک مرور کاکرین است که برای اولین بار در شماره 2، سال 2009 منتشر شد. تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation; TENS) یک عامل غیر-دارویی، مبتنی بر ارسال جریان‌های الکتریکی با ولتاژ پائین به پوست است. از TENS برای درمان انواع مختلفی از وضعیت‌های درد استفاده می‌شود.
ارزیابی اثربخشی ضد-دردی TENS، به عنوان یک درمان واحد، برای مدیریت درد حاد در بزرگسالان.
بانک‌های اطلاعاتی زیر را تا 3 دسامبر 2014 جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)، در کتابخانه کاکرین؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ CINAHL و AMED. هم‌چنین فهرست منابع کارآزمایی‌های وارد شده را کنترل کردیم.
در صورتی کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را با محوریت بزرگسالان مبتلا به درد حاد (< 12 هفته) وارد مرور کردیم که TENS را به عنوان تنها درمان تجویز کرده و درد را با مقیاس‌های ذهنی درد ارزیابی کردند. کارآزمایی‌ها در صورتی واجد شرایط ورود به مرور بودند که TENS را با TENS دارونما (placebo)، کنترل عدم درمان، مداخلات دارویی یا مداخلات غیر-دارویی مقایسه کردند. کارآزمایی‌های مربوط به درد القایی، گزارش‌های مورد، مشاهدات بالینی، نامه‌ها، چکیده مقالات یا مرورها را خارج کردیم. هم‌چنین کارآزمایی‌هایی را خارج کردیم که به بررسی تاثیر TENS بر درد حین زایمان (labour)، دیسمنوره اولیه یا پروسیجرهای دندانپزشکی پرداختند. مطالعاتی که TENS را همراه با درمان دیگری به عنوان بخشی از طراحی رسمی کارآزمایی ارائه دادند، از مرور خارج شدند. هیچ مقاله‌ای را بر اساس زبان انتشار محدود نکردیم.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم واجد شرایط بودن مطالعه را ارزیابی کرده و انتخاب مطالعه، استخراج داده‌ها، ارزیابی «خطر سوگیری (bias)»، و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها را انجام دادند. داده‌های مربوط به موارد زیر را استخراج کردیم: انواع شرکت‌کنندگان و وضعیت درد، طراحی و روش‌های انجام کارآزمایی، پارامترهای درمان، عوارض جانبی و معیارهای پیامد. در صورت نیاز، برای یافتن اطلاعات بیشتر با نویسندگان کارآزمایی تماس گرفتیم.
ما 12 کارآزمایی را در مرور اولیه وارد کرده (2009) و در اولین به‌روزرسانی (2011) کارآزمایی‌های بیشتری را وارد نکردیم. در این به‌روزرسانی دوم، هفت کارآزمایی جدید دیگر با معیارهای ورود مطابقت داشتند. در کل، 19 RCT را با 1346 شرکت‌کننده هنگام ورود وارد کردیم، 11 کارآزمایی در انتظار طبقه‌بندی هستند، زیرا متن کامل آنها در دسترس نبود یا اطلاعات موجود در متن کامل نتوانست واجد شرایط بودن آنها را توضیح دهد. بیشتر کارآزمایی‌ها را خارج کردیم زیرا در آنها TENS در ترکیب با درمان دیگری به عنوان بخشی از طراحی رسمی مطالعه ارائه شده یا TENS با استفاده از روش مناسب TENS ارائه نشد. انواع درد حاد وارد شده در این مرور کاکرین عبارت بودند از درد پروسیجرال، به‌عنوان مثال درمان درد گردن با لیزر، خون‌گیری وریدی، غربالگری سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر و درد غیر-پروسیجرال، مانند انقباضات رحمی پس از زایمان و شکستگی‌های دنده. داده‌های مربوط به شدت درد را برای شش کارآزمایی (هفت مقایسه) که TENS را با دارونما مقایسه کردند، تجمیع کردیم اما آماره I2 ناهمگونی قابل توجهی را نشان داد. تفاوت میانگین (MD) با 95% فواصل اطمینان (CIs) در مقیاس آنالوگ بصری (VAS؛ 100 میلی‌متر) معادل 24.62- میلی‌متر (95% CI؛ 31.79- تا 17.46-) به نفع TENS بود. داده‌ها برای نسبتی از شرکت‌کنندگان که به کاهش 50% یا بیشتر در شدت درد دست یافتند برای چهار کارآزمایی (هفت مقایسه) تجمیع شد و نسبت خطر (relative risk) معادل 3.91 (95% CI؛ 2.42 تا 6.32) به نفع TENS در مقایسه با دارونما بود. داده‌های مربوط به شدت درد را از پنج کارآزمایی (هفت مقایسه) تجمیع کردیم اما آماره I2 ناهمگونی قابل توجهی را نشان داد. با استفاده از مدل اثرات تصادفی، MD معادل 19.05- میلی‌متر (95% CI؛ 27.30- تا 10.79-) به نفع TENS بود. تجمیع داده‌های دیگر امکان‌پذیر نبود. خطر بالای سوگیری در رابطه با حجم نمونه ناکافی در بازوهای درمان و کورسازی ناموفق مداخلات درمانی، وجود داشت. هفت کارآزمایی عوارض جانبی خفیف را، مانند اریتم خفیف و خارش زیر الکترودها و بیزاری شرکت‌کنندگان را از احساس ناشی از انجام TENS گزارش کردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.