پیام‌های کلیدی
• سیگار مهم‌ترین عامل قابل پیشگیری بیماری و مرگ‌ومیر زودرس در سراسر جهان محسوب می‌شود. ترک سیگار برای کمک به افراد برای داشتن زندگی طولانی‌تر با وضعیت خوب سلامت بسیار مهم است.
• جوایز به افراد کمک می‌کنند تا حداقل شش ماه سیگار را ترک کنند.
• این تاثیر پس‌از پایان پاداش‌ها ادامه یافته، و مزایای طولانی‌مدت را نشان می‌دهد.
• جوایز همچنین به افراد باردار سیگاری کمک می‌کنند تا سیگار را ترک کنند. این تاثیر پس‌از تولد نوزاد ادامه می‌یابد.
پاداش (reward) چیست؟
از مشوق‌هایی مانند پول، کوپن یا سپرده‌های شخصی می‌توان برای تشویق افراد به ترک سیگار استفاده کرد و در صورت سیگار نکشیدن به آنها پاداش داد. چنین طرح‌هایی را می‌توان در محل کار، کلینیک‌ها و گاهی به‌عنوان برنامه‌های اجتماعی در سطح جامعه اجرا کرد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
هدف ما آن بود که بدانیم پاداش دادن به افراد به ترک سیگار در طولانی‌مدت کمک می‌کند یا خیر.
ما چه‌کاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که ارائه پاداش به بزرگسالان را برای کمک به ترک سیگار بررسی کردند. افراد شرکت کننده در این مطالعات می‌بایست به‌طور تصادفی برای دریافت مشوق‌ها یا شرایط کنترل (مراقبت معمول یا مداخله دیگری برای ترک سیگار) انتخاب می‌شدند. افراد را از جمعیت‌های مختلط و همچنین افراد باردار در نظر گرفتیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما 48 مطالعه را پیدا کردیم که طرح‌های متفاوت ارائه پاداش را برای کمک به افراد سیگاری برای ترک سیگار آزمایش کردند. پنج مطالعه شامل افرادی از کلینیک‌های سلامت روان، چهار مورد از کلینیک‌های مراقبت‌های اولیه، دو مورد از کلینیک‌های درمان سرطان سر و گردن، سه مورد از کالج‌ها یا دانشگاه‌ها، یک مورد از جانبازان، و دو مورد شامل افراد ساکن در روستاهای تایلند بودند. جوایز عبارت بودند از پرداخت نقدی، کوپن‌ها، یا بازگرداندن پولی که توسط شرکت‌کنندگان واریز شده بود.
مطالعات بارداری: ما به‌طور جداگانه به مطالعاتی که شامل افراد باردار بودند، نگاه کردیم. ما 14 مطالعه را یافتیم: 11 مورد در ایالات متحده آمریکا، دو مورد در انگلستان، و یک مورد در فرانسه. جوایز استفاده شده، کوپن‌هایی بودند که گاهی بر حسب مدت زمانی که فرد موفق به ترک سیگار می‌شد، ارزش آنها افزایش می‌یافت.
کیفیت مطالعات: برخی از مطالعات داده‌های کافی را برای ارزیابی کامل کیفیت آنها ارائه نکردند. حذف کارآزمایی‌هایی با کیفیت پائین از آنالیزها، نتایج را تغییر نداد.
نتایج اصلی
ما دریافتیم که احتمال ترک سیگار در افرادی که پاداش دریافت کردند بیشتر از گروه‌های کنترل طی شش ماه یا بیشتر پس‌از شروع کارآزمایی بود (39 مطالعه، 18,303 شرکت‌کننده). به ازای هر 100 نفری که مشوق‌های مالی دریافت کردند، 10 نفر احتمالا سیگار را با موفقیت در شش ماه یا بیشتر ترک کردند، درحالی‌که 7 نفر از هر 100 نفری که مشوق‌های مالی را دریافت نکردند، به این هدف رسیدند. نرخ موفقیت در ترک سیگار حتی پس‌از زمانی که مشوق‌ها به پایان رسید نیز ادامه یافت. مطالعات از لحاظ کل مقادیر پاداش‌هایی که پرداخت کردند، متفاوت بودند. تفاوت محسوسی میان کارآزمایی‌هایی که مبالغ کمتری (کمتر از 100 دلار آمریکا) را پرداخت کردند، در مقایسه با کارآزمایی‌هایی که مبالغ بیشتری (بیش از 700 دلار آمریکا) را ارائه دادند، وجود نداشت.
کارآزمایی‌های بارداری: احتمال ترک سیگار در افراد بارداری که پاداش دریافت کردند، بسیار بیشتر از گروه‌های کنترل بود، هم در پایان بارداری و هم پس‌از تولد نوزاد (13 مطالعه، 3942 نفر). به ازای هر 100 فرد باردار که مشوق‌های مالی را دریافت کردند، 13 نفر احتمالا در شش ماه یا بیشتر سیگار را با موفقیت ترک کردند، در مقایسه با 6 نفر از هر 100 نفری که مشوق‌های مالی را دریافت نکردند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
شواهد نتایج بسیار قابل اعتماد است. ما بسیار مطمئن هستیم که ارائه مشوق‌ها نسبت به عدم ارائه آنها به افراد و زنان باردار کمک می‌کند تا سیگار را بهتر ترک کنند. ما شواهد کافی را برای یافتن اینکه ارزش متفاوت پاداش‌ها تاثیری بر ترک سیگار داشت یا خیر، در دست نداشتیم.
شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا نوامبر 2023 به‌روز است.
به‌طور کلی، نتیجه‌گیری ما از آخرین به‌روزرسانی مرور آن است که شواهدی با قطعیت بالایی وجود دارد مبنی بر اینکه مشوق‌ها، نرخ ترک سیگار را در پیگیری طولانی‌مدت در مطالعاتی با ترکیبی از جمعیت‌ها بهبود می‌بخشند. شواهد نشان می‌دهد که اثربخشی مشوق‌ها حتی زمانی‌که آخرین پیگیری پس‌از لغو مشوق‌ها انجام می‌شود، پایدار است. در حال حاضر شواهدی با قطعیت بالا نیز وجود دارد که طرح‌های تشویقی که میان افراد باردار سیگاری انجام می‌شوند، نرخ ترک سیگار را، چه در پایان بارداری و چه پس‌از زایمان، بهبود می‌بخشند. این نشان‌دهنده تغییر نسبت به به‌روزرسانی قبلی است که این شواهد را در آن با قطعیت متوسط رتبه‌بندی کردیم. تحقیقات کنونی و آینده ممکن است تفاوت‌های بین کارآزمایی‌هایی را بررسی کنند که مشوق‌های نقدی کم یا زیاد و سپرده‌های شخصی را ارائه می‌دهند، یا میان جمعیت‌های مختلف سیگاری، با تمرکز بر کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط که بار مصرف دخانیات همچنان بالاست.
از مشوق‌های مالی (پول، کوپن، یا سپرده‌های شخصی) می‌توان به‌صورت مثبتی برای تقویت روند ترک سیگار استفاده کرد. آنها ممکن است به‌عنوان پاداش‌هایی فقط برای یک دفعه، یا در برنامه‌های مختلف برای پاداش دادن به مراحل مختلف پرهیز مداوم از استعمال سیگار (که به عنوان مدیریت وابستگی (contingency management) شناخته می‌شود) استفاده شوند. آنها در محیط‌های کاری، کلینیک‌ها، بیمارستان‌ها، و محیط‌های اجتماعی، و برای هدف قرار دادن جمعیت‌های خاص، استفاده شده‌اند. این مطالعه یک به‌روزرسانی از مطالعه مروری است. نسخه قبلی در سال 2019 منتشر شد.
اهداف اولیه
ارزیابی تاثیرات بلندمدت مشوق‌ها و برنامه‌های مدیریت وابستگی برای ترک سیگار در جمعیت‌های مختلط و باردار.
اهداف ثانویه
ارزیابی تاثیرات بلندمدت مشوق‌ها و برنامه‌های مدیریت وابستگی برای ترک سیگار در جمعیت‌های مختلط، با توجه به اینکه مشوق‌ها در نقطه نهایی پیگیری ارائه شدند یا خیر.
ارزیابی تفاوت در پیامدها برای جمعیت باردار، با در نظر گرفتن اینکه پاداش‌ها مشروط به توقف استعمال سیگار بودند یا تضمینی برای توقف استعمال سیگار.
برای این به‌روزرسانی، CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO و دو پایگاه ثبت کارآزمایی را در 2 نوامبر 2023، و پایگاه ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین را در مارچ 2023، همراه با بررسی منابع، جست‌وجوی استنادات، و تماس با نویسندگان مطالعه برای شناسایی مطالعات بیشتر، بررسی کردیم.
فقط کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را در نظر گرفتیم که افراد، محل‌های کار، گروه‌های درون محل‌های کار، یا جوامع را به طرح‌های تشویقی ترک سیگار یا کنترل اختصاص دادند. ما مطالعات انجام‌شده را در یک محیط با جمعیت مختلط (مثلا مبتنی بر جامعه، کار، کلینیک یا موسسه)، مطالعاتی را با جمعیت‌های خاص (مثلا افراد مبتلا به بیماری‌های روانی)، و مطالعاتی را با حضور افراد باردار سیگاری وارد کردیم.
از روش‌های استاندارد کاکرین استفاده کردیم. معیار پیامد اولیه در مطالعات با جمعیت مختلط عبارت بود از پرهیز از استعمال سیگار در طولانی‌ترین دوره پیگیری (حداقل شش ماه از زمان شروع مداخله). در کارآزمایی‌های زنان باردار، از تعریف پرهیز از استعمال سیگار استفاده کردیم که در طولانی‌ترین دوره پیگیری، و حداقل تا پایان بارداری، اندازه‌گیری شد. داده‌های پیامد را، در صورت وجود، با استفاده از مدل اثرات تصادفی (random-effects) منتل-هنزل (Mantel-Haenzel)، با نتایجی که در قالب خطرات نسبی (RRs) و 95% فواصل اطمینان (CIs) گزارش شدند، با استفاده از تخمین‌های تعدیل‌شده برای کارآزمایی‌های خوشه‌ای-تصادفی‌سازی شده (cluster-randomised) تجمیع کردیم. مطالعات انجام‌شده را در جمعیت‌های مختلط، جدا از مطالعات انجام‌شده در جمعیت‌های باردار، آنالیز کردیم.
چهل و هشت مطالعه با جمعیت مختلط معیارهای ورود ما را برآورده کرده و بیش از 21,924 شرکت‌کننده را پوشش دادند؛ 15 مورد برای این نسخه از مرور جدید هستند. مطالعات در مکان‌های مختلف، از جمله محیط‌هایی در سطح جامعه، کلینیک‌ها یا مراکز سلامت، محل‌های کار، و کلینیک‌های دارویی سرپایی، انجام شدند. هشت مطالعه را در معرض خطر پائین سوگیری (bias)، 16 مطالعه را در معرض خطر بالای سوگیری، و 24 مورد باقی‌مانده را در معرض خطر نامشخص قرار دادیم. سی و سه مورد از کارآزمایی‌ها در ایالات متحده آمریکا، دو مورد در تایلند، یک مورد در فیلیپین، یک مورد در هنگ کنگ، و یک مورد در آفریقای جنوبی انجام شدند. مابقی کارآزمایی‌ها در اروپا صورت گرفتند. مشوق‌های ارائه‌شده شامل پرداخت‌های نقدی، سپرده‌های شخصی، یا کوپن‌هایی برای خرید کالاها و خواربار بودند، که به‌صورت مستقیم ارائه شده یا جمع‌آوری شده و قابل بازخرید آنلاین بودند. RR تجمیع‌شده برای ترک سیگار با کمک مشوق‌ها در طولانی‌ترین دوره پیگیری (شش ماه یا بیشتر) در مقایسه با گروه کنترل 1.52 بود (95% CI؛ 1.33 تا 1.74؛ I 2 = 23%؛ 39 مطالعه، 18,303 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بالا). نتایج به حذف هفت مطالعه که در آنها مشوقی برای ترک سیگار در پیگیری طولانی‌مدت ارائه شد، حساس نبودند (نتیجه به استثنای آن مطالعات: RR: 1.46؛ 95% CI؛ 1.23 تا 1.73؛ I 2 = 26%؛ 32 مطالعه، 15,082 شرکت‌کننده)، که نشان می‌دهد تاثیر مشوق‌ها حداقل برای مدتی پس‌از پایان آنها (حداقل شش ماه) ادامه می‌یابد. برای این به‌روزرسانی، یک آنالیز تعدیل‌شده را شامل سه RCT خوشه‌ای اضافه کردیم. نسبت شانس تجمعی، 1.57 گزارش شد (95% CI؛ 1.37 تا 1.79؛ I 2 = 30%؛ 43 مطالعه، 23,960 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بالا).
مجموع مبلغ مالی مشوق‌ها به‌طور قابل توجهی میان کارآزمایی‌ها متفاوت بودند، از صفر (سپرده‌های شخصی)، تا بین 45 و 1185 دلار آمریکا، اگرچه همیشه به‌طور واضح گزارش نشدند. هیچ تفاوت بارزی از تاثیر مداخله میان کارآزمایی‌هایی که مشوق‌هایی را با ارزش کلی کم یا زیاد ارائه دادند، یا آنهایی که استفاده از سپرده‌های شخصی قابل بازخرید را تشویق کردند، وجود نداشت. ما یک متارگرسیون اکتشافی (exploratory meta-regression) به‌روزشده‌ای را انجام داده و هیچ ارتباط معنی‌داری را میان پیامد و ارزش کلی مشوق مالی نیافتیم (0.963 = P). به دلیل وجود تفاوت در اهمیت فرهنگی مبالغ مالی (مثلا 50 دلار آمریکا ممکن است در زمینه‌های مختلف اهمیت متفاوتی داشته باشد)، هرگونه مقایسه غیرمستقیم در این زمینه خام است.
ما 14 مطالعه را با مشارکت 4314 فرد باردار (11 مطالعه از ایالات متحده آمریکا، یک مورد از فرانسه و دو مورد از بریتانیا) وارد کردیم. چهار مطالعه را در معرض خطر پائین سوگیری، دو مطالعه را در معرض خطر بالای سوگیری، و هشت مطالعه را با خطر نامشخص قضاوت کردیم. زمانی‌که مطالعات ترکیب شدند، 13 کارآزمایی با داده‌های قابل استفاده، خطر نسبی (RR) را در طولانی‌ترین دوره پیگیری (تا 48 هفته پس‌از زایمان)، 2.13 (95% CI؛ 1.58 تا 2.86؛ I 2 = 31%؛ 13 مطالعه، 3942 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بالا) به نفع مشوق‌ها گزارش کردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.