دسترسی به ورید مرکزی (central venous access; CVA) شامل استفاده از یک کاتتر با سوراخ بزرگ است که در ورید گردن، بالای قفسه سینه یا ناحیه کشاله ران (فمورال) جاگذاری می‌شود تا داروهایی را که نمی‌توان از طریق دهان یا از طریق یک سوزن معمولی (کانولا (cannula) یا لوله در بازو) تجویز کرد، به بیمار رساند. CVA به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. با این حال، عوارض ترومبوتیک (تشکیل لخته خونی) و عفونی آن می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد و درمان آن هزینه بالایی دارد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که خطر عوارض مرتبط با کاتتر بسته به محل جاگذاری کاتتر ورید مرکزی (central venous catheter; CVC) متفاوت است. برای به حداقل رساندن خطر عوارض مربوط به کاتتر، یافتن محل مناسب برای جاگذاری آن مفید خواهد بود. این مرور به این موضوع پرداخت که شواهدی وجود دارد که نشان دهد جاگذاری CVA از طریق هر یک از محل‌ها (گردن، قسمت بالایی قفسه سینه یا ناحیه فمورال) بهتر از دیگری است یا خیر. چهار مطالعه برای مقایسه داده‌های حاصل از 1513 شرکت‌کننده شناسایی شد. برای هدف این مرور، سه مقایسه مورد ارزیابی قرار گرفتند: 1) مسیرهای CVA ژوگولار داخلی در برابر ساب‌کلاوین؛ 2) مسیرهای CVA فمورال در برابر ساب‌کلاوین؛ و 3) مسیرهای CVA فمورال در برابر ژوگولار داخلی. جاگذاری کوتاه-مدت و طولانی-مدت کاتتر را مقایسه کردیم. طبق نظر سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، طولانی-مدت را بیش از یک ماه و کوتاه-مدت را کمتر از یک ماه تعریف کردیم. هیچ کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای برای مقایسه هر سه مسیر CVA و گزارش عوارض تنگی وریدی یافت نشد.
مسیرهای CVA ساب‌کلاوین و ژوگولار داخلی خطرات مشابهی برای عوارض مربوط به کاتتر در جاگذاری طولانی-مدت کاتتر در بیماران سرطانی داشتند. در جاگذاری کوتاه-مدت کاتتر، CVA ساب‌کلاوین به دلیل خطر کمتر کلونیزاسیون کاتتر و عوارض ترومبوتیک به CVA فمورال ارجحیت داشت. در جاگذاری کاتتر برای همودیالیز کوتاه-مدت، مسیرهای CVA فمورال و ژوگولار داخلی خطرات مشابهی برای عوارض مرتبط با کاتتر دارند به جز مسیرهای CVA ژوگولار داخلی که با خطرات بالاتر عوارض مکانیکی همراه هستند. انجام کارآزمایی‌های بیشتری برای مقایسه مسیرهای CVA ساب‌کلاوین، فمورال و ژوگولار مورد نیاز است.
مسیرهای CVA ساب‌کلاوین و ژوگولار داخلی خطرات مشابهی برای عوارض مربوط به کاتتر در کاتتریزاسیون طولانی-مدت در بیماران سرطانی داشتند. در کاتتریزاسیون کوتاه-مدت، CVA ساب‌کلاوین به دلیل خطر کمتر کلونیزاسیون کاتتر و عوارض ترومبوتیک به CVA فمورال ارجحیت دارد. در کاتتریزاسیون کوتاه-مدت همودیالیز، مسیرهای CVA فمورال و ژوگولار داخلی خطرات مشابهی برای عوارض مرتبط با کاتتر دارند، به جز مسیرهای CVA ژوگولار داخلی که با خطرات بالاتر عوارض مکانیکی همراه هستند.
دسترسی ورید مرکزی (central venous access; CVA) به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. با این حال، عوارض ترومبوتیک، تنگی و عفونی آن می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد و درمان آن هزینه بالایی دارد. پژوهش‌ها نشان دادند که خطر عوارض مربوط به کاتتر بسته به محل CVA متفاوت است. برای به حداقل رساندن خطر عوارض مربوط به کاتتر، یافتن محل مناسب برای جاگذاری آن مفید خواهد بود. این مرور، ابتدا در سال 2007 منتشر و سپس در سال 2011 به‌روز شد.
1. هدف اولیه ما این بود که مشخص کنیم مسیرهای CVA ژوگولار، ساب‌کلاوین (subclavian) یا فمورال منجر به بروز موارد کمتری از ترومبوز وریدی، تنگی وریدی یا عفونت‌های مربوط به دستگاه‌های CVA در بیماران بزرگسال می‌شوند یا خیر.
2. هدف ثانویه ما ارزیابی این موضوع بود که مسیرهای CVA ژوگولار، ساب‌کلاوین یا فمورال بر بروز عوارض مکانیکی مرتبط با کاتتر در بیماران بزرگسال، و دلایلی که باعث می‌شود بیماران مطالعات را زود ترک کنند، تاثیر می‌گذارند یا خیر.
CENTRAL (کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library)؛ 2011، شماره 9)؛ MEDLINE؛ CINAHL؛ EMBASE (از ابتدا تا سپتامبر 2011)، چهار بانک اطلاعاتی چینی (بانک‌های اطلاعاتی CBM؛ WANFANG DATA؛ CAJD؛ VIP) (از آغاز تا نوامبر 2011)؛ Google Scholar و کتاب‌شناختی‌های (bibliography) مرورهای منتشر شده را جست‌وجو کردیم. جست‌وجوی اصلی در دسامبر 2006 انجام شد. هم‌چنین با پژوهشگران این حوزه تماس گرفتیم. هیچ گونه محدودیتی از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نشد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را وارد کردیم که به مقایسه مسیرهای جاگذاری کاتتر ورید مرکزی پرداختند.
سه نویسنده به‌طور مستقل از هم مطالعات بالقوه مرتبط را ارزیابی کردند. اختلاف‌نظرات را با بحث و تبادل نظر حل کردیم. داده‌های دو-حالتی (dichotomous) در مورد عوارض مربوط به کاتتر آنالیز شدند. نسبت‌های خطر (relative risk; RRs) و 95% فواصل اطمینان (CI) آنها را بر اساس مدل اثرات-تصادفی محاسبه کردیم.
تعداد 5854 استناد را از راهبرد جست‌وجوی اولیه شناسایی کردیم؛ سپس 28 مرجع به عنوان منابع بالقوه مرتبط شناسایی شدند. از این تعداد، چهار مطالعه را با داده‌های 1513 شرکت‌کننده وارد کردیم. تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه پیشین را با توجه به مدت زمان کاتتریزاسیون، کوتاه-مدت (کمتر از یک ماه) و طولانی-مدت (بیشتر از یک ماه) که بر اساس سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تعریف شده بود، انجام دادیم.
هیچ کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (RCT) برای مقایسه هر سه مسیر CVA و گزارش عوارض تنگی وریدی یافت نشد.
در مورد مسیرهای CVA ژوگولار داخلی در برابر ساب‌کلاوین، کیفیت شواهد متوسط و قابل استفاده برای کاتتریزاسیون طولانی-مدت در بیماران سرطانی بود. مسیرهای CVA ساب‌کلاوین و ژوگولار داخلی خطرات مشابهی برای عوارض مربوط به کاتتر داشتند. در مورد مسیرهای CVA فمورال در برابر ساب‌کلاوین، کیفیت شواهد بالا و قابل استفاده برای کاتتریزاسیون کوتاه-مدت در بیماران به شدت بد-حال بود. مسیرهای CVA ساب‌کلاوین به مسیرهای CVA فمورال در کاتتریزاسیون کوتاه-مدت ارجحیت داشتند، زیرا مسیرهای CVA فمورال با خطرات بیشتر کلونیزاسیون کاتتر (14.18% یا 19/134 در برابر 2.21% یا 3/136) (n = 270، یک RCT؛ RR: 6.43؛ 95% CI؛ 1.95 تا 21.21) و عوارض ترومبوتیک (21.55% یا 25/116 در برابر 1.87% یا 2/107) (n = 223؛ یک RCT؛ RR: 11.53؛ 95% CI؛ 2.80 تا 47.52) نسبت به مسیرهای فرعی CVA همراه بودند. در مورد مسیرهای CVA فمورال در برابر ژوگولار داخلی، کیفیت شواهد متوسط و قابل استفاده برای کاتتریزاسیون همودیالیز کوتاه-مدت در بیماران به شدت بد-حال بود. تفاوت معنی‌داری بین مسیرهای CVA فمورال و ژوگولار داخلی در کلونیزاسیون کاتتر، عفونت جریان خون مرتبط با کاتتر (catheter-related bloodstream infection; CRBSI) و عوارض ترومبوتیک مشاهده نشد، اما عوارض مکانیکی کمتری در مسیرهای CVA فمورال رخ داد (4.86% یا 18/370 در برابر 9.56% یا 35/366) (n = 736، یک RCT؛ RR: 0.51؛ 95% CI؛ 0.29 تا 0.88).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.