پیام‌های کلیدی
درمان لقاح آزمایشگاهی (in vitro fertilisation; IVF) در مقایسه با درمان تلقیح داخل رحمی (intrauterine insemination; IUI) تحریک نشده ممکن است با شانس بیشتری برای زنده‌زایی همراه باشد. IVF همچنین ممکن است در مقایسه با تحریک تخمدان به همراه IUI در زنانی که قبلا با IUI به همراه کلومیفن سیترات (clomiphene citrate; CC) درمان شده‌اند، منجر به نرخ بالاتر زنده‌زایی شود. با این حال، در زنان بدون سابقه درمانی، زنده‌زایی پس از IVF ممکن است بهتر از IUI به همراه گنادوتروپین یا IUI به همراه CC نباشد.
پیشینه
از IVF برای درمان زوج‌های مبتلا به قدرت پائین باروری غیرقابل توضیح، بسیار استفاده می‌شود، زیرا می‌تواند بسیاری از مشکلات بیولوژیکی تشخیص داده نشده را حل کند. با این حال، این روش هم گران و هم تهاجمی است و می‌تواند عوارضی را بر جای بگذارد. دیگر گزینه‌های درمانی برای قدرت پائین باروری غیرقابل توضیح عبارت بودند از تلاش طبیعی برای باردار شدن، تزریق اسپرم‌های شسته شده (washed sperm) به درون رحم (به نام تلقیح داخل رحمی یا (intrauterine insemination; IUI)) و IUI پس از استفاده از داروهای باروری کلومیفن سیترات (clomiphene citrate; CC) و گنادوتروپین‌ها (gonadotropins) برای تحریک تخمدان‌ها.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
این موضوع را بررسی کردیم که درمان IVF منجر به زنده‌زایی بیشتری نسبت به دیگر درمان‌ها برای قدرت پائین باروری غیرقابل توضیح می‌شود یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
تعداد نه کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (نوعی مطالعه که در آن شرکت‌کنندگان به‌طور تصادفی به یکی از دو یا چند گروه درمانی اختصاص داده می‌شوند) را در این مرور گنجاندیم. برخی از کارآزمایی‌ها شامل چندین مقایسه بودند. دو کارآزمایی IVF را با مدیریت انتظار؛ دو کارآزمایی با IUI به تنهایی؛ و شش کارآزمایی با IUI به همراه تحریک تخمدان‌ها مقایسه کردند.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
شواهد اندک به این معنی است که نمی‌توانیم به نتیجه‌گیری‌های محکمی دست یابیم در مورد اینکه IVF ممکن است با نرخ زنده‌زایی (live birth rate; LBR) بالاتری نسبت به تلاش طبیعی (مدیریت انتظار) مرتبط باشد یا خیر. با فرض 4% LBR با مدیریت انتظار، LBR با IVF میان 8.8% و 9% خواهد بود.
IVF ممکن است منجر به بهبود LBR در مقایسه با IUI تحریک نشده شود. با فرض LBR 16% با IUI تحریک نشده، LBR با IVF میان 18.5% و 49% خواهد بود.
در زنانی که از قبل با IUI به همراه CC درمان شده‌اند، IVF ممکن است منجر به بهبود LBR در مقایسه با IUI به همراه گنادوتروپین‌ها شود. در زنانی که از قبل با IUI به همراه CC درمان شده‌اند، با فرض LBR 22% با IUI به همراه گنادوتروپین‌ها، LBR با IVF میان 39% و 65% خواهد بود.
در زنانی که از قبل با IUI به همراه CC درمان نشده‌اند، LBR ممکن است پس از یک چرخه IVF در مقایسه با دو تا سه چرخه IUI به همراه گنادوتروپین‌ها؛ یک چرخه IVF در مقایسه با یک چرخه IUI به همراه گنادوتروپین‌ها؛ یا IVF در مقایسه با IUI به همراه CC بهتر نباشد. با فرض 42% LBR با IUI به همراه گنادوتروپین‌ها (در یک IVF تا دو تا سه چرخه IUI)، LBR با IVF میان 39% و 54% خواهد بود؛ با فرض 26% LBR با IUI به همراه گنادوتروپین‌ها (در یک IVF تا یک چرخه IUI)، LBR با IVF میان 24% و 51% خواهد بود. با فرض 15% LBR با IUI به همراه CC؛ LBR با IVF میان 15% و 54% خواهد بود.
به دلیل کمبود شواهد، نتوانستیم عوارض مرتبط با این درمان‌ها را بررسی کنیم.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
اعتماد کمی به شواهد داریم زیرا مطالعات نسبتا کمی با تعداد اندک شرکت‌کنندگان انجام شدند.
شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا نوامبر 2021 به‌روز است.
IVF ممکن است LBR را در مقایسه با IUI تحریک نشده بهبود بخشد. داده‌ها باید با احتیاط تفسیر شوند زیرا کیفیت شواهد کلی پائین بود.
لقاح آزمایشگاهی (in vitro fertilisation; IVF) درمانی است برای قدرت پائین باروری غیرقابل توضیح، اما تهاجمی، پُرهزینه و همراه با خطرات.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) استفاده از IVF در برابر مدیریت انتظار، تلقیح داخل رحمی (intrauterine insemination; IUI) تحریک نشده و IUI به همراه تحریک تخمدان با استفاده از گنادوتروپین‌ها (gonadotropins)، کلومیفن سیترات (clomiphene citrate; CC)، یا لتروزول (letrozole) در بهبود پیامدهای بارداری.
بانک‌های اطلاعاتی زیر را از ابتدا تا نوامبر 2021، بدون محدودیت در زبان نگارش مقاله، جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی گروه زنان و باروری در کاکرین؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ CINAHL. فهرست منابع مقالات و خلاصه مقالات کنفرانس‌ها را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) که اثربخشی IVF را برای مدیریت بالینی قدرت پائین باروری غیرقابل توضیح با مدیریت انتظار، IUI تحریک نشده، و IUI تحریک شده مقایسه کردند.
روش‌های استاندارد کاکرین را دنبال کردیم.
IVF در برابر مدیریت انتظار (دو RCT)
ما مطمئن نیستیم که IVF موجب بهبود نرخ زنده‌زایی (live birth rate; LBR) و نرخ بارداری بالینی (clinical pregnancy rate; CPR) در مقایسه با مدیریت انتظار می‌شود یا خیر (نسبت شانس (OR): 22.0؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.56 تا 189.37؛ 1 RCT؛ 51 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین؛ OR: 3.24؛ 95% CI؛ 1.07 تا 9.8؛ 2 RCT؛ 86 زن؛ I 2 = 80%؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). عوارض جانبی گزارش نشدند. با فرض 4% LBR و 12% CPR با مدیریت انتظار، این میزان با IVF، به ترتیب، معادل 8.8% تا 9% و 13% تا 58% خواهد بود.
IVF در برابر IUI تحریک نشده (دو RCT)
IVF ممکن است LBR را در مقایسه با IUI تحریک نشده بهبود بخشد (OR: 2.47؛ 95% CI؛ 1.19 تا 5.12؛ 2 RCT؛ 156 زن؛ I 2 = 60%؛ شواهد با کیفیت پائین). ما مطمئن نیستیم که تفاوتی میان IVF و IUI برای نرخ بارداری چند قلویی (multiple pregnancy rate; MPR) (OR: 1.03؛ 95% CI؛ 0.04 تا 27.29؛ 1 RCT؛ 43 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) و نرخ سقط جنین (OR: 1.72؛ 95% CI؛ 0.14 تا 21.25؛ 1 RCT؛ 43 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) وجود دارد یا خیر. هیچ مطالعه‌ای در مورد سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (ovarian hyperstimulation syndrome; OHSS) گزارشی را ارائه نداد. با فرض 16% LBR؛ 3% MPR و 6% نرخ سقط جنین با IUI تحریک نشده، این پیامدها با IVF، به ترتیب، معادل 18.5% تا 49%؛ 0.1% تا 46% و 0.9% تا 58% خواهد بود.
IVF در برابر IUI + تحریک تخمدان با گنادوتروپین (6 RCT)؛ CC (1 RCT)، یا لتروزول (بدون RCT)
آنالیز طبقه‌بندی شده بر اساس وضعیت قبل از درمان بود.
زنان بدون سابقه درمانی
ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در LBR میان IVF و IUI + گنادوتروپین (1 IVF تا 2 تا 3 چرخه IUI: OR: 1.19؛ 95% CI؛ 0.87 تا 1.61؛ 3 RCT؛ 731 زن؛ I 2 = 0%؛ شواهد با کیفیت پائین؛ 1 IVF تا 1 چرخه IUI: OR: 1.63؛ 95% CI؛ 0.91 تا 2.92؛ 2 RCT؛ 221 زن؛ I 2 = 54%؛ شواهد با کیفیت پائین)؛ یا میان IVF و IUI + CC (OR: 2.51؛ 95% CI؛ 0.96 تا 6.55؛ 1 RCT؛ 103 زن؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود داشته باشد. با فرض 42% LBR با IUI + گنادوتروپین (1 IVF تا 2 تا 3 چرخه IUI) و 26% LBR با IUI + گنادوتروپین (1 IVF تا 1 چرخه IUI)؛ LBR با IVF معادل 39% تا 54% و 24% تا 51% خواهد بود. با فرض 15% LBR با IUI + CC؛ LBR با IVF معادل 15% تا 54% خواهد بود.
ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در CPR میان IVF و IUI + گنادوتروپین (1 IVF تا 2 تا 3 چرخه IUI: OR: 1.17؛ 95% CI؛ 0.85 تا 1.59؛ 3 RCT؛ 731 زن؛ I 2 = 0%؛ شواهد با کیفیت پائین؛ 1 IVF تا 1 چرخه IUI: OR: 4.59؛ 95% CI؛ 1.86 تا 11.35؛ 1 RCT؛ 103 زن؛ شواهد با کیفیت پائین)؛ یا میان IVF و IUI + CC (OR: 3.58؛ 95% CI؛ 1.51 تا 8.49؛ 1 RCT؛ 103 زن؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود داشته باشد. با فرض 48% CPR با IUI + گنادوتروپین (1 IVF تا 2 تا 3 چرخه IUI) و 17% با IUI + گنادوتروپین (1 IVF تا 1 چرخه IUI)؛ CPR با IVF معادل 44% تا 60% و 28% تا 70% خواهد بود. با فرض 21% CPR با IUI + CC؛ CPR با IVF معادل 29% تا 69% خواهد بود.
ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در نرخ بارداری چند قلویی (MPR) میان IVF و IUI + گنادوتروپین (1 IVF تا 2 تا 3 چرخه IUI: OR: 0.82؛ 95% CI؛ 0.38 تا 1.77؛ 3 RCT؛ 731 زن؛ I 2 = 0%؛ شواهد با کیفیت پائین؛ 1 IVF تا 1 چرخه IUI: OR: 0.76؛ 95% CI؛ 0.36 تا 1.58؛ 2 RCT؛ 221 زن؛ I 2 = 0%؛ شواهد با کیفیت پائین)؛ یا میان IVF و IUI + CC (OR: 2.64؛ 95% CI؛ 0.17 تا 2.41؛ 1 RCT؛ 102 زن؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود داشته باشد.
ما مطمئن نیستیم که تفاوتی در OHSS میان IVF و IUI + گنادوتروپین با 1 IVF تا 2 تا 3 چرخه IUI وجود داشته باشد (OR: 6.86؛ 95% CI؛ 0.35 تا 134.59؛ 1 RCT؛ 207 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)؛ و ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در OHSS با 1 IVF تا 1 چرخه IUI دیده شود (OR: 1.22؛ 95% CI؛ 0.36 تا 4.16؛ 2 RCT؛ 221 زن؛ I 2 = 0%؛ شواهد با کیفیت پائین). ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان IVF و IUI + CC وجود داشته باشد (OR: 1.53؛ 95% CI؛ 0.24 تا 9.57؛ 1 RCT؛ 102 زن؛ شواهد با کیفیت پائین).
ما مطمئن نیستیم که تفاوتی در نرخ سقط جنین میان IVF و IUI + گنادوتروپین با 1 IVF تا 2 تا 3 چرخه IUI وجود داشته باشد (OR: 0.31؛ 95% CI؛ 0.03 تا 3.04؛ 1 RCT؛ 207 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)؛ و ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت با 1 IVF تا 1 چرخه IUI دیده شود (OR: 1.16؛ 95% CI؛ 0.44 تا 3.02؛ 1 RCT؛ 103 زن؛ شواهد با کیفیت پائین). ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان IVF و IUI + CC وجود داشته باشد (OR: 1.48؛ 95% CI؛ 0.54 تا 4.05؛ 1 RCT؛ 102 زن؛ شواهد با کیفیت پائین).
در زنانی که قبلا با IUI + CC تحت درمان بودند
IVF ممکن است LBR را در مقایسه با IUI + گنادوتروپین‌ها بهبود بخشد (OR: 3.90؛ 95% CI؛ 2.32 تا 6.57؛ 1 RCT؛ 280 زن؛ شواهد با کیفیت پائین). با فرض 22% LBR با IUI + گنادوتروپین، LBR با IVF معادل 39% تا 65% خواهد بود.
IVF ممکن است CPR را در مقایسه با IUI + گنادوتروپین‌ها بهبود بخشد (OR: 14.13؛ 95% CI؛ 7.57 تا 26.38؛ 1 RCT؛ 280 زن؛ شواهد با کیفیت پائین). با فرض 30% CPR با IUI + گنادوتروپین، CPR با IVF معادل 76% تا 92% خواهد بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.